Παραμονές Πρωτοχρονιάς. Κατά σύμβαση μεταίχμιο. Ανάμεσα στο νέο που έρχεται και στο παλιό που υποχωρεί στη μνήμη. Ειδικά φέτος, είναι φυσικό η σκέψη να προσηλώνεται στο δύσκολο αύριο. Με τις μεγάλες προσδοκίες που το περιμένουν και το προετοιμάζουν.
Αλλά το αύριο δεν υπάρχει χωρίς το χθες. Έτσι, τούτες τις μέρες ζωντανεύουν μνήμες. Που μετρούν τον δρόμο που διανύθηκε, τα διαφορετικά μονοπάτια που μας έφεραν εδώ. Ας μου επιτραπεί λοιπόν να μιλήσω κάπως προσωπικά. Πιστεύοντας πως όσα θα πω δεν αφορούν μόνον εμένα.
Ένα εξαιρετικό αφιέρωμα που επιμελήθηκε η Αντιγόνη Βλαβιανού (Νέα Εστία, 1863, Σεπτέμβριος 2014) μας θυμίζει τον Νάσο Δετζώρτζη. Τον πανθομολογούμενο ευπατρίδη των ελληνικών γραμμάτων και μεσολαβητή γλωσσών. Κρατώ ακόμα το άρωμα της κοινής μας πατρίδας που έφερνε ο Νάσος στις οικογενειακές συγκεντρώσεις και την ένταση της προσοχής με την οποία παρακολουθούσα όσα έλεγε. Ενόσω διόρθωνε αμείλικτα τους βαρβαρισμούς της γλώσσας. Και κάποιες φορές, γνήσια θυμωμένος, κάποια γραπτά του "Αριστειδάκη", όπως με αποκαλούσε μέχρι τέλους.
Ο Νάσος Δετζώρτζης υπήρξε μαθητής του Συκουτρή. Όπως και η από τότε στενή φίλη του Μαρίκα Στρομπούλη-Αποστολοπούλου. Γενιές μαθητριών θυμούνται με ευγνωμοσύνη την απαράμιλλη δασκάλα. Και οι φιλόλογοι, γυναίκες και άνδρες, τις λίγες αλλά πάντοτε καίριες δημοσιεύσεις της.
Άντρας της Μαρίκας ο Φώτης Αποστολόπουλος. Στο φροντιστήριο του οποίου μαθήτευσε πλήθος μετέπειτα φιλολόγων και νομικών. Πριν γίνει ο ίδιος πρωτοπόρος της Γλωσσολογίας και υποδειγματικός μεταφραστής του Σωσύρ. Μακρονησιώτης. Μαζί με τον γιατρό Γρηγόρη Αγγελόπουλο (άντρα της Βίτως και πατέρα του Βένιου), τον λογιστή Μπάμπη Θεοδωράτο (άντρα της Καλλιόπης Παπαδημητρίου-Σμπαρούνη, της οποίας η ευρύτερη οικογένεια πρόσφερε πολλούς, πολλές και πολλά, και πατέρα της Λιάνας και του Δημήτρη) και τον επίσης λογιστή Χρήστο Μπαρμπέρη, αδελφικό φίλο του Στέφανου Στεφάνου. Ο οποίος Στέφανος είναι αδελφικός φίλος του ποιητή Μανώλη Φουρτούνη (άντρα της Ικαριώτισσας Στέλλας και πατέρα του Γιώργου και της Μενίνας), επίσης μακρονησιώτη. Οι κρίκοι της αλυσίδας απλώνονται...
Η Μαρίκα ήταν αδελφή της Έλλης. Που στήριξε με όλα τα μέσα τη Μαρίκα και τον Φώτη παντού. Η Έλλη ήταν γυναίκα του Δημήτρη Θοιβιδόπουλου, ιδιαζόντως ολιγογράφου ποιητή.
Ο Δημήτρης έγραψε ελάχιστα: Silence Hanté (ιδιωτική έκδοση, 1995, απευθείας στα γαλλικά), Συναρπαγή (Νέα Πορεία, 1998) και, ως Δημήτρης Θήτα, τρεις συλλογές αφορισμών Μονοκύτταρα. Υπαινιγμοί (2000), Φωτόνια. Συγκερασμοί (2003) και Μετεωρίτες. Συνεκδοχές (2004), όλες από τη Νέα Πορεία.
Οι αφορισμοί του Δημήτρη είναι σκληρά κουκούτσια πολυεδρικής και άφοβης σκέψης, πυκνώματα ήθους, όχι μόνον ποιητικού, που δεν επιτρέπουν το προσπέρασμα. Ήπιες εκρήξεις με σταθερούς πυρήνες που συγκροτούν στάση ζωής. "Θρησκείες πολέμων οδηγήτριες". "Έχει και η συνείδηση τις χωματερές της", ή "Όταν λέω εγώ μοιράζομαι στα δυο", ή ...
Φίλος των παραπάνω ο Κωστής Σκαλιόρας. Που με τις εκδηλώσεις της "Εταιρείας Σπουδών" ζωντάνεψε μετά τη μεταπολίτευση το πνεύμα μιας προηγούμενης εποχής. Που μπορούσε να φέρει μαζί κομμουνιστές και μη εκεί όπου ακατάλυτες αξίες έφτιαχναν ζωή δύσκολη αλλά αξιοβίωτη. Την παράδοση της "Εταιρείας Σπουδών" συνεχίζει ο ακάματος Βασίλης Κρεμμυδάς...
Η εποχή έχει αλλάξει. Αλλά κάποιες πνοές μνήμης μπορούν πάντα να δροσίζουν τόσο τα σημερινά όσο και τα εσόμενα...
Αριστείδης Μπαλτάς
