Το πώς και το γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ εκτοξεύθηκε από το 4% στο 27% μέσα σε έναν χρόνο θα το εξετάσουν ιστορικοί και αναλυτές του μέλλοντος. Μια πρώτη ανάγνωση, όμως, υποδεικνύει ότι, καθώς το ΠΑΣΟΚ μετακινήθηκε από το Κέντρο προς τα Δεξιά και οι διαδοχικές κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ - Ν.Δ. - ΛΑΟΣ υπό πρωθυπουργία Παπαδήμου και ΠΑΣΟΚ - Ν.Δ. - ΔΗΜ.ΑΡ. οδήγησαν στην οικονομική και κοινωνική καταβαράθρωση μεγάλου μέρος της ελληνικής κοινωνίας, ο κόσμος στράφηκε προς μια αντιμνημονιακή δύναμη της Αριστεράς που παρέμενε «απέναντι» στο πολιτικό κατεστημένο τόσες δεκαετίες.
Από τον Ιούνιο των εκλογών του 2012, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει διατηρήσει περίπου τα ίδια ποσοστά υποστήριξης, αν πιστέψουμε τις δημοσκοπήσεις. Παράλληλα, ανέλαβε για πρώτη φορά στην ιστορία του κόμματος την επίσημη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αυτό το γεγονός από μόνο του κατέστησε τον ΣΥΡΙΖΑ λιγότερο αντι-συστημικό και τον έφερε ένα βήμα πιο κοντά στην εξουσία, αλλά -στην αντίληψη του κόσμου- και στο σάπιο και διεφθαρμένο πολιτικό κατεστημένο.
Οι λιγότερο ή περισσότερο προφανείς αναδιπλώσεις του ΣΥΡΙΖΑ σε ορισμένα θέματα καίριας σημασίας, όπως αυτές φαίνονται σε δημόσιες δηλώσεις στελεχών του, φαίνεται να ενισχύουν μια καχυποψία του κόσμου προς το πολιτικό σύστημα ότι «και αυτοί τα ίδια λένε», «και αυτοί τα ίδια θα κάνουν». Ενδεικτικά παραδείγματα διαφοροποίησης των αρχικών θέσεων και αντίφασης των σημερινών δηλώσεων είναι η θέση «ακύρωση του Μνημονίου, αλλά όχι της δανειακής σύμβασης», η θέση «καμία θυσία για το ευρώ» παράλληλα με την «εγγύηση της παραμονής της χώρας στο ευρώ», όπως και η θέση υπέρ της «κρατικοποίησης τραπεζών» παράλληλα με την «αναγνώριση της συστημικής σημασίας ορισμένων εξ αυτών».
Αν σε αυτό το κλίμα προσθέσουμε τη συστηματική και μεθοδική προπαγάνδα που κάνουν η κυβέρνηση και τα κυρίαρχα ΜΜΕ στην Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύσκολο έργο μπροστά του για να κερδίσει τον κόσμο και να αυξήσει τα ποσοστά υποστήριξής του.
Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί και θα πρέπει να κάνει μια σειρά υπερβάσεων:
1. Η πρώτη υπέρβαση είναι να μιλήσει καθαρά στον ελληνικό λαό για τις επιπτώσεις που θα έχει η όποια ακύρωση των Μνημονίων και επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης. Αντί να υιοθετεί μια ψηφοθηρική πολιτική επικοινωνίας με αόριστες θέσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να κάνει σαφές ότι ο κίνδυνος διακοπής της χρηματοδότησης από την Ε.Ε. είναι υπαρκτός και τι θα σημαίνει αυτό για την κοινωνία. Και αυτό να το κάνει, όχι γιατί το θέμα της κρίσης στην ελληνική κοινωνία είναι κυρίως οικονομικοτεχνικό, αλλά γιατί ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Έτσι ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο θα σεβαστεί τον ελληνικό λαό, αλλά θα τον προετοιμάσει γι' αυτά που έπονται. Η μη ρητή αναφορά στο ενδεχόμενο της διακοπής της χρηματοδότησης από ένα κόμμα που διεκδικεί την εξουσία, αν μη τι άλλο προσβάλει τη νοημοσύνη του ελληνικού λαού, ο οποίος μπορεί να λειτουργεί σε πλαίσιο ατελούς πληροφόρησης, δεν σημαίνει όμως ότι δεν αντιλαμβάνεται σωστά την οικονομική και πολιτική πραγματικότητα
2. Η δεύτερη υπέρβαση είναι να προσπαθήσει να θέσει τις δομές για ένα καινοτόμο κόμμα - κίνημα: Ένα κόμμα - κίνημα που δεν θα βλέπει τα μέλη του ως οπαδούς - ακολούθους, των οποίων η συμμετοχή περιορίζεται στην αναπαραγωγή της γραμμής του κόμματος και σε μία ψήφο κάθε μερικά χρόνια. Ένα κόμμα - κίνημα που δεν θα αυξάνει την απόσταση ανάμεσα σε μέλη και ηγεσία με διαμεσολαβητικά/ αντιπροσωπευτικά όργανα αλλά θα τη μειώνει.
Στο πλαίσιο αυτό, και ενώ αμφισβητούνται οι παραδοσιακές μορφές των κομμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το καταστατικό εμφανίζεται ως ένα κείμενο κολλημένο στον χρόνο με στόχο να διασφαλίσει την καθαρότητα της κεντρικής γραμμής και την ανέλιξη στελεχών.
Στο χέρι μας είναι να δημιουργήσουμε ένα κόμμα - κίνημα που θα αφήνει ελευθερία κινήσεων στα μέλη και θα έχει ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας με την ηγεσία, χωρίς τη διαμεσολάβηση αντιπροσώπων. Ένα κόμμα - κίνημα που δεν θα θυμάται τη βάση κάθε φορά που έχει συνέδριο, αλλά θα αναζητά της γνώμη της και τις ιδέες της συνεχώς με τα μέσα που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία.
Ένα κόμμα - κίνημα που θα έχει περισσότερη φαντασία και πρωτότυπες μεθόδους πολιτικής συμμετοχής και εκπροσώπησης.
Μπορεί αυτά να φαίνονται πολλά για ένα κόμμα που είδε αυτή την ξαφνική άνοδο και που ακόμη διαμορφώνεται. Αν όμως δεν μπορούμε να τα απαιτήσουμε από ένα κόμμα της Αριστεράς, τότε από ποιον μπορούμε;
* Η Έλλη Σιαπκίδου είναι μέλος του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Λονδίνου
