ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
«Όταν επιτίθεσαι για να χτυπήσεις τον βασιλιά απαιτείται να τον σκοτώσεις.»
Ράλφ Έμερσον
Οι δύο πρόσφατες παρατηρήσεις ενός δεξιού Έλληνα πολιτικού, που παρατίθενται στη συνέχεια, μου προσφέρουν το ερέθισμα για ένα σύντομο οιονεί φιλοσοφικό σχόλιο: «Η φαντασίωση του ΣΥΡΙΖΑ συγκρούστηκε με την πραγματικότητα» και «Η φαντασίωση είναι καλή και ευχάριστη, όμως όταν συγκρούεται με την πραγματικότητα κατά κανόνα κερδίζει η πραγματικότητα».
Ας επιχειρηματολογήσω διαφορετικά. Καλώς έπραξε ο ΣΥΡΙΖΑ και χρησιμοποίησε τη δημιουργική ικανότητα του νου και τις νοητικές εικόνες που δημιουργεί η ανθρώπινη φαντασία. Γιατί όμως; Όχι βέβαια ως απόρροια του γνωστού αφορισμού «Η φαντασία στην εξουσία», όπως συμβατικά κατανοείται και ερμηνεύεται, μιας και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ. ποτέ δεν είχε κατακτήσει, κι επομένως ασκήσει, ουσιαστικά την εξουσία. Αντίθετα με τις δύο προηγούμενες παρατηρήσεις, νομίζω ότι η αντικειμενική(;) πραγματικότητα είναι πολύ πιο αλλόκοτη από τα πλάσματα της όποιας φαντασίας. Γιατί αυτά είναι οικεία δημιουργήματα του ανθρώπινου νου. Δίχως άλλο και η πραγματικότητα διαμορφώνεται από τις πράξεις και τις παραλείψεις των δρώντων ανθρώπων ως εκπροσώπων κοινωνικών τάξεων ή ως ατόμων που ανήκουν σε κοινωνικές τάξεις. Αλλ' όμως η πραγματικότητα ξετυλίγεται μέσα από ένα κουβάρι αντικρουόμενων ενεργειών, αντιτιθέμενων συμφερόντων. Ούτε παραμένει φυσικά αναλλοίωτη σ' ένα σημείο σταθερής ισορροπίας αλλά συνεχώς μεταλλάσσεται. Καλώς λοιπόν έκανε, κατ' αρχήν, ο ΣΥΡΙΖΑ που χρησιμοποίησε τη φαντασία του για να αντιπαλέψει την «πραγματικότητα» και να διαπεράσει τον ασφυκτικό κλοιό. Όμως η φαντασία ως ικανότητα σχηματισμού εικόνων και παραστάσεων δεν θα πρέπει να ξεπερνά την «αενάως κινουμένη πραγματικότητα» αλλά να φροντίζει για την καλύτερη κατανόησή της και την προπαρασκευή της ανάλογης δράσης. Όπως έλεγε ο Μαρκ Τουέιν: «Δεν μπορείς να βασιστείς στα μάτια σου όταν η φαντασία σου δεν είναι εστιασμένη». Η μεθόδευση όμως που υιοθετήθηκε και η διαδικασία που ακολουθήθηκε αποδείχτηκαν ατελέσφορες. Κι όχι μόνον στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων αλλά και πολύ πιο σημαντικά, στο επίπεδο της συνοδεύουσας πολιτικής προετοιμασίας, οργάνωσης και λαϊκής κινητοποίησης.
Έχει ειπωθεί ότι όταν μια οντότητα χρησιμοποιεί αποκλειστικά τις όποιες μεθόδους και ταυτόχρονα αγνοεί ιδεολογικές αρχές είναι βέβαιο ότι το εγχείρημά της θα αντιμετωπίσει προβλήματα και δυσκολίες και αυτή θα καταλήξει να εκτελεί την εφαρμογή κανόνων και διατάξεων που στέκονται ακλόνητα απέναντι στις αδιάκοπα διατυμπανιζόμενες θεμελιώδεις αρχές της «ώσπου τίποτε πια δεν θα έχει απομείνει».* Όμως η απλή επίκληση των ιδεολογικών αρχών δεν επαρκεί. Ας θυμηθούμε σχετικά τον Αντόνιο Γκράμσι: «(...) οι υλικές δυνάμεις είναι το περιεχόμενο και οι ιδεολογίες η μορφή (...) οι υλικές δυνάμεις θα ήταν ασύλληπτες ιστορικά χωρίς μορφή και οι ιδεολογίες θα ήταν απλές ατομικές φαντασιοπληξίες χωρίς υλικές δυνάμεις» (Τετράδια της Φυλακής). Ένα βήμα πιο πέρα, όπου δηλαδή η φαντασία, ακόμα και στηριγμένη σε ιδεολογικές αρχές, διατρέχει τον κίνδυνο να καταντήσει ένα άδειο πουκάμισο μιας αιθεροβάμονος φαντασιοπληξίας αν δεν έχει γειωθεί πρακτικά στις υλικές δυνάμεις.
Στ' αλήθεια, πόσος χρόνος θα περάσει αφότου ένα υποτιθέμενο βάλσαμο έχει μετατραπεί σε μια επίμονα προσκολλημένη βδέλλα και ένα πλαστό διευκολυντικό εργαλείο σε μέσο απόλυτης ταξικής καταστροφής; Αποδίδοντας, σε πιο ήπια, επίκαιρη εκδοχή, μια παροιμιώδη φράση του Δημήτρη Γληνού από το «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ» (Αθήνα 1944): «Δεν μπορεί ένα κουφάρι να πολεμήσει όταν ο λαός έχει κουρελιαστεί ψυχικά και σωματικά».
* Δάνειο από την αγγλική έκφραση "until there is nothing left" όπου υπεισέρχεται το παιχνίδισμα της λέξης «left» με τη διττή σημασία του, «απομείνει» και «αριστερά».
