Του Στέφανου Ιωαν. Ηλιού*
Ο δεύτερος πυλώνας του προεκλογικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ που είχε εξαγγείλει στη ΔΕΘ ο Αλέξης Τσίπρας με τίτλο «Επανεκκίνηση της οικονομίας και φορολογική δικαιοσύνη», που περιελάμβανε μέτρα για την άρση της φορολογικής καταστολής στην πραγματική οικονομία, την ανακούφιση των πολιτών από φορολογικά βάρη, την ενίσχυση της ρευστότητας και την αύξηση της ζήτησης, είναι, ήδη, νόμος του κράτους.
Με τον Ν. 4321/2015 που ρυθμίζει βεβαιωμένες φορολογικές οφειλές, με την απαλλαγή ή την, κατά ποσοστό, σημαντική μείωση των προσθέτων φόρων, προσαυξήσεων και τόκων εκπρόθεσμης καταβολής, σε περίπτωση εφάπαξ ή τμηματικής εξόφλησης αυτών, έως και εκατό (100) δόσεις, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ υλοποιεί τις σχετικές προεκλογικές δεσμεύσεις της προς τον ελληνικό λαό.
Η δημιουργία των φορολογικών οφειλών
Οι ρυθμιζόμενες οφειλές αφορούν σε φορολογικές οφειλές παλαιών (από τη δεκαετία του 1960, κλωστοϋφαντουργίας Κατσάμπα κ.λπ.) και νεότερων ετών που παρέμειναν ανείσπρακτες και συσσωρεύθηκαν και σε φορολογικές οφειλές των πρόσφατων μνημονιακών ετών που δημιουργήθηκαν από την άγρια φοροεπιδρομή της συγκυβέρνησης Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ στα λαϊκά στρώματα και στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και τη φορολεηλασία των εισοδημάτων τους που δεν εισπράχθηκαν, λόγω της φτωχοποίησης και της εξαθλίωσης των φορολογουμένων, οι οποίες (οφειλές), μεταφερόμενες κατ' έτος στον κρατικό προϋπολογισμό ως «απαιτήσεις» του Δημοσίου, ανέρχονται σήμερα σε 75 δισ. ευρώ... από τα οποία μπορούν να εισπραχθούν μόνο 7 έως 9 δισ. ευρώ ..... (!!!!).
Για να γίνει αντιληπτή η σημασία της ρύθμισης, επισημαίνεται ότι οι φορολογικές αυτές οφειλές δεν είναι μόνο κύριοι φόροι, δηλαδή, φόροι που πραγματικά οφείλονται στο κράτος και δεν αποδόθηκαν, αλλά, στο μεγαλύτερο μέρος τους, είναι φορολογικές επιβαρύνσεις, που υπολογίζονται επί των κυρίων φόρων (εισοδήματος, ΦΠΑ κ.λπ.), με τη μορφή προσθέτων φόρων, οι οποίες καταλογίζονται, μετά από φορολογικό έλεγχο, για τη μη υποβολή ή την υποβολή εκπρόθεσμης ή ανακριβούς δήλωσης και συμβεβαιώνονται με τους κύριους φόρους (κεφαλαιοποιούμενες), με την έκδοση φύλλου ελέγχου ή καταλογιστικής πράξης και προσαυξήσεων και τόκων εκπρόθεσμης καταβολής που επιβάλλονται σε περίπτωση που η, με τον ανωτέρω τρόπο, κεφαλαιοποιούμενη συνολική φορολογική οφειλή (κύριος και πρόσθετος φόρος) δεν εξοφληθεί εμπρόθεσμα.
Οι πρόσθετοι αυτοί φόροι ήταν εξωπραγματικοί. Έφθαναν το 300% του κυρίου φόρου επί μη υποβολής ή υποβολής ανακριβούς δήλωσης και το 200% του κύριου φόρου επί υποβολής εκπρόθεσμης δήλωσης. Ήταν και άδικοι... Διότι το υπουργείο των Οικονομικών, αδυνατώντας να ελέγξει την τήρηση των υποχρεώσεων των φορολογουμένων σε εύλογο χρονικό διάστημα, διενεργούσε φορολογικούς ελέγχους στα όρια της παραγραφής, δηλαδή σε δέκα (10) και πλέον έτη, από τη γένεση της φορολογικής υποχρέωσης, με αποτέλεσμα να επιβάλλονται συστηματικά πρόσθετοι φόροι στα ανώτατα όρια αυτών.
Στις φορολογικές αυτές οφειλές περιλαμβάνονται, επίσης, και εξοντωτικά πρόστιμα ΚΒΣ (διπλάσια ή ισόποσα της συναλλαγής) και ΦΠΑ (τριπλάσια του μη αποδοθέντος φόρου) σε περίπτωση έκδοσης ή λήψης εικονικών στοιχείων κ.λπ.
Είναι προφανές ότι ο καταλογισμός αυτών των υπέρογκων πρόσθετων φόρων (και προστίμων) που υπερέβαιναν το τριπλάσιο και το τετραπλάσιο της κυρίας οφειλής (φόρου) και, σε πολλές περιπτώσεις και τα ακαθάριστα έσοδα (τζίρους) των επιχειρήσεων κ.λπ., σε συνδυασμό με τον εξωλογιστικό προσδιορισμό, σε υπερβολικά ποσά, των καθαρών κερδών και του ΦΠΑ των επιχειρήσεων στη συνήθη περίπτωση της απόρριψης των βιβλίων τους, καθιστούσε αντικειμενικά αδύνατη την καταβολή τόσο των κυρίων όσο και των πρόσθετων φόρων και προστίμων, με αποτέλεσμα, αφενός τη συσσώρευση ανείσπρακτων οφειλών ύψους δεκάδων δισ. ευρώ και τη στέρηση του Δημόσιου από αντίστοιχα φορολογικά έσοδα, αφετέρου την υπόθαλψη της φοροδιαφυγής, της διαπλοκής και της διαφθοράς ως «μέσων άμυνας» των φορολογουμένων κατά της φορολογικής αυθαιρεσίας του κράτους και του παράλογου και άδικου φορολογικού συστήματος, το οποίο, το ίδιο, καλλιεργούσε και αναπαρήγαγε τις εν λόγω χρόνιες παθογένειές του.
Δημιουργήθηκαν, έτσι, πολλές και μεγάλες οφειλές που δεν αντιστοιχούσαν μόνο σε πραγματικές κύριες φορολογικές οφειλές, αλλά, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους -πολλαπλάσιο αυτών- σε φορολογικές επιβαρύνσεις (πρόσθετους φόρους και πρόστιμα), οι οποίες παγίδευσαν την πλειοψηφία των φορολογουμένων σε μία ιδιότυπη «φορολογική ομηρία», που παρέλυε την οικονομική τους δραστηριότητα, απειλούσε άμεσα την επαγγελματική τους υπόσταση, είχε υποθηκεύσει στο διηνεκές την ατομική τους περιουσία (βλ. κατασχέσεις κ.λπ.) και ασκούσε ψυχοφθόρο επίδραση ακόμη και στην ίδια τη βιολογική τους ύπαρξη, όπως αποδεικνύει ο τρομακτικός αριθμός των αυτοκτονιών στη χώρα μας τα τελευταία έτη.
Η σύγχρονη σεισάχθεια
Αυτήν την άρρωστη, αντικοινωνική και παραλυτική για την οικονομία κατάσταση ανατρέπει ο Ν. 4321/2015, ο οποίος παρέχει τη δυνατότητα σε όλους τους φορολογουμένους (φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες, ατομικές και εταιρικές επιχειρήσεις Ε.Ε., Ο.Ε., ΕΠΕ, Α.Ε., ημεδαπά ή αλλοδαπά νομικά πρόσωπα, ποδοσφαιρικές ΑΕ και σε κάθε νομικής μορφής και τύπου οφειλέτη) που έχουν φορολογικές οφειλές, προσφάτων και παρελθόντων ετών, να τις ρυθμίσουν, με πολύ ευνοϊκούς όρους, με τη διαγραφή ή την, κατά ποσοστό, σημαντική μείωση των προσθέτων φόρων, των προσαυξήσεων και των τόκων εκπρόθεσμης καταβολής, ώστε να καταβάλουν μόνο την κυρία οφειλή ή και μικρό μέρος αυτών, ανάλογα με τις δόσεις, και να απαλλαγούν από τον βραχνά των υπέρογκων φορολογικών οφειλών τους... πραγματοποιώντας έτσι την απόδρασή τους από τη φορολογική ομηρεία που τους έχει επιβληθεί
Οφειλές που υπάγονται στη ρύθμιση
Στη ρύθμιση υπάγονται οι βεβαιωμένες οφειλές που έχουν καταχωρισθεί στα βιβλία εσόδων της Φορολογικής Διοίκησης και έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες έως και την 1η Μαρτίου 2015, μετά από αίτηση του οφειλέτη που υποβάλλεται ηλεκτρονικά μέχρι και την 26η Μαΐου 2015, δηλαδή:
* Οι φορολογικές οφειλές που έχουν βεβαιωθεί σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ΚΦΔ - Ν. 4174/2013) και από την ισχύ αυτού, από 1η Ιανουαρίου 2014 και μετά.
Οι οφειλές αυτές μπορεί να προέρχονται από φόρους, τέλη και εισφορές που αναφέρονται στο Παράρτημα του ΚΦΔ, ήτοι από:
α) Φόρο εισοδήματος, β) Φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), γ) Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), δ) Φόρο κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών, προικών και κερδών από τυχερά παίγνια, ε) Φόρο μεταβίβασης ακινήτων (ΦΠΑ) και αυτόματου υπερτιμήματος ακινήτων (ΦΑΥΑΚ), στ) Φόρο ακίνητης περιουσίας (ΦΑΠ, ΦΠΑΠ, ΕΤΑΚ, ΕΕΤΗΔΕ, ΕΕΤΑ κ.λπ.), ζ) Τέλος επιτηδεύματος φυσικών και νομικών προσώπων, η) Ειδική εισφορά αλληλεγγύης κ.λπ. και γενικά από κάθε άλλο φόρο, τέλος και εισφορά, για τη βεβαίωση ή την είσπραξη των οποίων γίνεται ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων των φορολογιών εισοδήματος και του ΦΠΑ.
* Οι τελωνειακές οφειλές που έχουν βεβαιωθεί σύμφωνα με τον Τελωνειακό Κώδικα (Τ.Κ.).
* Οι οφειλές που έχουν βεβαιωθεί σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ), δηλαδή οι προσαυξήσεις και οι τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής.
* Οι φορολογικές οφειλές των προηγούμενων ετών που έχουν προκύψει από καταλογισμούς φόρων κ.λπ. πριν από την εφαρμογή του ΚΦΔ, υπό την ισχύ προηγούμενων φορολογικών καθεστώτων (π.χ. Ν. 2238/1994 ΚΦΕ, Ν. 2523/1997 Ποινολόγιο κ.λπ.).
Στη ρύθμιση υπάγονται, επίσης, φορολογικές οφειλές που:
α) δεν έχουν τακτοποιηθεί με αναστολή πληρωμής ή διευκόλυνση ή άλλη νομοθετική ρύθμιση τμηματικής καταβολής,
β) τελούν σε αναστολή, διοικητική ή δικαστική ή εκ του νόμου,
γ) έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση ή διευκόλυνση τμηματικής καταβολής και
δ) θα βεβαιωθούν μετά από παραίτηση του οφειλέτη από το δικαίωμά του να προσφύγει στα διοικητικά δικαστήρια.
Φόροι που διαγράφονται ή μειώνονται
Με την υπαγωγή στη ρύθμιση οι φορολογούμενοι απαλλάσσονται εν όλω ή κατά σημαντικό ποσοστό (ανάλογα με τις δόσεις) από προσθέτους φόρους ή τέλη του Ν. 2523/1997 και πρόστιμα του ΚΦΔ που έχουν συμβεβαιωθεί με την κυρία οφειλή (και έχουν κεφαλαιοποιηθεί) καθώς και από πρόστιμα του άρθρου 6 του ΚΕΔΕ. Ειδικότερα, διαγράφονται ή μειώνονται:
α) οι πρόσθετοι φόροι του άρθρου 1 του Ν. 2523/1997 (Φορολογικό Ποινολόγιο) που έχουν επιβληθεί για τη μη υποβολή ή την υποβολή εκπρόθεσμης ή ανακριβούς δήλωσης στη φορολογία εισοδήματος, ΦΠΑ, ΦΚΕ και στους λοιπούς παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους, τέλη και εισφορές,
β) οι πρόσθετοι φόροι του άρθρου 3 του Ν. 2523/1997 που έχουν επιβληθεί στα τέλη, δικαιώματα και εισφορές υπέρ του Δημοσίου καθώς και στην εισφορά υπέρ ΕΛΓΑ στην εισφορά δακοκτονίας, στα δικαιώματα του Δημοσίου από τα εισιτήρια εισόδου στα καζίνο και στα τέλη, εισφορές και τα δικαιώματα υπέρ τρίτων που εισπράττονται από τις ΔΟΥ,
γ) οι πρόσθετοι φόροι που έχουν επιβληθεί σε όλες τις φορολογίες γενικά (ΦΜΑ, ΦΑΠ, Χαράτσια, Κληρονομιών, Δωρεών, Γενικών Παροχών κ.λπ.),
δ) οι πρόσθετοι φόροι προϋσχυσάντων του ΚΦΔ φορολογικών καθεστώτων (αφορούν παλαιές οφειλές) που επιβλήθηκαν για μη υποβολή ή υποβολή εκπρόθεσμης ή ανακριβούς δήλωσης, βάσει των διατάξεων των άρθρων 67 του Ν.Δ. 3323/1955 (φορολογία φυσικών προσώπων), 16 του Ν.Δ. 3843/1958 (φορολογία νομικών προσώπων) και 86 του Ν. 2238/1994 (φορολογία φυσικών και νομικών προσώπων), οι οποίες (διατάξεις) αντικαταστάθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 2523/1997, καταργηθείσες με το άρθρο 25 του ιδίου νόμου,
ε) τα πρόστιμα του άρθρου 57 του Ν. 4174/2013 (ΚΦΔ) που έχουν επιβληθεί για εκπρόθεσμη καταβολή φόρου ή εκπρόθεσμη υποβολή φορολογικής δήλωσης,
στ) τα πρόστιμα του άρθρου 58 του Ν. 4174/2013 (ΚΦΔ) που έχουν επιβληθεί για μη υποβολή ή υποβολή ανακριβούς δήλωσης,
ζ) τα πρόστιμα του άρθρου 59 του Ν. 4174/2013 (ΚΦΔ) που έχουν επιβληθεί για μη καταβολή παρακρατουμένων φόρων,
η) οι τόκοι που έχουν επιβληθεί για εκπρόθεσμη καταβολή φόρου κατά το άρθρο 53 του Ν. 4174/2013 (ΚΦΔ) και
θ) οι προσαυξήσεις που έχουν επιβληθεί για εκπρόθεσμη καταβολή φόρου (χρέους) κατά το άρθρο 6 του ΚΕΔΕ.
Δεν διαγράφονται
α) Τα πρόστιμα που προβλέπονται στον Ν. 2523/1997 (Φορολογικό Ποινολόγιο) για παραβάσεις όπως: του άρθρου 4 (της φορολογικής νομοθεσίας γενικά), του άρθρου 5 (του ΚΒΣ: μη έκδοση ή ανακριβής έκδοση ή έκδοση ή λήψη εικονικών ή πλαστών φορολογικών στοιχείων), του άρθρου 6 (ΦΠΑ: μη απόδοση φόρου με έκδοση ή λήψη εικονικών ή πλαστών ή νοθευμένων φορολογικών στοιχείων), του άρθρου 7 (της προμήθειας του ειδικού σήματος τελών κυκλοφορίας) και του άρθρου 8 (του τέλους διενέργειας ψυχαγωγικών τεχνικών παιγνίων) και
β) τα πρόστιμα που προβλέπονται στον Ν. 4174/2013 (ΚΦΔ) για ιδιάζουσες φορολογικές παραβάσεις, όπως του άρθρου 55 (ΚΒΣ: μη έκδοση ή ανακριβής έκδοση ή έκδοση ή λήψη εικονικού ή πλαστού ή νοθευμένου φορολογικού στοιχείου) και του άρθρου 56 (Εκπρόθεσμη ή μη υποβολή ή ανακριβής - ατελής υποβολή Φακέλου Τεκμηρίωσης ενδοομιλικών συναλλαγών).
Θετικά λοιπόν τα πρώτα δείγματα γραφής του υπουργείου των Οικονομικών για την ανακούφιση των πολιτών από υπέρογκες φορολογικές οφειλές, οι οποίες, λόγω της βαθειάς κρίσης, δεν μπορούν, αντικειμενικά, να εισπραχθούν, για την αύξηση των δημοσίων εσόδων και για την εξυγίανση των δημοσιονομικών της χώρας, με τη διαγραφή συσσωρευμένων φορολογικών οφειλών που δεν εισπράχθηκαν και δεν πρόκειται ποτέ να εισπραχθούν και ελπιδοφόρο το ξεκίνημα της αναπληρωτού υπουργού των Οικονομικών που χειρίσθηκε με δεξιότητα, γνώση και αίσθηση μέτρου και δικαιοσύνης το δύσκολο και λεπτό αυτό θέμα.
* Ο Στέφανος Ιωαν. Ηλιού είναι δικηγόρος
