Μετά τις πρόσφατες αθωώσεις του αστυνομικού που δολοφόνησε τον Μ. Μπράουν στο Φέργκιουσον και του αστυνομικού που στραγγάλισε το Ε. Γκάρνερ, την Πέμπτη είχαμε στην Αριζόνα τη δολοφονία του Ρομέιν Μπρίσμπον. Κοινό και των τριών υποθέσεων: τα θύματα ήταν Αφροαμερικανοί, άοπλοι, και οι δολοφόνοι λευκοί αστυνομικοί. Ενώ οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται σε πολλές πολιτείες, δημοσιεύουμε ένα πρόσφατο σχετικό κείμενο του Alex Vitale (κοινωνιολόγου στο Brooklyn College και συγγραφέα του «City of Disorder: How the Quality of Life Campaign Transformed New York Politics»). Το άρθρο (εδώ μεταφράζεται ένα απόσπασμά του) δημοσιεύθηκε στο «Nation», 4.12.2014.
του Άλεξ Βιτάλ
Χρειάζεται να επανεξετάσουμε σοβαρά τον ρόλο της αστυνομίας. Ένα μέρος της ιστορίας της υπερβολικής αστυνόμευσης έχει παρελθόν εκατοντάδων ετών -- αρκεί να θυμηθούμε μια σειρά ρατσιστικούς νόμους και πρακτικές: Slave patrols, Black Codes και Jim Crow. Ένα άλλο μέρος της ιστορίας, ωστόσο, είναι πιο πρόσφατο. Πρόκειται για τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών, τον πόλεμο κατά της εγκληματικότητας και την αστυνόμευση για την «ποιότητα της ζωής» και τα «σπασμένα παράθυρα».1 Πρέπει να αποτρέψουμε αυτή τη δραματική επέκταση της αστυνομικής εξουσίας και του ρόλου της στην ανάπτυξη του μαζικού ποινικού εγκλεισμού. Ενός εγκλεισμού που άλλαξε ριζικά και με εξαιρετικά αρνητικό τρόπο τις φτωχές έγχρωμες κοινότητες και βρίσκεται στην καρδιά ενός «νέου Jim Crow».2
Για μεγάλο διάστημα, οι κάτοικοι αυτών των κοινοτήτων βρέθηκαν μπροστά σε ένα τρομερό δίλημμα. Από τη μία πλευρά, είχαν υποστεί τις συνέπειες της υψηλής εγκληματικότητας και της ανομίας: τα παιδιά τους έχαναν τη ζωή τους και έπφταν θύματα ληστείας. Αλλά, από την άλλη, έπρεπε να υποστούν το κύριο βάρος της επιθετικής, επεμβατικής και ταπεινωτικής αστυνόμευσης που ποινικοποίησε τεράστια κομμάτια της κοινότητας. Πρέπει να βρούμε μια εναλλακτική λύση σε αυτό.
Πρέπει να λάβουμε μέτρα για να σταματήσουμε την εξάρτησή μας από την αστυνομία ως κύριο εργαλείο για την επίλυση των προβλημάτων εγκληματικότητας και διασάλευσης της τάξης σε επίπεδο γειτονιάς. Για παράδειγμα, έχουμε ατράνταχτες αποδείξεις ότι η αστυνομική αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών είναι μια ατελέσφορη στρατηγική, που δεν έχει πετύχει να μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις των ναρκωτικών στις τοπικές κοινωνίες. Τα ναρκωτικά είναι πρόβλημα δημόσιας υγείας, δεν είναι πρόβλημα αστυνόμευσης. Την ίδια προσέγγιση πρέπει να αναπτύξουμε και έναντι της πορνείας.
Πρόσφατα, ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Mπιλ ντε Μπλάσιο, ανακοίνωσε ένα νέο πρόγραμμα ύψους 130 εκ. δολαρίων, με στόχο τα άτομα που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες να αντιμετωπίζονται εκτός του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, αλλά και την καλύτερη μεταχείριση όσων βρίσκονται ήδη στις φυλακές. Είναι μια θετική εξέλιξη, καθώς οι φυλακές της χώρας έχουν μεταμορφωθεί σε τεράστιες αποθήκες ψυχικά ασθενών. Ωστόσο, και η προσέγγιση αυτή εξακολουθεί να στηρίζεται στην επέμβαση της αστυνομίας. Η πρόσβαση στις υπηρεσίες προϋποθέτει ακόμη την επαφή με τις αστυνομικές αρχές. Το τραγικό είναι ότι η αστυνομία δεν είναι επαρκώς εκπαιδευμένη και εξοπλισμένη γι' αυτό τον ρόλο. Είναι κυρίως εξοπλισμένη με μέσα σύλληψης και σωματικού καταναγκασμού, τα οποία μπορεί να είναι εντελώς ακατάλληλα όταν έχεις να αντιμετωπίσεις ένα άτομο που βρίσκεται σε κρίση. Αντ' αυτού, πρέπει να βασιστούμε σε μη στρατιωτικοποιημένες ομάδες παρέμβασης. Χρειάζεται επίσης να δημιουργηθούν κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας που δεν απαιτούν τη συμμετοχή της ποινικής δικαιοσύνης για την πρόσβαση σ' αυτές. Παρόμοιες δράσεις μπορούν να αναπτυχθούν και για το πρόβλημα των αστέγων.
Για πιο σοβαρά εγκλήματα, όπως η νεανική βία, πρέπει να καλλιεργηθούν πιο αποτελεσματικές πολιτικές με βάση την κοινότητα, χωρίς την κατασταλτική και καταπιεστική ισχύ της αστυνομίας. Σε περιοχές υψηλής εγκληματικότητας σε όλη τη χώρα, κοινοτικές οργανώσεις εργάζονται με τους νέους στην προσπάθεια να σταματήσουν τη βία, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία στρατηγικών αναβάθμισης της δημόσιας υγείας και ενδυνάμωσης της κοινότητας. Η συνολική αποτελεσματικότητα αυτών των στρατηγικών βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της αξιολόγησης, αλλά αυτό που ήδη ξέρουμε είναι ότι δεν συνοδεύονται από τις πολλές παράπλευρες αρνητικές συνέπειες της γενικευμένης ποινικοποίησης.
Προς την ίδια κατεύθυνση, πρέπει να βγάλουμε την αστυνομία έξω από τα σχολεία. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η ποινικοποίηση των παιδιών σχολικής ηλικίας επιδεινώνει την ασφάλεια στα σχολεία και οδηγεί τους πιο άπορους μαθητές στον δρόμο, όπου συχνά εμπλέκονται σε πιο σοβαρή εγκληματικότητα. Φωτεινά μυαλά σε σχολεία με επαρκείς πόρους έχουν δείξει ότι μπορούν να αυξήσουν την ασφάλεια των σχολείων μέσω δημιουργικών προγραμμάτων αποκατάστασης της δικαιοσύνης που εμπλέκουν μαθητές σε πειθαρχικές διαδικασίες και προσπαθούν να λάβουν υπόψη τις συνθήκες στο σπίτι και στην κοινότητα για την επίλυση των προβλημάτων.
Κάθε πραγματική ατζέντα για τη μεταρρύθμιση της αστυνομίας δεν πρέπει να εστιάζεται στο να κάνει την αστυνομία πιο φιλική και πιο επαγγελματική. Αντ' αυτού, πρέπει να εργαστεί για να μειώσει τον ρόλο της αστυνομίας και τνα την αντικαταστήσει με ενδυναμωμένες κοινότητες που εργάζονται για να λύσουν τα δικά τους προβλήματα. Δεν χρειαζόμαστε τον έλεγχο της αστυνομίας πάνω στις κοινότητες. Χρειαζόμαστε τον έλεγχο της κοινότητας στις υπηρεσίες που θα δημιουργήσουν ασφαλέστερες και πιο σταθερές γειτονιές και πόλεις.
μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης
1 Στη θεωρία «των σπασμένων παραθύρων» (broken windows theory) στηρίχτηκε το αστυνομικό δόγμα της «μηδενικής ανοχής» και εφαρδμόστηκε από τον δήμαρχο της Νέας Υόρκης Ρούντι Τζουλιάνι τις αρχές της δεκαετίας του '90. (Σ.τ.Μ.)
2 Jim Crow laws: νόμοι που θεσμοθετούσαν τον φυλετικό διαχωρισμό, όσον αφορά την πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες, στον Νότο των ΗΠΑ και ίσχυαν από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και το 1965 (Σ.τ.Μ.).
