Εδώ και αρκετό διάστημα η συζήτηση που διεξάγεται τόσο κεντρικά πολιτικά όσο και στο εσωτερικό των οργανώσεων του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ φαίνεται να αποτελεί μια συζήτηση με προαπαιτούμενα. Αν όχι κάποιου μεταπτυχιακού, σίγουρα ενός πτυχίου οικονομικής επιστήμης. Εθνικό νόμισμα, εμπορικό ισοζύγιο, δημοσιονομική προσαρμογή, ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, οικονομετρικά μοντέλα βρίσκονται διαρκώς στην ημερήσια διάταξη. Έτσι μπορεί πλέον στις οργανώσεις να βρίσκει κανείς πολλούς οικονομολόγους ή έστω πολλούς λογιστές. Το σίγουρο όμως είναι ότι πολλοί δεν βρίσκουν πια ενδιαφέρον.
Πολλές φορές συζητάμε πως θα καταφέρουμε να ανατρέψουμε το πρόγραμμα της λιτότητας. Αυτό που αντιμετωπίζουμε όμως είναι κάτι πολύ πιο βαθύ από ένα πρόγραμμα λιτότητας. Αποτελεί μια διαδικασία που μετασχηματίζει το σύνολο των όρων της ζωής. Μια διαδικασία που φιλοδοξεί να επανασχεδιάσει το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων με μοναδικά κριτήρια αυτά του κέρδους και του ανταγωνισμού.
Είμαστε αντιμέτωποι με βαθιές ποιοτικές αλλαγές. Αλλαγές που δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να περιοριστούν στο πλαίσιο μιας «πολιτικής λιτότητας». Αντιμετωπίζουμε τη διαδικασία δημιουργίας ενός πιο επιθετικού και αυταρχικού καπιταλισμού σε όλα τα επίπεδα. Βασικό χαρακτηριστικό αυτή της διαδικασίας αναδιάρθρωσης είναι η βίαιη υποτίμηση της εργατικής δύναμης. Μια υποτίμηση που δεν περιορίζεται απλά σε κάποια οικονομικά μεγέθη. Αποτελεί μια προσπάθεια ανίχνευσης του κατώτατου ορίου για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης και άρα αναπροσδιορισμού των ιστορικών αναγκών της μισθωτής εργασίας.
Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα οφείλουμε να σπάσουμε ένα πλαίσιο που περιορίζει πολλές φορές και τη μεταξύ μας συζήτηση σε λογιστικές προσεγγίσεις. Μια πραγματική πολιτική ανατροπή πρέπει να φέρει και ένα καινούργιο πλαίσιο δημοκρατίας και λαϊκής συμμετοχής. Αυτό σημαίνει όμως ότι, αν δεν προβληματιστούμε από τώρα πάνω σε αυτό το ερώτημα, την κρίσιμη στιγμή θα προχωρήσουμε απλά με βάση την πεπατημένη.
Ένα από τα βασικά πολιτικά ερωτήματα είναι πώς και από ποιους θα παίρνονται οι αποφάσεις. Μία αριστερή διοίκηση π.χ. σε έναν δήμο θα δημιουργήσει κοινοτικές συνελεύσεις; Σε ποια ζητήματα οι συγκεκριμένες θα έχουν αποφασιστικό χαρακτήρα και σε ποια συμβουλευτικό ρόλο; Πώς θα μπορέσουμε, την ίδια στιγμή που θα πάρουμε εξουσίες που οι νεοφιλελεύθεροι μετέφεραν από την αγορά στο κράτος, να τις δώσουμε στην κοινωνία μέσα από τη δημιουργία ενός νέου θεσμικού πλαισίου; Πώς θα δημιουργήσουμε ένα άλλο πλαίσιο για τη λήψη των αποφάσεων στη δημόσια διοίκηση, στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, στα νοσοκομεία;
Η παραπάνω μεθοδολογία σκέψης μπορεί να σημαίνει κάτι και για το πρόγραμμα μας; Για το πρόγραμμα όπως μας αρέσει να λέμε όχι ως μία απλή συρραφή αιτημάτων ή αναλύσεων αλλά ως μία ζωντανή διαδικασία διαλόγου και συμμετοχής. Μπορούμε να σκεφτούμε διαδικασίες μέσα από τις οποίες ο κόσμος που θέλει να στηρίξει μια πολιτική και κοινωνική ανατροπή σήμερα θα συζητήσει για το ουσιαστικό περιεχόμενο αυτής της πολιτικής πέρα από τα συνθήματα; Και την ίδια στιγμή να προβληματιστούμε συλλογικά για την δημιουργία δομών και διαδικασιών που θα επιτρέπουν σε κάθε καλή ιδέα να παίρνει σάρκα και οστά;
Ας σκεφτούμε λίγο πόσο μεγάλη στήριξη μπορεί να έχει μια κυβέρνηση της Αριστεράς που θα δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες μέσα από τη συμμετοχή να έχουν ουσιαστικό λόγο στη χάραξη πολιτικής. Η συζήτηση πάνω στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων ή στο ενεργειακό είναι μια απλή τεχνοκρατική διαδικασία; Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα διαμορφωθεί μια νέα σχέση ανάμεσα στον κόσμο και τη συμμετοχή, μετασχηματίζοντας την ίδια την πολιτική διαδικασία και βαθαίνοντας το ρήγμα με τον νεοφιλελευθερισμό.
Τι μας εμποδίζει να ξεκινήσουμε από σήμερα μία τέτοια διαδικασία; Ας σκεφτούμε την δυναμική που μπορεί να προκαλέσει ένα ανοιχτό κάλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ σε νέους (και πιθανότατα άνεργους) γεωπόνους που μέσα από μία συγκροτημένη διαδικασία θα καταθέσουν προτάσεις για τον επανασχεδιασμό της πολιτικής τροφίμων με κριτήρια τις κοινωνικές ανάγκες και την προστασία του φυσικού πλούτου και όχι το κέρδος ή τις εξαγωγές. Είναι σίγουρο ότι όλοι μας μπορούμε να σκεφτούμε πολλά παρόμοια παραδείγματα. Παραδείγματα που θα μας δώσουν τη δυνατότητα να ζωντανέψουμε τον προβληματισμό μας. Να συζητήσουμε και να διαφωνήσουμε για το περιεχόμενο της πολιτικής και όχι επί συνθημάτων.
Η παραπάνω αντίληψη βαθαίνει τη ρήξη με τον νεοφιλελευθερισμό και σε ένα ακόμα επίπεδο. Σε αντιπαράθεση με τη σημερινή κοινωνική οργάνωση, μία διαδικασία σαν την παραπάνω αντιμετωπίζει τον κόσμο σαν μία τεράστια πηγή δημιουργικότητας και συλλογικής ευφυΐας. Μια αστείρευτη πηγή γνώσης την οποία μπορούμε όχι απλά να εμπιστευτούμε αλλά να μάθουμε από αυτή. Η κυβέρνηση της Αριστεράς μπορεί να είναι το κλειδί που θα ξεκλειδώσει τη λαϊκή δημιουργικότητα. Μια κυβέρνηση που δεν θα αντιμετωπίσει τους πολίτες και τους εργαζόμενους σαν κάποιους που δεν ξέρουν ή δεν μπορούν. Μια κυβέρνηση που θα δώσει τη δυνατότητα στην κοινωνία να επιλέγει κάτι περισσότερο από το τι θα καταναλώσει.
* Οι Νάσος Ηλιόπουλος και Ιάσονας Σχοινάς-Παπαδόπουλος είναι μέλη της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
