Τα τελευταία τέσσερα χρόνια η Βουλή νομοθετεί κατ' επιταγήν των δανειστών μας, σύμφωνα με τους οποίους μία από τις τρεις βασικές δεσμεύσεις είναι η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, της δημόσιας γης, αλλά και η άνευ όρων εκμετάλλευση της γης γενικά. Μια και η γη δεν αντιμετωπίζεται σαν αγαθό, αλλά σαν αντικείμενο, που πουλιέται, αγοράζεται και, φυσικά, χτίζεται.
Κι αυτό που δεν μπορούμε να μην αναγνωρίσουμε στο παρόν νομοσχέδιο είναι η συνέπεια προς τις συγκεκριμένες μνημονιακές επιταγές. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει αλλάξει ριζικά το τοπίο χωρικής πολιτικής με ένα πλήθος νόμων και διατάξεων που θέτουν νέα δεδομένα για την εκποίηση και εκμετάλλευση της δημόσιας περιουσίας αλλά και προνομιακών ιδιωτικών ακινήτων. Ο εφαρμοστικός νόμος που μας κληροδότησε τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια για τα Δημόσια Ακίνητα (ΕΣΧΑΔΑ), ο σχετικός νόμος για τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια για τον Στρατηγικό Επενδυτή (ΕΣΧΑΣΕ) σε ιδιωτικές εκτάσεις, ο αναπτυξιακός νόμος, ο νόμος για τα τουριστικά ακίνητα έχουν κοινό στόχο. Το οικονομικό αντικείμενο να προσδιορίζει την ταχύτητα και την ευκολία αδειοδότησης και τη διασφάλιση της επένδυσης.
Με τα όσα προβλήματα, οι τοπικές κοινωνίες είχαν κατακτήσει για τη γη τους όρους και περιορισμούς στη δόμηση, που προέκυψαν από επιστημονικές μελέτες, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τής κάθε περιοχής, τους αναπτυξιακούς της στόχους, την κοινωνική συνοχή και τη φροντίδα των προστατευτέων περιοχών.
Και είναι αλήθεια ότι αυτό επιτεύχθηκε ή όχι ανάλογα με την πολιτική βούληση των τοπικών και κεντρικών αρχών.
Και είναι επίσης αλήθεια ότι δεν υπήρξε ανάλογη πολιτική γης, παρά μόνο αποσπασματικά, γιατί είχε υποκατασταθεί και την προλάβαινε πάντα η ιδιωτική πρωτοβουλία. Επίσης, στις περισσότερες περιπτώσεις τον σχεδιασμό δεν ακολούθησαν τα κατάλληλα υποστηρικτικά προγράμματα, ώστε να υλοποιηθούν αυτά τα σχέδια και να γίνουν κτήμα της κοινωνίας.
Και είναι επίσης αλήθεια ότι οι ορεινοί όγκοι, τα δασικά οικοσυστήματα, οι αρχαιολογικοί χώροι αντί να αντιμετωπιστούν σαν δημόσιος πλούτος και να αξιοποιηθούν κατάλληλα, λειτούργησαν πολλές φορές σαν «εμπόδιο» για κάποιον επενδυτή, αν συνυπολογίσουμε και τη χρόνια έλλειψη Εθνικού Κτηματολογίου, χρήσεων γης, δασικών χαρτών και τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις της δημόσιας διοίκησης. Ας αφήσουμε το γεγονός ότι αυτοί που επέδειξαν κάποιου είδους ευαισθησίες χλευάζονται και αντιμετωπίζονται ως γραφικοί.
Αναγνωρίζοντας λοιπόν τις ανάγκες για ανάλογες μεταρρυθμίσεις, τι έχουμε σήμερα; Ένα νομοσχέδιο που δεν λαμβάνει υπόψη τις συνθήκες της οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης (κρίση του κατασκευαστικού τομέα, νεοάστεγοι, περιβαλλοντική υποβάθμιση), που δεν λαμβάνει υπόψη τις επιστημονικές μελέτες, τις ζώνες παραγωγικών δραστηριοτήτων, τον δημοκρατικό έλεγχο μέσα από τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.
Ο χωρικός σχεδιασμός στριμώχνεται σε τέσσερα επίπεδα κάτω από μια Εθνική Χωροταξική Στρατηγική, ένα άθροισμα δηλαδή «κατευθύνσεων» που, μολονότι «εθνικής» σημασίας, δεν περνά καν απ' τη Βουλή.
Τα πρώην τομεακά Ειδικά Πλαίσια, σχέδια που έχουν δικαίως κατηγορηθεί για απουσία χωρικής διάστασης, αναβαθμίζονται σε Εθνικά Χωροταξικά που εγκρίνονται με ΚΥΑ, τα Περιφερειακά Χωροταξικά εκπονούνται ερήμην των Περιφερειών και τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια καταργούν όσες ρυθμίσεις και Π.Δ. προστασίας ισχύουν μέχρι σήμερα στην εξωαστική γη.
Το πιο χαρακτηριστικό όμως αφορά τη νέα κατηγορία σχεδιασμού. Τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια, που αφορούν τις μεγάλες επενδύσεις σε δημόσια και ιδιωτική γη, είναι σχέδια ιδιωτών επενδυτών και κατισχύουν όλων των άλλων.
Τέλος, στο ίδιο νομοσχέδιο, και όχι τυχαία, στριμώχθηκαν «κατεπειγόντως» οι νέες κατηγορίες χρήσεων γης. Με αυτές διαλύεται το όποιο καθεστώς εξισορρόπησης των χρήσεων, επιτρέπονται τα πάντα παντού, σε περιοχές αμιγούς κατοικίας, σε ελεύθερους χώρους και χώρους πρασίνου, στην αδόμητη εξωαστική γη υποστηρίζεται η διάχυση της πόλης με την απελευθέρωση των χρήσεων στα μέτωπα των οδικών αξόνων. Καταργείται κάθε έννοια ιδιαιτερότητας και αντοχής του χώρου και των τοπικών κοινωνιών με προκλητική αδιαφορία για την ποιότητα ζωής στις πόλεις και στους οικισμούς της χώρας, αλλά και για την πολύτιμη αδόμητη γη και τις προστατευτέες περιοχές.
Η ισοπεδωτική περιφρόνηση που δείχνουν οι συντάκτες του συγκεκριμένου νομοσχεδίου για την κοινωνία και τα κεκτημένα των χωρικών επιστημών είναι ομόλογη της ισοπεδωτικής περιφρόνησης που έδειξε η κυβέρνηση για την όποια κοινοβουλευτική διαβούλευση. Και πρόδηλη του φόβου ότι σε κάθε στοιχειώδη έλεγχο αυτό το νομοσχέδιο θα κατέρρεε με πάταγο. Η κατάργησή του στο άμεσο μέλλον συνιστά άμεση κοινωνική και δημοκρατική προτεραιότητα.
*Η Αφροδίτη Θεοπεφτάτου είναι βουλευτής Κεφαλληνίας ΣΥΡΙΖΑ και Ιθάκης
