Live τώρα    
12°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
12 °C
10.3°C12.4°C
4 BF 85%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
12 °C
10.4°C13.3°C
3 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
13 °C
12.0°C13.2°C
2 BF 69%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Αραιές νεφώσεις
11 °C
10.9°C11.3°C
0 BF 93%
Η "Ζούγκλα" μάς τελείωσε, η "σπορά" της όμως;
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η "Ζούγκλα" μάς τελείωσε, η "σπορά" της όμως;

Στο πλέον γνωστό του μυθιστόρημα, το «1984», ο Όργουελ αναφέρεται, μέσα από έναν διάλογο μεταξύ των προσώπων του έργου του, στη δύναμη της εξουσίας πάνω στα πρόσωπα και πώς αυτή καταφέρνει να τους επιβάλλεται.

Στο ερώτημα πώς βεβαιώνεται κάποιος για τη δύναμή του πάνω σε έναν άλλο, η απάντηση είναι αφοπλιστική: Αν δεν υποφέρει, πώς μπορεί να είσαι βέβαιος πως υπακούει στη δική σου θέληση και όχι στη δική του; Δύναμη είναι να επιβάλλεις πόνο και ταπείνωση...

Στις δεκαετίες της «ισχυρής Ελλάδας» ρίζωσε στον τόπο μας ένα είδος «δημοσιογραφίας», που μεταξύ άλλων πάτησε και μεγαλούργησε, με τις πλάτες της εξουσίας, στον «πόνο και την ταπείνωση του άλλου». Κάτω από την ασυλία του «δημοσιογραφικού» έργου, της πληροφόρησης του λαού και της «ελευθεροτυπίας», άνθισε μεταξύ του Μέσου και του παθητικού δέκτη μια σχέση, πλην των άλλων, βαθύτατα εξουσιαστική.

Γενικότερα, τα ΜΜΕ συρρίκνωσαν τον δημόσιο χώρο και ιδιωτικοποίησαν τα πάντα. Κατήργησαν τον αντίλογο και την πολιτική συμμετοχή, συνέβαλαν στον ξεπεσμό της δημοκρατίας και αποτέλεσαν, με την ασφυκτική υπερπληροφόρηση που οδηγεί στη συμφόρηση και τη συμφορά της αντεπικοινωνίας, τρομερά όργανα στα χέρια της εξουσίας. Δεν περιορίστηκαν σε ρόλο διαμορφωτή της κοινής γνώμης και πρακτικών ιδεολογιών, αλλά υπήρξαν -και συνεχίζουν να είναι- διαχειριστές τεράστιων πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών ζητημάτων.

Το Μέσο μετατράπηκε σε συνεχή ανατροφοδότη του τρόμου, της φρίκης και του άγχους του κόσμου. Το έγκλημα, η βία, το αίμα, η σαχλαμάρα, ο ρατσισμός και ο σεξισμός, βρήκαν περίοπτη θέση στις εικόνες και τις ειδήσεις των Μέσων και η φανταστική συμμετοχή μετατράπηκε σε πλασματική ζωή.

Κάπου εκεί, τη στιγμή που η κοινωνική και πολιτισμική βία απλώνονταν γύρω μας, η παραβίαση της ιδιωτικής ζωής των δημοσίων προσώπων αναμείχθηκε με τα κουτσομπολίστικα πρωτοσέλιδα εφημερίδων, με το σοφτ πορνό και τους αθλητικούς θριάμβους, το σκυλάδικο και το life style με το «απολιτίκ» και τη «δηθενιά». Ένας «φασισμός» της καθημερινότητας είχε πλέον φωλιάσει στις παρυφές της εξουσίας, ένας ύπουλος φασισμός που σαν υγρασία διαπότισε την κοινωνία και τους ανθρώπους της.

Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάστηκε με τον μανδύα του «Δημοσιογράφου», του «τιμωρού» και του «προστάτη του λαού» το «φαινόμενο» Μάκης Τριανταφυλλόπουλος και η «Ζούγκλα» του. Μέσα από τις εκπομπές και τα έντυπά του, ο «Μάκης» δεν προσγειώθηκε στη μιντιακή καθημερινότητά μας από το πουθενά, αλλά ήταν δημιούργημά της. Αφού πάτησε σε ένα τάχα δημοκρατικό και παράλληλα μικροαστικής κοπής υποκριτικό κήρυγμα, πάντρεψε τον λαϊκισμό με την ευτέλεια, τη χυδαιότητα με τη γελοιοποίηση και εν τέλει τη βάναυση εξόντωση του στόχου του. Υπήρξε ένας εκ των διαμορφωτών του «κιτρινισμού» στη χώρα μας και ήταν ένας εξ αυτών που τοποθέτησαν τα τηλε-σκουπίδια σε περίοπτη θέση του σαλονιού μας και αποθέωσαν την τηλεθέαση της αθλιότητας.

Γνωρίζοντας καλά το μιντιακό παιχνίδι, δεν απευθύνθηκε σε κείνους οι οποίοι αντιμετωπίζουν την τηλεόραση -και γενικότερα τα ΜΜΕ- ως εργαλείο που το χρησιμοποιούν όσο το χρειάζονται (οι οποίοι μάλιστα βρέθηκαν συχνά στο στόχαστρό του: καθηγητές, πολιτικοί, διανοούμενοι κ.λπ.), αλλά σε κείνους τους «συνηθισμένους», θα λέγαμε, ανθρώπους που δεν έχουν πώς αλλιώς να περάσουν τις ώρες τους. Στους ανθρώπους εκείνους που η δική τους ζωή μοιάζει μίζερη και φτωχή και για τον λόγο τούτο αφήνονται στις κλεφτές ματιές της ζωής των άλλων. Σε κείνους που ψάχνουν για να βρουν μια κάποια παρηγοριά στη θέαση του εγκλήματος με τον σατανιστή στη Γλυφάδα, στις εικόνες φρίκης του πολέμου στην Ουκρανία, στη θέα του μαγιώ της Μενεγάκη, στην «αφλογιστία» των ποδιών του Μήτρογλου...

Την ίδια ώρα, τα μηχανάκια της τηλεθέασης κατέγραφαν νούμερα. Νούμερα τηλεθέασης που δεν θα έκαναν το αυτί κανενός μεγαλοκαναλάρχη να ιδρώσει στις κριτικές φωνές που ακούγονταν. Νούμερα που δεν θα επέτρεπαν κανένα «κατασταλτικό» μέτρο να περιορίσει τα τηλεσκουπίδια και να στείλουν μια ώρα αρχύτερα τους «κατασκευαστές» τους στο σπίτι τους.

Η «Ζούγκλα» δεν υπήρξε ποτέ τίποτα περισσότερο από ένα όργανο, οργανικά ενταγμένο σε ένα ολόκληρο σύστημα που έδινε χώρο, χρήμα, ρόλο, αναγνώστες και τηλεθεατές. Παρά τα δακρύβρεχτα λόγια του πρωταγωνιστή της, που υποστήριζε την «αντιεξουσιαστική» του στάση, ήταν πάντα με την πλευρά της εξουσίας και μάλιστα μιας εξουσίας στην πιο «σκοτεινή» της εκδοχή. Ήταν πάντα, μέσω των εκβιασμών και των απειλών της, με την πλευρά του ισχυρότερου, των δυνατών και ενός ολόκληρου συστήματος, που πίστευε στη διαιώνισή του.

Αντικρίζοντας κανείς την έκταση που πήρε η νέα «αποκάλυψη» του «Δημοσιογράφου» για το θέμα «Γ. Σακελλαρίδη», αντιλαμβάνεται πως το είδος αυτής της δημοσιογραφίας μάς έχει αφήσει χρόνους. Ένα ολόκληρο μοντέλο δημοσιογραφίας, που στήθηκε πάνω στον εκβιασμό, την κλειδαρότρυπα και τον εκφασισμό της κοινωνίας, καταρρέει μαζί με το σύστημα που το εξέθρεψε.

Η «Ζούγκλα», χωρίς τις πλάτες του παρελθόντος, σβήνει μαζί με την εικόνα του παρηκμασμένου πρωταγωνιστή της. Παρά την αγωνιώδη αναζήτηση του ίδιου να βρει ρόλο στη σύγχρονη πραγματικότητα, με τους γνώριμους εκβιαστικούς όρους του παρελθόντος. Η σπορά που άφησε ωστόσο αυτό το είδος παρακμιακής δημοσιογραφίας θα μεγαλώνει, με άλλους έστω πρωταγωνιστές και σε ένα νέο και λάιτ πλαίσιο. Και θα μεγαλώνει όσο με τη σιωπή, την ανοχή και τον φόβο μας το επιτρέψουμε. Όσο κι εμείς από τη σκοπιά της Αριστεράς συμμετέχουμε σε αυτό, όσο θα συνεχίσουμε να γοητευόμαστε από τη δημοσιότητα και την προβολή του «εγώ» μας, όσο η ιδεολογία της τηλεθέασης και της προβολής γίνεται αυτοσκοπός, όσο το πολιτικό δίνει τη θέση του στη χαλαρότητα του life style. Όσο παραχωρούμε τον δημόσιο χώρο και τα πραγματικά πολιτικά υποκείμενα, εκείνα που δίνουν στους πολίτες τη δυνατότητα της πολιτικής συμμετοχής, στους μεγαλοκαναλάρχες και μεγαλοεκδότες και όσο θα αγιάζουμε τα μέσα για την αυτοϊκανοποίηση και τον σκοπό μας.

Η «Ζούγκλα» λοιπόν μάς τελείωσε, μην επιτρέψουμε να «βλαστήσουν» νέες «ζούγκλες»...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL