ΤΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΣΤΑΘΟΥΛΙΑ
"Αν πέσει ένα δένδρο στο δάσος και δεν είσαι εκεί να το ακούσεις, θα κάνει θόρυβο;" λέει ο Μπέρκλεϊ και, αφού η ζώσα Ιστορία είναι αυτό που πέφτει στο κεφάλι μας, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ακούσαμε το δένδρο της δικής μας ζώσας Ιστορίας να πέφτει με εκκωφαντικό θόρυβο.
Ακούσαμε το δένδρο της ευρωπαϊκής Ιστορίας μας να θρυμματίζεται ανάμεσα σε διασταυρούμενες αφηγήσεις, απόηχους διθυράμβων και σκελετούς πιστοποιημένων και αναγνωρίσιμων όρων, όπως η Ευρώπη της ειρήνης, της ελεύθερης κυκλοφορίας ανθρώπων, αγαθών και υπηρεσιών. Ακούσαμε ότι το πλεόνασμα ρεκόρ -για σύγχρονη εποχή- της Γερμανίας, 7,9% (!) το 2015, θα συνεχίσει και το 2016 και θα εξάγει φτώχεια και ανεργία στην υπόλοιπη Ευρώπη. Και ότι αυτό το πλεόνασμα είναι μεγαλύτερο πρόβλημα για την Ευρωζώνη από ό,τι το δημοσιονομικό της Ελλάδας.i
Όμως, το δένδρο της Ευρώπης, η "πτώση" του, δεν γίνεται κάτω από τα χέρια των εξωτερικών εχθρών της, όπως διαδηλώνει η Δεξιά του ευρωπαϊκού μιλιταρισμού για να δικαιολογήσει τη συντηρητική αναδίπλωση στο οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο και την ανάγκη για στρατιωτική δράση της Ε.Ε. σε διάφορες αποστολές, ανασταίνοντας μάλιστα τον πριν την Ουκρανία παραπαίοντα ρόλο του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη. Αυτή η "πτώση" έχει τα χαρακτηριστικά ενός κοινωνικού σφυριού που ψάχνει να βρει τις άκρες για να χτυπήσει, κι αν όχι να καταστρέψει, εντούτοις να καταστήσει διαφανές ένα πλαίσιο κυνισμού και ευρωπαϊκής θεσμικής υποκρισίας.
Η "πτώση" της γυναίκας στα νερά του ποταμού είχε τη δύναμη να βγάλει τον Κλαμάνς, τον ήρωα του Καμύ, από τη "σωστή πλευρά" της ζωής, αλλά φαίνεται ότι στην πολιτική η σύλληψη μιας ιστορικής διαδικασίας και μιας "πτώσης" είναι πιο σύνθετη και πιο μακρά πορεία, αφού η αποκάλυψη και η αντιμετώπιση της πραγματικής φύσης των προβλημάτων εμποδίζεται από την ίδια την ανάπτυξη πολύπλοκων συμφιλιωτικών μηχανισμών που δημιουργούν οι ίδιοι οι πολιτικοί θεσμοί. Έτσι, η "σωστή πλευρά" υφαίνεται για πολύ καιρό από πολλές αφηγήσεις, ακόμα και αντιφατικές.
Αυτούς τους συμφιλιωτικούς μηχανισμούς -διακριτούς πια στο θεσμικό επίπεδο της Ε.Ε.: συνθήκες, συμφωνίες, μηχανισμοί, χάρτες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οδικοί χάρτες, άρθρα, μελέτες επιπτώσεων, νομοθετικές πρωτοβουλίες, συναντήσεις κορυφής, δημοκρατική εκπροσώπηση με εκλεγμένα όργανα, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο– αντιμετωπίζουμε σήμερα ως κυβέρνηση της Αριστεράς σε πολλαπλά μέτωπα και προσπαθούμε να τα μετασχηματίσουμε σε πεδία συγκρότησης ενός πολιτικού χώρου ανατροπής. Για να προχωρήσει η Ιστορία, θα απαιτηθεί ένα παράδειγμα. Ας πάρουμε τους αυτόματους σταθεροποιητές, δηλαδή τις οικονομικές μεταβλητές που συμβάλλουν αυτόματα στην ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος κατά τις περιόδους της οικονομικής ύφεσης αλλά και στη συγκράτησή του όταν υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση (!). Για παράδειγμα, τα επιδόματα ανεργίας θεωρούνται αυτόματος σταθεροποιητής. Σε μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2002, οι αυτόματοι σταθεροποιητές "είναι δυναμικοί και αξιόπιστοι στην περίπτωση ενός σοκ στην ιδιωτική κατανάλωση, αλλά λιγότερο αποτελεσματικοί στην περίπτωση ενός σοκ στην ιδιωτική επένδυση και στις εξαγωγές". Δέκα χρόνια αργότερα, σε οικονομική μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2012) αναφέρεται ότι: "ενώ οι δημοσιονομικοί αυτόματοι σταθεροποιητές είναι αρκετά αναγνωρισμένος όρος στη δημοσιονομική πολιτική, όμως δεν υπάρχει ακόμα μια γενικότερη συμφωνία για την πραγματική φύση τους και την αποτελεσματικότητά τους". Στη Συνθετική Έκθεση της Λετονικής Προεδρίας του Μαρτίου 2015 σχετικά με τους αυτόματους σταθεροποιητές αναφέρεται ότι: "[Τα συμπεράσματα του Συμβουλίου] δίνουν έμφαση στο γεγονός ότι όλα τα κράτη - μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν τις δημοσιονομικές τους πολιτικές σε συμφωνία με τις υποχρεώσεις τους κάτω από το Σύμφωνο για τη Σταθερότητα και την Ανάπτυξη, πολιτικές που επιτρέπουν στους αυτόματους σταθεροποιητές να δουλεύουν πάνω στα συμφωνημένα μονοπάτια της διαρθρωτικής προσαρμογής, ενώ θα εξασφαλίζουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών" (sic).
Συμπερασματικά, ακούσαμε το δένδρο να πέφτει, γιατί αφορά τις ζωές μας και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό της συνεργασίας που πολλές φορές μοιραστήκαμε σε κοινούς δρόμους. Τώρα θα πρέπει να αποφασίσουμε αν θα βγούμε από τη "σωστή πλευρά" και θα αμφισβητήσουμε ανοιχτά και τεκμηριωμένα το ευρωπαϊκό κυρίαρχο ιδεολογικό σύστημα της καθοδήγησης των ευρωπαϊκών λαών μέσω της αναπαραγωγής των εκβιασμών, των αντιφάσεων, των αδιεξόδων, εν τέλει της εκμετάλλευσης μιας ουτοπίας για το ευρωπαϊκό κοινό "σπίτι".
i. http://www.telegraph.co.uk/finance/comment/ambroseevans_pritchard/11584031/Germanys-record-trade-surplus-is-a-bigger-threat-to-euro-than-Greece.html
