Του Βασίλη Δρουκόπουλου
«Η φοβερή τόλμη μιας στιγμής
Που η εποχή της φρόνησης πότες δε θ'αναιρέσει»i
Τ. Σ. Έλιοτ
Έχοντας πρόσφατα διαβάσει «Τα Ανέκδοτα του Ζίζεκ»ii ανασύρω τέσσερα από αυτά, τα ανασυνθέτω και τα μεταφέρω στην επικαιρότητα των ελληνο-"θεσμικών" διαπραγματεύσεων.
* (Σελ. 132) Ρωτούν οι "θεσμοί" την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ: «Πιστεύεις στη λιτότητα;». «Όχι» είναι η απάντηση. «Σταμάτα να υπεκφεύγεις. Δώσ' μου μια ξεκάθαρη απάντηση» επιμένουν οι "θεσμοί" υπονοώντας ότι η μόνη αποδεκτή απάντηση είναι ένα ισχυρό καταφατικό «Ναι». Στον Ζίζεκ η ερώτηση «Πιστεύεις στον θεό;» αντιστοιχεί με την επιλογή «δημοκρατία ή φονταμενταλισμός;». Αυτό μπορεί να αποδοθεί στα καθ' ημάς ως «μοντέρνα νεοφιλελεύθερη Ευρώπη ή παλαιομοδίτικος φονταμενταλισμός;». Συνεχίζει ο Ζίζεκ. «Με τους όρους που τίθεται η επιλογή, δεν είναι απλώς αδύνατον να επιλέξεις τον 'φονταμενταλισμό'; Αυτό που προβληματίζει είναι ο τρόπος που η κυρίαρχη ιδεολογία, που μας επιβάλλει αυτή την επιλογή, δεν προέρχεται από τον 'φονταμενταλισμό' αλλά, αντίθετα, από την ίδια τη (μοντέρνα νεοφιλελεύθερη Ευρώπη): λες και η μόνη εναλλακτική απέναντι στον 'φονταμενταλισμό' είναι το σύστημα (του νεοφιλελεύθερου ευρωπαϊκού προτάγματος)...».
* (Σελ. 150) «...στη Ρωσία του 14ου αιώνα, κατά την κατοχή της από τους Μογγόλους. Ένας χωρικός με τη γυναίκα του περπατάνε σ' έναν σκονισμένο χωματόδρομο. Ένας έφιππος Μογγόλος πολεμιστής σταματάει καθώς τους βλέπει και λέει στον χωρικό ότι σκοπεύει να βιάσει τη γυναίκα του. Ακόμα προσθέτει: 'Αφού όμως στο έδαφος έχει πολλή σκόνη, θα μου κρατάς τους όρχεις ενώ τη βιάζω, ώστε να μη λερωθούν!'. Ενώ ο Μογγόλος τελειώνει και απομακρύνεται καβάλα στο άλογό του, ο χωρικός αρχίζει να γελάει και να χοροπηδάει από τη χαρά του. Έκπληκτη η γυναίκα του ρωτάει: 'Πώς μπορείς να χοροπηδάς από χαρά, ενώ μόλις με βίασαν άγρια μπροστά στα μάτια σου;' Ο χωρικός απαντάει: 'Μα του την έφερα! Οι όρχεις του είναι γεμάτοι σκόνη!'». Υπήρχε η ελπίδα ότι θα ήταν δυνατό να καταφερθούν καίρια χτυπήματα στη βουβωνική χώρα, κάνοντας τους όρχεις σκόνη, του νεοφιλελεύθερου σχεδίου. Φαίνεται όμως ότι αυτό έχει τη δύναμη και είναι σε θέση να συνεχίζει τον βιασμό των λαών. Ας ευχηθούμε κι ας επιμένουμε στην προσπάθεια για όφελος των λαών αυτή η συνέχεια να διαρκέσει λίγο.
* (Σελ. 169) Ο στρατεύσιμος «...προσπαθεί να αποφύγει τη θητεία του υποκρινόμενος τον τρελό. Σύμφωνα με τα συμπτώματα που παρουσιάζει, ελέγχει ψυχαναγκαστικά όσα χαρτιά φτάνουν στα χέρια του, επαναλαμβάνοντας διαρκώς: 'Δεν είναι αυτό!'. Τον στέλνουν στον στρατιωτικό ψυχίατρο, στο γραφείο του οποίου εξετάζει επίσης όλα τα χαρτιά τριγύρω, ακόμα κι αυτά που βρίσκονται στο καλάθι των αχρήστων, επαναλαμβάνοντας συνεχώς: 'Δεν είναι αυτό!'. Τελικά, ο ψυχίατρος πείθεται ότι είναι στ' αλήθεια τρελός, του δίνει ένα έγγραφο με το πιστοποιητικό που τον απαλλάσσει από τη στρατιωτική θητεία. Ο στρατεύσιμος του ρίχνει μια ματιά και λέει ενθουσιασμένος: 'Αυτό είναι!'». Στη θέση του "τρελού" στρατεύσιμου βρίσκονται οι "θεσμοί" που εξασφαλίζουν τελικά το πολυπόθητο χαρτί της συμφωνίας με την υπογραφή της ελληνικής κυβέρνησης. Το ανάλογο «Δεν είναι αυτό!» αντιστοιχεί με «Δεν μας έχετε υποβάλει τις προτάσεις σας, ή αυτές είναι γενικόλογες και καθόλου τεκμηριωμένες, ή καθυστερείτε, ή απαιτείται έντονη επιπρόσθετη εργασία».
* (Σελ. 129) Τελικά, με την υπογραφή ικανοποιούνται οι "τρελοί" στρατολογημένοι στην ταξική προοπτική των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και δεν "αναγκάζονται" να αναφωνήσουν: «Ας πεταχτεί έξω από την Ευρωζώνη αυτός ο εξαθλιωμένος ζητιάνος - είμαστε τόσο ευαίσθητοι, που δεν αντέχουμε να βλέπουμε τόσους ανθρώπους να υποφέρουν!».
Πριν από τρεις ημέρες, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Τουσκ, περιπαικτικά και εξυπνακίστικα (αλλά και εκδικητικά), ειρωνεύτηκε τον Τσίπρα λέγοντάς του «Τέλειωσε το παιχνίδι». Γνωρίζουμε πόσο καίρια και ουσιαστική ήταν η απάντηση του πρωθυπουργού. Ανάλογα, ένας Κέλτης φιλόσοφος και ευνούχος, ο Φαβωρίνος, είχε χλευάσει τον Κύπριο φιλόσοφο Δημώνακτα (2ος μ.X. αιώνας) ρωτώντας τον: «Τι εφόδια έχεις εσύ ο αστείος και διατείνεσαι πως είσαι φιλόσοφος;». «Όρχεις» απάντησε ο Δημώναξ.
Τι κρίμα που μόνο στο σκοτάδι των Ελλήνων «πασηθυσιαστών» και των αφεντικών τους μπορεί κανείς να διακρίνει τ' αστέρια.
i T.S. Eliot, Η Έρημη Χώρα, στ. 403-404, 1922, μτφρ. Γ. Σεφέρη.
ii Σλάβοϊ Ζίζεκ, Τα ανέκδοτα του Ζίζεκ. (Το άλλο με τον Χέγκελ, το ξέρεις;), μτφρ. Ιωάννα Μιχελάκου, Μεταίχμιο, Αθήνα, 2014.
