ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ*
Το ακούσαμε και το διαβάσαμε πολλές φορές τις τελευταίες μέρες: οι Έλληνες είναι ανεύθυνοι που εξέλεξαν μια τέτοια κυβέρνηση, η Ελλάδα έχει μια ανεύθυνη κυβέρνηση. Παραλλαγές αυτής της νουθεσίας δόθηκαν στο εξωτερικό από τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών και στο εσωτερικό από τον Α. Σαμαρά και τους συνομιλητές του αρχηγούς των -κατά δήλωσή τους- συνεργαζόμενων «φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων» Ποταμιού - ΠΑΣΟΚ. Η διάκριση υπευθυνότητας και ανευθυνότητας τοποθετείται πλέον στο δίλημμα «πλήρης συμμόρφωση προς τας διαταγάς» ή καταστροφή. Έχει χαθεί από τον ορίζοντα η αντίληψη ότι υπευθυνότητα είναι η σύγκλιση διαφορετικών απόψεων. Το μέγεθος της αδιαλλαξίας που επιδεικνύουν οι νεοφιλελεύθερες ελίτ της Ευρώπης προκαλεί σε ορισμένους αναλυτές το ερώτημα: «Μα καλά, δεν κατανοούν οι Γερμανοί τις συνέπειες των επιλογών τους;». Το ερώτημα αυτό είναι αφελές. Αφενός διότι όσα ζούμε δεν είναι μια σύγκρουση μεταξύ Γερμανών και Ελλήνων. Αφετέρου, διότι η πρόσφατη ευρωπαϊκή Ιστορία συνηγορεί υπέρ του αντιθέτου: οι πολιτικές ελίτ διακατέχονται συχνά από καταστροφική αλαζονεία. Στην τελευταία περίοδο ακμής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, τη δεκαετία του 1930, οι αγγλικές εφημερίδες χρησιμοποιούσαν στο πρωτοσέλιδό τους τη φράση «η ήπειρος είναι απομονωμένη» για να δηλώσουν τη διακοπή λειτουργίας του πορθμείου Ντόβερ - Καλαί λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Η Μεγάλη Βρετανία αυτονόητα θεωρούσε τον εαυτό της ως το κέντρο του κόσμου από το οποίο όλοι οι υπόλοιποι είναι εν δυνάμει συνδεδεμένοι ή απομονωμένοι! Αυτό τότε θεωρούνταν υπεύθυνη στάση...
Οι πολιτικές ελίτ της Ευρώπης και οι σύμμαχοί τους στην Ελλάδα κατανοούν άριστα τις συνέπειες των επιλογών τους. Έχουν αποφασίσει, όπως ξεκάθαρα έγραψε και ο νομπελίστας Π. Κρούγκμαν στο άρθρο του στους New York Times (16.2.2015), «να σπρώξουν την Ελλάδα στο γκρεμό». Το γεγονός δεν αποτελεί έκπληξη για τους πολίτες αυτής της χώρας. Υπό μια έννοια, η επιλογή αυτή είναι απολύτως συνεπής στις καταστροφικές επιλογές των μνημονιακών πολιτικών που βιώσαμε εδώ και πέντε χρόνια. Θα μπορούσαν, βέβαια, να μας «σπρώξουν στο γκρεμό» σε μερικούς μήνες, όταν η υποστήριξη στην Ελλάδα από το εξωτερικό θα έχει κοπάσει και όταν η κυβέρνηση θα μετρά κάποια ατοπήματα. Επιδιώκουν όμως εδώ και τώρα τη ρήξη για δύο λόγους. Αφενός, για να δείξουν ότι δεν υπολογίζουν κανέναν αντίπαλο ακόμα και αν αυτός έχει στη συγκυρία κάποια πλεονεκτήματα. Αφετέρου διότι στερούνται χρόνου και φοβούνται. Ο χρόνος που έχουν είναι όλο και πιο περιορισμένος, καθώς οι επερχόμενες εκλογές στην Ισπανία και σε άλλες χώρες θα ανατρέψουν τις πολιτικές δυναμικές στην Ευρώπη.
Τις επόμενες μέρες και εβδομάδες θα ζήσουμε ιστορικά δύσκολες στιγμές. Eίναι πιθανό η απόλυτα ανεύθυνη αδιαλλαξία των συγκεκριμένων πολιτικών ελίτ να έχει δυσάρεστα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα για τη χώρα μας. Μια τέτοια εξέλιξη θα σημάνει δυστυχώς, στα αμέσως επόμενα χρόνια, και αρνητικά αποτελέσματα όχι μόνο για τη Γερμανία αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη. Τίποτα από αυτά δεν μας χαροποιεί. Υπεύθυνοι και ανεύθυνοι θα αναμετρηθούμε με τις ζωές μας και με τις ζωές αυτών που οραματίστηκαν και αγωνίστηκαν για την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Προετοιμαζόμενοι για τα πολύ δύσκολα θυμόμαστε τον ορισμό της ελευθερίας που είχε προτείνει ο Ζ.Π. Σαρτρ: «Ελευθερία δεν είναι αυτό που κάνεις, αλλά αυτό που κάνεις μετά από αυτό που σου κάνουν».
* Ο Γιώργος Αγγελόπουλος διδάσκει στο ΑΠΘ
