Η Ελλάδα είχε το 2013 τη μεγαλύτερη ανισοκατανομή του εισοδήματος

ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Σε πολλά άρθρα μας έχουμε δείξει τα καταστροφικά αποτελέσματα της εφαρμογής των μέτρων των Μνημονίων που υπέγραψαν και εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις από το 2010 μέχρι τις εκλογές της 25.1.15. Η πρωτοφανής στη μεταπολεμική περίοδο εκτίναξη του αριθμού των ανέργων στους 1.300.000 σε συνδυασμό με τη δραστική μείωση των μισθών όσων εργάζονται και τη μείωση των συντάξεων και των επιδομάτων είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση της ήδη μεγάλης ανισοκατανομής του εισοδήματος.

Τόσο στη χώρα μας όσο και στα άλλα 14 κράτη-πρώτα μέλη της Ε.Ε. υπήρχε ανισοκατανομή του εισοδήματος και πριν από το 2010 (με μεγάλες, όμως, διαφορές ανάμεσα στα 15 κράτη). Από το 2010 και μετά αυτή η ανισοκατανομή σε ορισμένα κράτη μειώθηκε, ενώ σε άλλα αυξήθηκε. Στη χειρότερη θέση ανάμεσα στα κράτη αυτά βρίσκονται εκείνα στα οποία έχουν επιβληθεί Μνημόνια καθώς και άλλα κράτη της νότιας Ευρώπης. Τις μεταβολές αυτές της ανισοκατανομής του εισοδήματος στα 15 κράτη - πρώτα μέλη της Ε.Ε. εξετάζουμε στο άρθρο αυτό με βάση τα στοιχεία της βάσης δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε., της Eurostat, για τα μερίδια στο συνολικό εισόδημα του φτωχότερου 20% και του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού τους και τη σχέση των μεριδίων αυτών. Τα στοιχεία αυτά δίνονται στον Πίνακα.

Στην 1^η στήλη του Πίνακα δίνεται το ποσοστό συμμετοχής (το μερίδιο) στο συνολικό εισόδημα του φτωχότερου 20% του πληθυσμού το 2009 στα 15 κράτη-παλαιά μέλη της Ε.Ε., στη 2^η το 2013 και στην 3^η η ποσοστιαία μεταβολή τους το 2013 σε σχέση με το 2009. Στις τρεις επόμενες στήλες δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία για το μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού τους και στις τρεις τελευταίες η σχέση των δύο μεριδίων (δηλαδή το πόσες φορές είναι μεγαλύτερο το μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού από εκείνο του φτωχότερου 20%)) και η ποσοστιαία μεταβολή του. Όσο μεγαλύτερη είναι η σχέση αυτή τόσο μεγαλύτερη είναι η ανισοκατανομή του εισοδήματος. Στις τρεις τελευταίες γραμμές του Πίνακα δίνονται τα ίδια στοιχεία για το σύνολο των βόρειων κρατών (Βελγίου, Δανίας, Γερμανίας, Γαλλίας, Λουξεμβούργου, Ολλανδίας, Αυστρίας, Φινλανδίας, Σουηδίας και Ηνωμένου Βασιλείου) και το σύνολο των νότιων κρατών (Ιρλανδίας, Ελλάδας, Ισπανίας, Ιταλίας και Πορτογαλίας). Συμπεριλαμβάνουμε στα νότια κράτη την Ιρλανδία λόγω Μνημονίου (οι υπολογισμοί για τα βόρεια και τα Νότιων κράτη είναι δικοί μας) και για το σύνολο των 15 (Ε.Ε.15).

Από την 3^η στήλη του Πίνακα φαίνεται ότι:

Το μερίδιο του φτωχότερου 20% του πληθυσμού των 15 κρατών - πρώτων μελών της Ε.Ε. αυξήθηκε σε 5 κράτη και μειώθηκε στα υπόλοιπα. Στην ομάδα των βόρειων κρατών αυξήθηκε, στη ομάδα των νότιων μειώθηκε, ενώ στο σύνολο των 15 παρέμεινε αμετάβλητο. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στη Δανία το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία και η μεγαλύτερη μείωση στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία, με αποτέλεσμα η σειρά των 15 κρατών σε ό,τι αφορά το ύψος του ποσοστού αυτού να μεταβληθεί. Η σημαντικότερες μεταβολές ήταν η βελτίωση της θέσης της Δανίας και της Αυστρίας και η χειροτέρευση της θέσης του Λουξεμβούργου Την 1^η θέση με το μεγαλύτερο ποσοστό κατείχε και τα δύο έτη η Φινλανδία και την τελευταία με το μικρότερο ποσοστό το 2009 η Ισπανία και το 2013 η Ελλάδα, η οποία το 2009 κατείχε την προτελευταία θέση.

Το μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού των 15 κρατών - πρώτων μελών της Ε.Ε. αυξήθηκε σε 8 κράτη, παρέμεινε αμετάβλητο σε 1 (τη Σουηδία) και μειώθηκε σε 6. Στην ομάδα των βόρειων κρατών μειώθηκε, σε εκείνη των νότιων αυξήθηκε και στο σύνολο των 15 μειώθηκε ελαφρά. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στη Δανία και στην Ιρλανδία (στην Ελλάδα σημειώθηκε ελαφρά αύξηση) και η μεγαλύτερη μείωση στην Ολλανδία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, με αποτέλεσμα να μεταβληθεί η σειρά των κρατών σε ό,τι αφορά το ύψος του ποσοστού. Η μεγαλύτερη βελτίωση θέσης σημειώθηκε στη Δανία, την Ιταλία και την Ιρλανδία και η μεγαλύτερη χειροτέρευση στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία. Την 1^η θέση με το μεγαλύτερο ποσοστό κατείχε και τα δύο έτη η Πορτογαλία και την τελευταία με το μικρότερο ποσοστό η Σουηδία. Η Ελλάδα κατείχε και τα δύο έτη τη 2^η θέση, μετά την Πορτογαλία.

Εξαιτίας των διαφορών στις μεταβολές των μεριδίων τόσο του φτωχότερου όσο και του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού στο συνολικό εισόδημα σημειώθηκαν μεταβολές στην ανισοκατανομή του εισοδήματος. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στην Ελλάδα και την Ιταλία και η μεγαλύτερη μείωση στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία. Η Ελλάδα, με το να κατέχει το 2013 την τελευταία θέση με το μικρότερο μερίδιο του φτωχότερου 20% του πληθυσμού και τη 2^ηθέση στο μερίδιο του πλουσιότερου 20%, από τη 3^ηθέση το 2009 ανέβηκε την 1^ηθέση το 2013 έχοντας τη μεγαλύτερη ανισοκατανομή του εισοδήματος ανάμεσα στα 15 κράτη - πρώτα μέλη της Ε.Ε. Η Πορτογαλία από την 1^η θέση το 2009 κατέβηκε στην 3η το 2013, ενώ η Ισπανία παρέμεινε στη 2^η θέση και τα δύο έτη. Η Ιταλία κατείχε την 5^η θέση το 2009 και το 2013 ανέβηκε την 4^η. Και η θέση της Ιρλανδία χειροτέρευσε και από τη 10^η θέση το 2009 ανέβηκε στην 8^η. Στα βόρεια κράτη η ανισοκατανομή μειώθηκε, στα νότια αυξήθηκε, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η διαφορά στην ανισοκατανομή του εισοδήματος ανάμεσα στις δύο αυτές ομάδες.

Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι υπάρχει και ένας άλλος δείκτης, πιο περιεκτικός που αποτυπώνει ακριβέστερα την ανισοκατανομή του εισοδήματος. Πρόκειται για τον συντελεστή Gini. Οι συγκρίσεις του δείκτη αυτού το 2013 σε σχέση με το 2009 δίνουν ανάλογα με τα παραπάνω συμπεράσματα.

Από την ανάλυση που έγινε στο άρθρο αυτό φάνηκε ότι τα Μνημόνια και η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική αύξησαν την ανισοκατανομή του εισοδήματος, κάνοντας τους φτωχούς φτωχότερους και του πλούσιους πλουσιότερους στα κράτη της νότιας Ευρώπης. Ο σημαντικότερος παράγοντας που επιδείνωσε τις ανισότητες ήταν τα δομικά προβλήματα που υπήρχαν στη δημιουργία τόσο της Ε.Ε. όσο και της Ευρωζώνης. Ειδικότερα η Ευρωζώνη των 18 μελών είναι μόνο μια νομισματική ένωση. Στην Ε.Ε. δεν υπάρχει δυστυχώς ένας σημαντικός προϋπολογισμός με αναδιανεμητικό χαρακτήρα που θα μείωνε τις ανισότητες, ανάλογος με εκείνο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, ο οποίος ανέρχεται γύρω στο 25% του ΑΕΠ των ΗΠΑ, ενώ ο κοινοτικός προϋπολογισμός για τα 28 κράτη μέλη της Ε.Ε. κυμαίνεται γύρω στο γλίσχρο του 1%! του ΑΕΠ κρατών αυτών, ούτε και μια τράπεζα που θα τα δάνειζε απαλλάσσοντάς από την τυραννία των διαβόητων αγορών.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ