της Κατερίνας Αναστασίου και του Γιώργου Σουβλή
Το The Global Center For Advanced Studies, σε συνεργασία με το Τμήμα Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστήμιου Αθηνών, οργάνωσαν το διεθνές συνέδριο Democracy Rising. From Insurrections to «Event», το οποίο πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στη Νομική Αθηνών (16-19 Ιουλίου). Το συνέδριο λόγω του εύρους των διεθνών συμμετοχών, της συνύπαρξη Ελλήνων και ξένων, διανοούμενων και αγωνιστών, αποτέλεσε σημαντικό γεγονός, ειδικά σε αυτή τη συγκυρία για την Ελλάδα (παρότι, ακριβώς, η συγκυρία οδήγησε στην απουσία πολλών ομιλητών, ιδίως από τον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ). Ζητήσαμε από δύο μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής, την Κατερίνα Αναστασίου (συντονίστρια του δικτύου και της ιστοσελίδας change4all) και τον Γιώργο Σουβλή (υπ. δρ Ιστορίας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας), δύο από τους ανθρώπους που συνετέλεσαν τα μέγιστα στην επιτυχία του συνεδρίου, ένα πρώτο κείμενο αποτίμησης.
ΕΝΘΕΜΑΤΑ
Για να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε την προσωπική μας αποτίμηση θα χρειαζόμασταν, μάλλον, μια μεγαλύτερη χρονική απόσταση. Όμως, η δυναμική της ιστορικής συγκυρίας, ακόμα και αν δεν βοηθάει μια πιο ψύχραιμη αποστασιοποιημένη ανάλυση, κρίνουμε ότι πρέπει να αξιολογηθεί. Θα επιχειρήσουμε λοιπόν να αποτυπώσουμε τα συμπεράσματά μας, ελπίζοντας να αποτελέσουν τροφή σκέψης για το μέλλον και ίσως έναν μικρό οδηγό προς ναυτιλομένους για μελλοντικές παρόμοιες προσπάθειες, τις οποίες και θεωρούμε απαραίτητες.
***
Βασική επιδίωξη του συνεδρίου ήταν να συγκεντρώσει σε έναν χώρο και στον συγκεκριμένο χρόνο όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικό κομμάτι του φάσματος της παγκόσμιας διανοητικής και ακτιβιστικής Αριστεράς. Σε αυτό, ακριβώς, το κοινωνικοπολιτικό momentum. η συζήτηση, θεωρητική και πολιτική, δεν ήταν μόνο ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα αλλά και απαραίτητη, ειδικά για τα κομμάτια των κινημάτων τα οποία πρωτοπορούν. Με άλλα λόγια, ήταν μια συλλογική αναστοχαστική διαδικασία σε σχέση με το τι κάναμε, πού αποτύχαμε, πού πετύχαμε και πώς βαδίζουμε μαζί από εδώ και πέρα.
Ποια ήταν όμως η κεντρική ιδιαιτερότητα του Democracy Rising, σε σχέση με ομόλογα συνέδρια ή συναντήσεις της παγκόσμιας Αριστεράς; Η απάντηση στο ερώτημα προκύπτει περισσότερο από την ίδια την συγκυρία, παρά από τις βουλήσεις και τις επιδιώξεις διοργανωτών και των συμμετεχόντων. Είναι η ίδια η συστημική κρίση που δημιουργεί μια νέα πολιτική δυναμική και νέα πολιτικά υποκείμενα. Πιο συγκεκριμένα, η εμφάνιση αριστερών κομμάτων και κινημάτων αμφισβήτησης, τόσο εντός όσο και εκτός της Ευρώπης, τα οποία διεκδικούν την ηγεμονία στην κοινωνία, αλλά και το ίδιο το κράτος, επιτάσσει ώστε η σκέψη πλέον να παράγει «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης».
Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν, λοιπόν, να συζητήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις επί συγκεκριμενών ζητημάτων, τα οποία συμβαίνουν στη συγχρονία, λαμβάνοντας υπόψη τα όριά τους αλλά και το πώς αυτά μεταβάλλονται. Υπ' αυτό πρίσμα συνιστά μια απόπειρα γεφύρωσης του χάσματος θεωρίας και πράξης που σε μεγάλο βαθμό χαρακτηρίζει την Αριστερά τις τελευταίες δεκαετίες, μετά τις διαδοχικές της ήττες. Αυτές συνεπάγονταν την συρρίκνωσή της στον χώρο του πανεπιστημίου και τον --εν μέρει-- αυτοπεριορισμό της σε αυστηρά πολιτισμικό φαινόμενο. Τώρα καλείται να λειτουργήσει ξανά όχι μουσειακά, αλλά σαν εργαστήριο ελπίδας και αλλαγής, με παρεμβάσεις οι οποίες επηρεάζουν πραγματικά τη ζωή ανθρώπων. Επομένως, δεν θα πρέπει να προξενεί εντύπωση ότι ορισμένες θεματικές του συνεδρίου επικεντρώνονταν αυστηρά στις πρακτικές όψεις των αγώνων μας και στις προεκτάσεις τους. Για παράδειγμα: Ποιος ο ρόλος της αστυνομίας σε μια αριστερή κυβέρνηση; Πού εμφανίστηκαν οι δομές αλληλεγγύης κατά την περίοδο της κρίσης και ποιος ο ρόλος τους στους εν εξελίξει αγώνες; Τι σημαίνει επαχθές και επονείδιστο χρέος; Ποιές τεχνικές ανάλυσης ενδείκνυνται και πώς διεκδικούμε τη διαγραφή του; Πώς εξηγούμε στην κοινωνία «τα κοινά»;
Δυο άλλες ενδιαφέρουσες όψεις του συνεδρίου ήταν το πραγματικά διεθνιστικό του περιεχόμενο και η ετερότητα των πολιτικών καταβολών των συμμετεχόντων. Ο διεθνιστικός χαρακτήρας συνέβαλλε στο να γίνουν αντιληπτές οι μεγάλες ομοιότητες των προβλημάτων, με τα οποία έρχεται αντιμέτωπη η Αριστερά και το αντικαπιταλιστικό κίνημα παγκοσμίως. Από την άλλη, παρά τη βίαιη ομογενοποιήση που επιβάλλει ο νεοφιλελευθερισμός, κατέστη σαφές ότι η διαφορετικότητά τους, λόγω των εθνικών συγκειμένων εντός των οποίων αυτά αναπτύσσονται, επιτάσσει διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις. Η ετερότητα των αναλύσεων ήταν εξίσου σημαντική, καθώς έφερε κοντά και σε συνεχή διάλογο την θεσμική και την εξωθεσμική Αριστερά, μειώνοντας τις φοβικότητες που έχει η μια για την άλλη, ενώ, έστω και πρόσκαιρα, βοήθησε την άρση των αποκλεισμών που αλληλοεπιβάλλονται, συνειδητά ή ασυνείδητα, σε αντίστοιχες συναντήσεις. Ήταν ένα βήμα ενότητας και κατανόησης των δυο πλευρών και της συμπληρωματικότητας των αγώνων τους για το κίνημα. Η υλική αποτύπωση της διαδικασίας αυτής συντελέστηκε όταν πολλοί από τους μετέχοντες συμμετείχαν στις αυτοργανωμένες εξωσυνεδριακές συναντήσεις που έγιναν στο Κηπάκι της Τσαμαδού, με σκοπό την οργάνωση και τον συντονισμό κοινών δράσεων.
Ασφαλώς, υπήρξαν και όψεις που χρειάζονται βελτίωση και ανασχεδιασμό, για τις πιθανές μέλλουσες συναντήσεις. Πρώτα απ' όλα, η εμφανής απουσία των γυναικών από τα κεντρικά πάνελ, η οποία είναι ενδεικτική της γενικότερης υποεκπροσώπησης των γυναικών στην ακαδημαϊκή --και όχι μόνο-- αριστερά, ενόχλησε και εμάς τους ίδιους. Σύστοιχο αυτού, ήταν η απουσία συζητήσεων τόσο στα κεντρικά όσο και στα επιμέρους πάνελ σχετικά με τον κρίσιμο ρόλο του φεμινισμού και τη σχέση του με τα κινήματα της Αριστεράς του 21ου αιώνα. Κάτι τέτοιο δεν πρέπει να επαναληφθεί.
Η δεύτερη προβληματική όψη που πρέπει να σχολιάσουμε ήταν η σχεδόν πλήρης απουσία των ομιλητών που ανήκαν στον ΣΥΡΙΖΑ. Η δυσκολία της συγκυρίας και η πολιτική σύγχυση, είναι βέβαια κατανοητά, ωστόσο θα περίμενε κανείς εν μέσω των ζητημάτων που προκύπτουν από την νέες πραγματικότητες να υπάρχει διάθεση διαλόγου με την διεθνή Αριστερά και από πλευράς του ΣΥΡΙΖΑ. Οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες από το εξωτερικό ήρθαν όχι μόνο για να δικτυωθούν και να… χαρούν τις ελληνικές ακτές, αλλά πρωτίστως για ενημερωθούν, από τα ίδια τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα και το πού βαδίζουμε.
Μια τελευταία παρατήρηση είναι η έλλειψη αυτοοργανωμένων πάνελ, παρά τις υψηλές δόσεις βολονταρισμού που διέκρινε το συνέδριο. Κρίνουμε ότι σε μελλοντικές συναντήσεις πρέπει να υπάρχει χώρος και χρόνος για τις αυτοοργανωμένες πρωτοβουλίες.
Συνολικά, μπορούμε να πούμε ότι --συνεκτιμώντας και τη μηδενική χρηματοδότησή του-- ότι το εγχείρημα στέφθηκε από επιτυχία, καθώς προκάλεσε μια γνήσια και ειλικρινή συζήτηση μεταξύ αριστερών αλλά και ευρύτερα κινηματιών, που δύσκολα συναντιούνται. Και το συνέδριο δημιούργησε τον χώρο να συζητήσουμε όχι μόνο τις «ελάχιστες διαφορές» μας αλλά και τις συγκλίσεις και της ομοιότητες που διακρίνουν τους κοινούς μας αγώνες και στόχους.
