Του Δημήτρη Α. Δριμή*
Τη νύχτα της 25ης προς 26η Νοεμβρίου του 1942, αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ εξουδετέρωναν την ιταλική φρουρά της γέφυρας (μήκους 211 και ύψους 30 μέτρων) του Γοργοπόταμου, ενώ Βρετανοί σαμποτέρ τοποθετούσαν τους εκρηκτικούς μηχανισμούς για την ανατίναξή της. Σκοπός της επιχείρησης, στην οποία έλαβε μέρος η δωδεκαμελής ομάδα των Βρετανών, ο Άρης, με 130-150 περίπου ΕΛΑΣίτες, και ο Ζέρβας, με 50-60 περίπου ΕΔΕΣίτες, ήταν η διακοπή της κύριας οδού ανεφοδιασμού των στρατευμάτων του Ρόμελ, που μάχονταν στο μέτωπο της Β. Αφρικής κατά των συμμαχικών δυνάμεων.
Στη θέση Πλακωτό, που είχε οριστεί ως χώρος εκκίνησης της επιχείρησης, σύμφωνα με μαρτυρία του Νικηφόρου, ο Άρης υπαγόρευσε και ο υπολοχαγός Κωστούλας Αγραφιώτης έγραψε την τελική διαταγή της επιχείρησης. Η επίθεση εκδηλώθηκε ταυτόχρονα στο βόρειο και στο νότιο βάθρο της γέφυρας στις 11.05 μ.μ. της 25ης Νοεμβρίου. Η μάχη ήταν σκληρή και αμφίρροπη. Χρειάστηκε η επέμβαση της εφεδρείας του ΕΛΑΣ για την κατάληψη του βόρειου βάθρου, ενώ οι ιταλικές ενισχύσεις, που έφτασαν με τρένο από το Λιανοκλάδι, αποκρούστηκαν. Η ομάδα των σαμποτέρ, με δύο ανατινάξεις, σε διαφορετικούς χρόνους, ολοκλήρωσε με επιτυχία την αποστολή της και στις 3:20 π.μ. της 26ης Νοεμβρίου άρχισε η διαδικασία απαγκίστρωσης. Οι κατοχικές δυνάμεις εκτέλεσαν, για αντίποινα, στον χώρο της κατεστραμμένης γέφυρας, 17 πατριώτες από την Υπάτη.
Η επιχείρηση:
Πέτυχε τον αντικειμενικό της σκοπό, αν και εκτελέστηκε με καθυστέρηση, και ενώ είχε κριθεί η μάχη του Ελ Αλαμέιν. Στέρησε από τη στρατιά του Ρόμελ τη δυνατότητα ανεφοδιασμού μέσω της Ελλάδας και τον ανάγκασε σε συνεχή υποχώρηση.
Ξεπέρασε τα ελλαδικά όρια. Θεωρήθηκε ως η σημαντικότερη και θεαματικότερη επιχείρηση δολιοφθοράς που έγινε στην κατεχόμενη Ευρώπη, και σε χρόνο που η εξέλιξη του πολέμου βρισκόταν σε κρίσιμη καμπή.
Προκάλεσε αναστάτωση στους κατακτητές και στις συνεργαζόμενες με αυτούς κατοχικές κυβερνήσεις. Ακύρωσε κάθε προσπάθεια «ενεργητικής συνεργασίας» του ελληνικού λαού με τους κατακτητές του.
Ανύψωσε το ηθικό και το κύρος των ενόπλων αντάρτικων σωμάτων. Έστειλε το μήνυμα της ενεργητικής αντίστασης του ελληνικού λαού.
Έθεσε υποθήκες για μελλοντική κοινή δράση ανάμεσα στις ανταρτοομάδες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ. Κατέδειξε τόσο το «δυνατό» όσο και την αποτελεσματικότητα της συνεργασίας.
Έγινε στο ξεκίνημα του ελληνικού αντάρτικου, με τη βοήθεια αγγλικής αποστολής, και υπηρέτησε αναγκαιότητα του συμμαχικού στρατηγείου. Συνέδεσε έτσι την ελληνική αντίσταση με τους βρετανικούς στρατιωτικούς σχεδιασμούς και ταυτόχρονα με τους πολιτικούς τους σχεδιασμούς για τη μεταπελευθερωτική Ελλάδα.
Στη μεταπολεμική Ελλάδα, η τύχη των πρωταγωνιστών του Γοργοποτάμου θα είναι διαφορετική. Ο Βελουχιώτης θα δολοφονηθεί, ή θα αυτοκτονήσει(;), τον Ιούνιο του 1945, και το κεφάλι του θα κρεμαστεί σε φανοστάτη των Τρικάλων. Ο Ζέρβας θα απολαμβάνει τιμών και ο Γοργοπόταμος θα θεωρείται κατ' εξοχήν έργο δικό του. Ο Μάγιερς και οι Άγγλοι θα γιορτάζουν στο Λονδίνο τον Γοργοπόταμο.
Στη μετεμφυλιακή Ελλάδα θα επιχειρηθεί η διαστρέβλωση της ιστορικής μνήμης. Θα περάσουν αρκετά χρόνια, ώσπου στις 17 Αυγούστου 1982 η πολιτεία, επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου, θα αναγνωρίσει την ΕΑΜική αντίσταση και τη συμβολή του ΕΛΑΣ στην επιχείρηση και θα αναδείξει τον Γοργοπόταμο σε σύμβολο της κοινής δράσης της ελληνικής αντίστασης.
Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν προέβαλαν την τεράστια συμβολή της χώρας μας στον διεθνή αντιφασιστικό αγώνα. Δεν απαίτησαν, μέχρι σήμερα, τις οφειλές (κατοχικό δάνειο, αποζημιώσεις των θυμάτων και των συγγενών τους, επανορθώσεις δημόσιων αγαθών, επιστροφή αρχαιολογικών θησαυρών) από αυτούς που την κατέστρεψαν.
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας, παρουσιάζοντας στο ελληνικό Κοινοβούλιο, τον Απρίλιο του 2013, το θέμα των γερμανικών οφειλών, το χαρακτήρισε «ως μείζονος σημασίας εθνικό θέμα που δεν διεκδίκησαν και δεν έθεσαν οι κυβερνήσεις», ενώ τη συζήτηση του προϋπολογισμού του 2014 -Δεκέμβριος 2013-, τόνισε: «...πολύ σύντομα (ενν. η τρόικα) θα έχει απέναντί της μια ελληνική κυβέρνηση χωρίς εξαρτήσεις (...) που δεν θα δίνει λόγο σε κανέναν παρά μονάχα στον ελληνικό λαό (...) που στον επόμενο προϋπολογισμό θα εγγράψει και το χρέος του αναγκαστικού κατοχικού δανείου, που αποτελεί ανεκπλήρωτη υποχρέωση της Γερμανίας προς την Ελλάδα».
Σε ομιλία του, τέλος, στις 12.11.2014, στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, ανέφερε: «...Μιλώ για τη διεκδίκηση του ιστορικού χρέους της Γερμανίας προς τους λαούς της Ευρώπης, αναφορικά με την αποπληρωμή του κατοχικού δανείου και την καταβολή των πολεμικών επανορθώσεων (...) Όταν λοιπόν η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα αναθεωρεί τον προϋπολογισμό και θα εγγράφει σε αυτόν και τις απαιτήσεις του ανεξόφλητου κατοχικού δανείου, να γνωρίζετε ότι δεν θα είμαστε καθόλου μόνοι στην Ευρώπη...».
Η αυριανή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα διεκδικήσει τα δίκαια του ελληνικού λαού. Το αίτημα της οικονομικής και ηθικής δικαίωσης ενώνει τον ελληνικό λαό, που βιώνει συνθήκες κοινωνικού ολοκαυτώματος.
* Ο Δημήτρης Α. Δριμής είναι εκπαιδευτικός, μέλος του Δ.Σ. της ΕΔΙΑ 1940-1974, τ. δήμαρχος Αετού
