Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
22.8°C26.3°C
3 BF 32%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.6°C26.2°C
3 BF 34%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
19.0°C24.8°C
2 BF 50%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.8°C
2 BF 65%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.9°C24.5°C
2 BF 33%
Μια βράβευση με νόημα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μια βράβευση με νόημα

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΣΤΑΜΑΤΗ

Πριν από λίγες μέρες, σε ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης, μπροστά σε πολυπληθές κοινό, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος απένειμε σε ειδική τελετή βραβείο εταιρικής ευθύνης στην πασίγνωστη πλέον εταιρεία "Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.", εγκατεστημένη στη βορειοανατολική Χαλκιδική για εξόρυξη χρυσού. Ο ΣΒΒΕ συνεργάσθηκε φέτος με την εφημερίδα «Καθημερινή», με διακηρυγμένο στόχο την ανάδειξη, την προβολή και τελικά τη βράβευση επιχειρήσεων που ξεχώρισαν για τις επιδόσεις τους τη φετινή χρονιά.

Η βράβευση αυτή ενέχει φυσικά κάτι το κωμικοτραγικό, με δεδομένη πια την ανείπωτη κοινωνική και περιβαλλοντική αναταραχή, την οποία η εταιρεία αυτή προξενεί σταθερά στην περιοχή με τις μεταλλευτικές δραστηριότητές της. Ήδη ρυπαίνει βαριά «τα νερά, τα δάση, τον αέρα, τους ανθρώπους και την τοπική οικονομία της περιοχής», όπως εκτιμά ένα ψήφισμα που μόλις έγινε δεκτό από τη νέα δημοτική αρχή στον Δήμο Αριστοτέλη. Παρ' όλα αυτά, παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον να εξετάσει κανείς λίγο πιο προσεκτικά το συμβάν της βράβευσης.

Κατ' αρχάς εντυπωσιάζει η πλήρης αντιστροφή νοημάτων στη γλώσσα της Νέας Ομιλίας στα καθεστώτα νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Η ανεύθυνη καταστροφή του περιβάλλοντος και της ίδιας της ζωής των κατοίκων της περιοχής βαφτίζεται ευθέως στο αντίθετό της, ως «εταιρική ευθύνη». Επιπροσθέτως, όμως, παρόμοια βράβευση είναι πολύ δηλωτική μιας βαθύτερης εξαλλαγής του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και των επιχειρηματικών νοοτροπιών που αυτός εξάπτει.

Δικαιούμαστε να εικάζουμε ότι τα μέλη του φορέα βράβευσης (ΣΒΕΕ) υποσυνείδητα εύχονται ο καθένας για τον εαυτό του και τη δική του επιχείρηση να μπορούσαν να λειτουργούν περίπου όπως η «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.». Δηλαδή, με όρους αποικιοκρατικούς, με πλήρη υποστήριξη της επιχειρηματικής ασυδοσίας από τη νομοθετική, την εκτελεστική, δυστυχώς και τη δικαστική εξουσία της χώρας. Αυτό δεν είναι λίγο-πολύ το όνειρο κάθε σύγχρονου καπιταλιστή στην εποχή της νεοφιλελεύθερης αρπακτικότητας και της οικονομικής ανομίας;

Εδώ, λοιπόν, εκδηλώνεται μια πλήρης αντιστροφή της πρώιμης κλασικής οικονομικής θεωρίας του 18ου αιώνα. Έχει εγκαταλειφθεί η αντίληψη «ιδιωτικά ελαττώματα μεν, αλλά πάντως δημόσιες αρετές» των οικονομικών υποκειμένων. Η νεοφιλελεύθερη δυστοπία περνά επιθετικά στο εφιαλτικό δόγμα «ιδιωτικά ελαττώματα της επιχειρηματικής τάξης, ως υποχρεωτικός κανόνας για ολόκληρη την κοινωνία, με αμέριστη κρατική προστασία και με ανελέητη καταστολή των αντιδρώντων».

Από τον νεοφιλελεύθερο παραλογισμό εξοβελίζεται πλέον ό,τι κανείς καταλαβαίνει με την έκφραση «δημόσιες αρετές». Όπως άλλωστε δεν χωρεί καν μια καλώς νοούμενη νομιμότητα. Τούτο όμως δεν οφείλεται πρωτίστως σε λόγους ηθικής τάξεως. Οφείλεται σε μια τυφλή και αμείλικτη στρατηγική συσσώρευσης κεφαλαίου. Ό,τι αποκαλείται ακόμη «δημόσιο» τείνει να διαρπαγεί ολοκληρωτικά από τους γύπες μιας επιχειρηματικότητας δίχως όρια και φραγμούς. Ακόμη και τους φραγμούς που μέχρι τούδε έθετε το κοινωνικό κράτος δικαίου στον 20ό αιώνα, με την όποια τέλος πάντων περιβαλλοντική ευαισθησία του.

Αντίστοιχα, η ιδιωτική ανηθικότητα και η κερδαλέα ακεραιοφροσύνη της τείνει να επιβληθεί πλήρως ως κανόνας τόσο στην πολιτική σφαίρα όσο και στον δημόσιο χώρο της κοινωνίας. Γιατί όμως να πάει έτσι το πράγμα; Γιατί έτσι επιθυμούν οι κάτοχοι του χρήματος, τελεία και παύλα. Άδικα θα αναζητούσαμε άλλη απάντηση, που να διαθέτει κάποιο ψήγμα έστω πειστικότητας.

Και όμως ο (και ηθικός φιλόσοφος) Άνταμ Σμιθ είχε διαβλέψει ότι μακροπρόθεσμα δεν μπορεί η καπιταλιστική οικονομία να λειτουργήσει δίχως κάποια ελάχιστα προαπαιτούμενα δημόσιας ηθικότητας. Δεν μπορεί να μακροημερεύσει δίχως ορισμένους κανόνες του παιχνιδιού, στους οποίους να αναγνωρίζουν και οι υφιστάμενοι την εκμετάλλευση κάποιες εύλογες προσδοκίες τους.

Πιο απλά, από τη σκοπιά του Σμιθ καπιταλισμός όπως αυτός της νεοφιλελεύθερης κατάπτωσης (ηθικής, αλλά παραδόξως και οικονομικής επίσης) θα κρινόταν ότι υπονομεύει την ίδια τη δυνατότητα αναπαραγωγής του. Άρα, εκτός από καταδικαστέος, κατ' ουσίαν είναι και ιστορικά καταδικασμένος, εξ αιτίας ανεπίλυτων εσωτερικών του αντιφάσεων.

Αρκεί, βέβαια, να συνεργήσουν προς την κατεύθυνση αυτή και τα δισεκατομμύρια ανθρώπων που ανήκουν στο υπόλοιπο 99% της οικουμένης. Κατά προτίμηση εγκαίρως, όσο γίνεται. Προτού η εντροπία τού σύγχρονου καπιταλισμού θέσει σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωση του ανθρώπινου γένους πάνω στον πλανήτη.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL