Της Γκρέις Ιωαννίδου*
Τα τελευταία χρόνια βιώσαμε στη χώρα μας τη βίαιη επιβολή του παγκοσμοποιημένου νεοφιλελευθερισμού. Ο νεοφιλελευθερισμός, παρά το επαγωγό του όνομα, είναι η ιδεολογία η οποία πρεσβεύει την απορρύθμιση της οικονομικής δραστηριότητας και τον περιορισμό του κράτους σε αυτές μόνο τις ενέργειες που βοηθούν την ελεύθερη ατομική επιχειρηματικότητα. Τα εργατικά δικαιώματα εξαλείφονται, η κρατική περιουσία, οι υπηρεσίες και η Παιδεία ιδιωτικοποιούνται, το ίδιο και η Υγεία και η κοινωνική πρόνοια, ώστε να διευκολυνθεί η εισροή ξένων επιχειρήσεων, ενώ την εξουσία ασκούν όχι τόσο οι αποϊδεολογικοποιημένες κυβερνήσεις, όσο οι διεθνείς οργανισμοί, όπως π.χ. το προσφιλές μας Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Το σύστημα αυτό είτε εφαρμόστηκε μετά τη μεθοδική κατασκευή της συναίνεσης των πολιτών μέσω των think tanks και των ελεγχόμενων ΜΜΕ, είτε επιβλήθηκε σε χώρες οι οποίες αναγκάστηκαν να προβούν σε αναδιαρθρώσεις έπειτα από απαίτηση των δανειστών τους. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές είχαν ολέθριες επιπτώσεις στους πληθυσμούς αυτών των χωρών. Ανεργία, φτώχεια, κατάρρευση της Υγείας και της Παιδείας, αύξηση της εγκληματικότητας, όξυνση του ρατσισμού. Με δυο λόγια, κόλαση.
***
Ένα από τα αποτελέσματα της εφαρμογής του πολιτικοοικονομικού αυτού μοντέλου είναι και η εξιδανίκευση του ατομικισμού, ο ανταγωνισμός και η επιθετικότητα σε όλα τα επίπεδα. Αυτός ο ανταγωνισμός αποτελεί την ύψιστη αρετή και διατρέχει όλη την κοινωνία, η οποία χάνει τις συνεκτικές της αρχές. Οι επιπτώσεις είναι τραγικές: τα πάντα είναι μετρήσιμα και αξιολογούνται βάσει του ενδεχόμενου κέρδους. Η Παιδεία πωλείται και υποβιβάζεται σε κατάρτιση. Οι μαθητές και οι γονείς τους εκπαιδεύονται στη φενάκη ότι η αριστεία είναι ανεξάρτητη από την ομόρριζή της αρετή. Η επιστήμη, τα γράμματα και η τέχνη συμμετέχουν σε αυτόν τον ξέφρενο αγώνα δρόμου για το κέρδος χάνοντας τη δυνατότητα της ελεύθερης δημιουργίας. Αναιρείται η ίδια η ουσία τους μέσα από τις καταγραφές, τις εκθέσεις σκοπιμότητας, τις πιστοποιήσεις, τις διεθνείς συμβάσεις. Συγχρόνως, η ιδιαίτερη προτίμηση του νεοφιλελευθερισμού προς τη βιοτεχνολογία χωρίς όρια προετοιμάζει τη δυστοπία του Θαυμαστού Καινούργιου Κόσμου μας.
Όλα αυτά είναι γνωστά και μελετημένα από πολλούς. Αλλά είναι διαφορετικό να τα διαβάζεις στα εγχειρίδια από το να τα βλέπεις να ριζώνουν στον τόπο σου. Παρατηρήσαμε μία-μία τις κοινωνικές ομάδες να συκοφαντούνται και να εξοντώνονται, στην αρχή ίσως με χαιρεκακία, μετά με κάποια ανησυχία, στο τέλος με φόβο ότι μπορεί να πλησιάζει και η σειρά μας. Ήταν βίαιη και μαζική η ρηγμάτωση της ελληνικής κοινωνίας, γι' αυτό ίσως και ο λαός μπόρεσε να κατανικήσει τους φόβους που του καλλιέργησαν και να αναζητήσει μια λύση σε μια νέα κυβέρνηση που θα αγωνιστεί μαζί του κι όχι εναντίον του.
Οι προσπάθειες όμως όσων ήταν αντίθετοι σε αυτήν την αλλαγή συνεχίζονται αμείωτες και πολύ πιο επικίνδυνες, διότι το διακύβευμα τώρα είναι πολύ μεγαλύτερο για τη χώρα. Οι αντιπολιτευόμενοι είναι ιδιαίτερα εφευρετικοί στις αιτιάσεις τους, χωρίς να πολυενδιαφέρονται για το βάσιμό τους. Φτάνει να καταφέρουν να κλείσουν την «παρένθεση» και να συνεχίσουν την επιχείρηση της καταστροφής πιο ανενόχλητοι από ποτέ.
***
Μία από τις ευφάνταστες αιτιάσεις των νεοφιλελεύθερης κατεύθυνσης επικριτών του νέου κυβερνητικού σχήματος, ήταν και ένα δημοσίευμα στο Protagon, επιγραφόμενο Περί αξιοπρέπειας. Η αρθρογράφος, αφού μας ενημερώνει για τις περί ανθρώπινης αξιοπρέπειας απόψεις του Καντ, περνάει αλματωδώς στην κριτική που ασκεί ο Σοπενχάουερ και συνεχίζει με παραπομπή σε άρθρο του Στίβεν Πίνκερ, ο οποίος θεωρεί τον όρο αξιοπρέπεια ηλίθιο, έννοια ασαφή και χρησιμοποιούμενη από ακραίους συντηρητικούς και θρησκόληπτους, που επιθυμούν να εμποδίσουν τις ραγδαίες εξελίξεις της βιοτεχνολογίας. Η γράφουσα δηλώνει την αμέριστη συμφωνία της με αυτήν την άποψη. Να θυμίσω όμως ότι στην ανεξέλεγκτη προέλαση της βιοτεχνολογίας δεν αντιτίθενται μόνο οι φανατικοί θρησκόληπτοι, αλλά και όσοι ανησυχούν για την κοινωνία και το ανθρώπινο είδος γενικότερα. Να αναφέρω επίσης ότι πολλές εταιρείες ήδη χρησιμοποιούν ανθρώπινα κύτταρα για την ενίσχυση της γεύσης των προϊόντων τους, ενώ, ήδη από το 1998, το καλαμπόκι που καλλιεργείται στην Ε.Ε. προέρχεται από μεταλλαγμένους σπόρους της περιβόητης Mosando.
Στο σημείο της κορύφωσης αυτού του μοναδικού άρθρου η γράφουσα συσχετίζει τον Αλέξη Τσίπρα, που μίλησε για την αξιοπρέπεια του λαού μας, με τον Αχμαντινετζάντ, ο οποίος είχε επικαλεστεί σε μία επιστολή την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Υποθέτω ότι η αρθρογράφος, ως φιλόσοφος, αλλά και ως πολίτις, γνωρίζει ότι κατά το άρθρο 2, παρ. 1 του ελληνικού Συντάγματος, «Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας». Η διάταξη αυτή είναι η ανώτατη δικαιοπολιτική αρχή, το θεμέλιο της έννομης τάξης. Κανένας νόμος δεν ισχύει αν αντίκειται σε αυτήν την αρχή. (Και για να μην προκληθούν διαστρεβλωτικές συζητήσεις, αναφέρω ότι η αξιοπρέπεια σύμφωνα με την πλειονότητα των μελετητών είναι συνώνυμη με την αξία, ενώ για άλλους αποτελεί κυρίως το κοινωνικό της τμήμα).
***
Αλλά, πέρα από τον νόμο, μπορώ να παραθέσω ελάχιστα από τα παραδείγματα στέρησης της αξιοπρέπειας του ελληνικού λαού που βιώσαμε πρόσφατα:
1. Η κατασυκοφάντηση και ενοχοποίησή του εντός και εκτός της χώρας.
2. Η ψευδής πληροφόρησή του.
3. Η αντιμετώπισή του ως σύνολο αριθμών και όχι ανθρώπινων όντων.
4. Η ουσιαστική δήμευση της ατομικής περιουσίας του και η επί ζημία του εκποίηση της δημόσιας περιουσίας.
5. Η μονομερής μεταβολή / αθέτηση των συμβάσεών του με το κράτος.
6. Η στέρηση του δικαιώματός σε βασικά δημόσια αγαθά.
7. Ο περιορισμός της κυριαρχίας του.
Συνεπώς, η αποκατάσταση της αξιοπρέπειάς μας ήταν η πρώτιστη υπηρεσία που έπρεπε να προσφέρει και προσέφερε η νέα κυβέρνηση. Γιατί μπορεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια να είναι φιλοσοφικά δυσπροσδιόριστη έννοια, αλλά κάθε φορά που ένα παιδάκι λιποθυμάει από πείνα, κάθε φορά που ένας πολίτης αυτοκτονεί λόγω της εξαθλίωσης που του προκλήθηκε, κάθε φορά που ένα πτώμα παραμένει στα αζήτητα λόγω έλλειψης πόρων των συγγενών για να το θάψουν, η έλλειψή της γίνεται εναργώς αντιληπτή.
* Η Γκρέις Ιωαννίδου είναι καθηγήτρια στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
ΜΟΤΟ
Μπορεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια να είναι φιλοσοφικά δυσπροσδιόριστη έννοια, αλλά κάθε φορά που ένα παιδάκι λιποθυμάει από πείνα, κάθε φορά που ένας πολίτης αυτοκτονεί λόγω της εξαθλίωσης που του προκλήθηκε, κάθε φορά που ένα πτώμα παραμένει στα αζήτητα λόγω έλλειψης πόρων των συγγενών για να το θάψουν, η έλλειψή της γίνεται εναργώς αντιληπτή
