Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
Τεχνικές εκφοβισμού και άκυρα επιχειρήματα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Τεχνικές εκφοβισμού και άκυρα επιχειρήματα

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ

Το μορμολύκειο ήταν μια προσωπίδα που παρίστανε το μυθολογικό τέρας Μορμώ, με την οποία τρόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες τα παιδιά τους. Οι σύγχρονοι Έλληνες μνημονιακοί με πολιτικό ρόλο δεν έχουν ανάγκη να φορέσουν προσωπίδες για να πτοήσουν και να προκαλέσουν τρόμο και πανικό. Τα πρόσωπά τους έχουν πλέον ταυτιστεί με τις προσωπίδες. Καθημερινά, είναι οι αποφάσεις και οι πράξεις τους που προκαλούν ψυχική ταραχή και αίσθημα δέους στην πλειονότητα των πολιτών.

Και όποτε η συγκυρία το απαιτεί, είναι τα χείλη τους που αρθρώνουν μηνύματα - φόβητρο. Οι συντάξεις δεν θα πληρωθούν, τα ΑΤΜ θα στερέψουν, δεν θα υπάρχουν χρήματα για πετρέλαιο και φάρμακα, θα εγκαταλείψουμε τη ζώνη του ευρώ, η αποσταθεροποίηση, η ασύντακτη χρεοκοπία θα είναι προ των πυλών μόλις ο ΣΥΡΙΖΑ αναλάβει τη διακυβέρνηση.

Η πρόσφατη ομοβροντία της κινδυνολογίας στην οποία καταφεύγει η παραπαίουσα κυβέρνηση αποσκοπεί και σ' ένα άλλο, έμμεσο αλλά πολύ σημαντικό, αποτέλεσμα: στη δημιουργία μιας προδιάθεσης την οποία ο φόβος αναπτύσσει στον ταλαιπωρημένο και αποκαμωμένο άνθρωπο που τον κάνει να ξεσπάει ενάντια στον αδύναμο, να νιώθει ταπεινωμένος, άχρηστος, ένοχος και ντροπιασμένος, να χάνει την εμπιστοσύνη του στον περίγυρό του αλλά και στον εαυτό του, να εύχεται και να ικανοποιείται από τον ξεπεσμό του διπλανού του, να επιδιώκει την εκδικητικότητά του έναντί του, να καταφεύγει στη μικροαπάτη κ.ά.

Μερικά από αυτά τα συμπτώματα κατηγοριοποιούνται στη «μετατιθέμενη επιθετικότητα (displaced aggression), π.χ. αντί να χαστουκίσεις κάποιον σπας ένα βάζο». Αντίστοιχα αποσκοπείται να διαρρηγνύονται οι κοινωνικοί δεσμοί, η αλληλεγγύη και η συλλογικότητα να θρυμματίζονται, ενώ η μοναχική και εγωιστική πορεία ναρκώνει, αποδυναμώνει κι αφοπλίζει, με όλο και πιο πολλούς να οδηγούνται τελικά σε αδιέξοδο.

Προσπαθούν να μας πείσουν ότι ποτέ δεν ήμασταν τόσο ελεύθεροι όσο σήμερα, αλλά ταυτόχρονα επιδιώκουν να είμαστε όλο και περισσότερο ανίσχυροι, όπως είχε παρατηρήσει ο κοινωνιολόγος Ζίγκμουντ Μπάουμαν. Αλίμονο, μας εκφοβίζουν, θα χάσουμε τα κεκτημένα ή τα μελλούμενα από την αβεβαιότητα που θα επικρατήσει αν επιλεγεί μια διαφορετική διαδρομή.

«Έχω μάθει ότι το θάρρος δεν είναι η απουσία του φόβου, αλλά ο θρίαμβος πάνω στον φόβο. O γενναίος άνθρωπος δεν είναι αυτός που δεν φοβάται, αλλά εκείνος που έχει υποτάξει τον φόβο». Νέλσον Μαντέλα

Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Περί των Σοφιστικών Ελέγχων» καταγράφει και σχολιάζει συλλογισμούς - λογικά τεχνάσματα που αποβλέπουν, μεταξύ άλλων, στη χειραγώγηση της γνώμης, στην εξασφάλιση συναίνεσης και στην αναστολή δράσης. Αυτά κατατάσσονται στα "άκυρα επιχειρήματα" και των οποίων ο κατάλογος εμπλουτίστηκε μετά τον Μεσαίωνα στη λατινική βιβλιογραφία (Κ. Χατζοπούλου, «Τα άκυρα επιχειρήματα και η οικονομία της σκέψης», www.antifono.gr, 9.9.2014).

Η γενική κατηγορία είναι το argumentum ad passiones (επιχείρημα προσφυγής στο συναίσθημα ή τα πάθη), που συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα εξής:

* Argumentum ad metum / argumentum in terrorem (επιχείρημα προσφυγής στον φόβο / τρόμο)

«Είτε το Α είτε το Β είναι αληθινό. Το Β τρομάζει. Άρα το Α είναι αληθινό».

* Argumentum ad odium (επιχείρημα προσφυγής στο μίσος)

«Οι δημόσιοι υπάλληλοι πλεονάζουν, είναι τεμπέληδες, αργόμισθοι και χαραμοφάηδες. Άρα και αντιπαραγωγικοί. Επομένως, πρέπει να απολυθούν».

* Argumentum ad misericordiam (επιχείρημα προσφυγής στον οίκτο, στη συμπόνια)

«Οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι εξασφαλισμένοι ενώ οι ιδιωτικοί απολύονται».

* Argumentum ad superbiam (επιχείρημα προσφυγής στην κολακεία, στη ματαιοδοξία)

«Απευθυνόμαστε στους νομοταγείς, σώφρονες και πατριώτες Έλληνες οι οποίοι δεν είναι δυνατόν να ψηφίζουν ένα τέτοιο κόμμα που...».

* Argumentum ad baculum (επιχείρημα προσφυγής στο ρόπαλο / ξύλο, δηλαδή στην ισχύ)

«Αν δεν είχαν ψηφιστεί τα Μνημόνια, θα μας είχαν επιβληθεί ποινές».

Τι κρίμα που δεν μπορεί η σαμαροβενιζελική κυβέρνηση να επικαλεστεί το argumentum ad auctoritatem (επιχείρημα της αυθεντίας, του κύρους). Από καιρό έχουν γίνει τόσο καταγέλαστοι ώστε μια τέτοια προσφυγή θα πρόσθετε ακόμα περισσότερο στον δημόσιο διασυρμό τους. Τέλος, τα "άκυρα επιχειρήματα" των μνημονιακών κυβερνήσεων στην Ελλάδα αποδεικνύονται ξεφτισμένα και σύντομα θα καταλήξουν ατελέσφορα, αφού λίγοι θα πέσουν στην παγίδα να αποδεχθούν τους απατηλούς ισχυρισμούς της βαρετά επαναλαμβανόμενης κακόπιστης κινδυνολογίας.

* (Η ολοκληρωμένη μορφή του άρθρου θα δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος του περιοδικού "Θέσεις", Νο. 130, 2015)

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL