του Ραϊν Λιζα
Ήταν 14 Ιανουαρίου, όταν ο Ντέιβιντ Μπρατ (ο καθηγητής πανεπιστημίου ο οποίος την περασμένη Τρίτη, στη Βιρτζίνια, νίκησε τον επικεφαλής της πλειοψηφίας1 Έρικ Κάντορ στην προκριματικές εκλογές των Ρεπουμπικάνων), ανακάλυψε την κεντρική ιδέα της καμπάνιας του, η οποία μέχρι τότε δεν είχε πολλές πιθανότητες επιτυχίας, διαβάζοντας τις στήλες γνώμης της Wall Street Journal.
Ήταν ένα άρθρο του Ράνταλ Στίβενσον, διευθύνοντος συμβούλου της ΑΤ&Τ, πρόσφατα εκλεγέντος προέδρου της Επιχειρηματικής Στρογγυλής Τράπεζας, μιας ομάδας υποστήριξης των Ρεπουμπλικάνων αποτελούμενης από διευθύνοντες συμβούλους μεγάλων αμερικανικών εταιρειών, η οποία έχει ξοδέψει πάνω από εκατό εκατομμύρια δολάρια σε ομάδες πίεσης του Κογκρέσου την τελευταία δεκαετία. Ο Στίβενσον ταίριαζε μια χαρά για τη θέση, μια και η ΑΤ&Τ είναι γνωστό ότι διάκειται φιλικά προς το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Το άρθρο του Στίβενσον είχε τίτλο «Τα επιχειρηματικά σημεία sos για την ανάπτυξη» και αναφερόταν πολιτική ατζέντα που θα προωθήσει φέτος η ομάδα του στο Κογκρέσο. Το κορυφαίο από τα «σημεία sos» του Στίβενσον ήταν η «σταθερότητα», λέξη με την οποία εννοούσε το τέλος της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης που ακολούθησε ο Ομπάμα τα τελευταία χρόνια, η οποία έφερε ουκ ολίγες φορές την κυβέρνηση στα πρόθυρα της στάσης πληρωμών και της διακοπής της λειτουργίας της.
Ο Μπρατ, ακραιφνής υποστηρικτής της ελεύθερης αγοράς και αφοσιωμένος οπαδός της μυθιστοριογράφου και δοκιμιογράφου Άυν Ραντ, διάβασε το άρθρο και στράφηκε στη γυναίκα του. Όπως διηγήθηκε ο ίδιος πολλές φορές έκτοτε, της είπε με νόημα: «Αυτός ο τύπος μόλις έγραψε τον κεντρικό μου προεκλογικό λόγο!». Ο Μπρατ βρήκε εξαιρετικά χρήσιμο το άρθρο της WSJ, όχι επειδή απηχούσε τις δικές του απόψεις, αλλά επειδή του ξεκαθάριζε, μια και καλή, τον πυρήνα όσων υποστήριζε ο και ο Μπρατ αντιμαχόταν. Η «σταθερότητα» για τον Μπρατ ήταν απλώς ένα κωδικός για την κατάσταση πραγμάτων υπό την οποία εταιρείες όπως η ΑΤ&Τ μαδάνε ανενόχλητες την κυβέρνηση.
Απ' όσα έχω υπόψη μου, ο Μπρατ δεν έχει ποτέ διαμαρτυρηθεί για το ότι «οι τεμπέληδες φτωχοί ροκανίζουν τα φορολογικά έσοδα, απολαμβάνοντας επιδόματα που δεν δικαιούνται» (παρότι μπορεί να το πιστεύει, και απλώς να μην το περιέλαβε στην προεκλογική του εκστρατεία). Αντίθετα, δίνει την εντύπωση ενός λαϊκού συντηρητικού ο οποίος θεωρεί ότι ο πραγματικός εχθρός είναι οι μεγάλες επιχειρήσεις και η εμμονή τους με τον «υπέρογκο δημόσιο τομέα». Μια από τις πιο δημοφιλείς ατάκες του ήταν ότι οι τραπεζίτες έπρεπε να έχουν πάει φυλακή μετά την οικονομική κρίση του 2008. Ο Μπρατ είναι η Ελίζαμπεθ Γουόρεν της Δεξιάς.2
«Ο Έρικ Κάντορ υποστηρίζει τη συνέχιση του αναπτυξιακού σχεδίου του Εμπορικού Επιμελητηρίου», είπε ο Μπρατ σε μια μικρή συγκέντρωση σε μια εκκλησία του Χάνοβερ της Βιρτζίνια, τον περασμένο Απρίλιο. «Το Εμπορικό Επιμελητήριο ελέγχεται από την Επιχειρηματική Στρογγυλή Τράπεζα. Εάν είσαι μεγάλος επιχειρηματίας, το σχέδιο είναι καλό για σένα. Εάν είσαι οτιδήποτε άλλο, δεν είναι καλό για σένα». Αυτό που λέει η Γουόλ Στριτ στην Ουάσινγκτον είναι: «Αφήστε τα πράγματα ως έχουν, για να συνεχίσουμε να κερδίζουμε». Ο Μπρατ συνέχισε: «Είμαι οικονομολόγος. Είμαι υπέρ των επιχειρήσεων. Είμαι υπέρ των μεγάλων κερδοφόρων επιχειρήσεων. Αυτό όμως στο οποίο αντιτίθεμαι απολύτως, είναι το να κοιμούνται οι μεγάλες επιχειρήσεις μαζί με το μεγάλο κράτος. Αυτό είναι το πρόβλημα».
Ας αφήσουμε προς το παρόν στην άκρη το ερώτημα κατά πόσον η έκκληση ενός διευθύνοντος συμβούλου να σταματήσουν οι δημοσιονομικές ακροβασίες είναι στην πραγματικότητα μια συγκαλυμμένη προσπάθεια εξασφάλισης οικονομικών ενισχύσεων για τις μεγάλες επιχειρήσεις. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι, για τους συντηρητικούς του Tea Party, οι στήλες γνώμης της Wall Street Journal είχαν μεταμορφωθεί σε φωνή του εχθρού.
Στην εκστρατεία του εναντίον του Κάντορ, ο Μπρατ μετέτρεψε όλα τα ζητήματα σε ηθικοπλαστική ιστορία για το πώς οι μεγάλες επιχειρήσεις κλέβουν τους απλούς Αμερικανούς. Κατηγόρησε τον Κάντορ ότιυποστήριξε το νομοσχέδιο για τα αγροκτήματα («Μήπως όλα αυτά τα δισεκατομμύρια πηγαίνουν στον μικρό αμερικανό αγρότη; Όχι, πηγαίνουν στη μεγάλη αγροτοεπιχείρηση, έτσι δεν είναι; Να τη πάλι η μεγάλη επιχείρηση!»), το νομοσχέδιο για την ασφάλιση έναντι πλημμυρών («Σε ποιον πηγαίνουν όλα αυτά τα χρήματα; Πηγαίνουν στους απιθανοεκατομμυριούχους ανατολικής και δυτικής ακτής που έχουν επαύλεις σε ακριβές περιοχές»), καθώς και ότι υπονόμευσε τον νόμο STOCK,3 που αποτελούσε μια προσπάθεια να σταματήσουν οι βουλευτές να χρησιμοποιούν την προνομιακή τους πληροφόρηση στην αγοραπωλησία μετοχών, προωθώντας την εξαίρεση των συζύγων τους. Στις --εμπνευσμένες από το άρθρο του Στίβενσον-- ομιλίες του, ο Μπρατ έδειχνε περισσότερο εκνευρισμένος για το θέμα του STOCK, απ' όσο για οτιδήποτε άλλο. Και υποσχόταν ότι «Αν πείτε στους φίλους και στους γείτονές σας για το ζήτημα αυτό, τότε θα είμαι εγώ ο επόμενος βουλευτής σας!».
Είναι γεγονός πως στον πυρήνα της ιδεολογίας του Μπρατ βρίσκεται μια κάπως αφτιασίδωτη πεποίθηση, η οποία δεν έχει την υποστήριξη της πλειοψηφίας σε καμία πρόσφατη εθνική δημοσκόπηση απ' όσες έχω δει, ότι δηλαδή η κυβέρνηση πρέπει να επιστρέψει στις, προ του New Deal, ρίζες της. Αυτό δεν μου προκαλεί έκπληξη: πρόκειται για έναν κλασικό φιλελεύθερο. Αλλά το μήνυμά του, το οποίο αυτή τη στιγμή υιοθετούν ακόμα και υποψήφιοι προσκείμενοι στο Tea Party ανά την επικράτεια, είναι πολύ διαφορετικό από τον ριζικό περιορισμό της κυβέρνησης, που υποστήριζαν αναφανδόν οι Ρεπουμπλικάνοι κατά την προεκλογική εκστρατεία των Ρόμνεϊ και Ράιαν το 2012.
Αντί να κηρύσσει στους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας την ηθική τελειότητα της ελεύθερης αγοράς, ο Μπρατ βάζει στο στόχαστρο τους πιο ευκατάστατους. «Η ελεύθερη αγορά!», φώναξε ξαφνικά στο Χάνοβερ, σαν δάσκαλος που ετοιμάζεται να μεταδώσει στους μαθητές του την πεμπτουσία του μαθήματος. «Τι σημαίνει, με δυο λόγια; Σημαίνει πως κανένας δεν πρέπει να ευνοείται. Πως όλοι αντιμετωπίζονται ως ίσοι. Πως κάθε εταιρεία, κάθε επιχείρηση κι εσείς, ανταγωνίζεστε μεταξύ σας επί ίσοις όροις. Και πως κανείς, οσοδήποτε μικρός ή μεγάλος, δεν τυγχάνει ιδιαίτερης προσοχής. Αυτό, το χάνουμε».
Αν όλο αυτό ακούγεται γνώριμο, είναι επειδή πρόκειται για το είδος της ρητορικής που έχει χρησιμοποιήσει επί σειρά ετών ο Ραλφ Νέιντερ, ακόμα και ο Νόαμ Τσόμσκυ, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι προστατεύει τους πλούσιους και τους καλά δικτυωμένους από τις ιδιοτροπίες της ελεύθερης αγοράς.
Προς το τέλος της προεκλογικής εκστρατείας, το πλέον προβεβλημένο σημείο επίθεσης του Μπρατ εναντίον του Κάντορ ήταν η μεταρρύθμιση του μεταναστευτικού [που προωθεί η κυβέρνηση Ομπάμα, για την πολιτογράφηση ως αμερικανών πολιτών περίπου 11 εκατομμυρίων μεταναστών, με τη συναίνεση των Ρεπουμπλικανών], ακόμα μια πολιτική που υπεράσπιζε ο Στίβενσον στο άρθρο του. Αλλά, ακόμα κι αυτό το ζήτημα ο Μπρατ το ενέτασσε εντός του ευρύτερου επιχειρήματός του, υποστηρίζοντας πως το νομοσχέδιο που προωθούσε η Γερουσία θα προσέφερε στις μεγάλες επιχειρήσεις μια τεράστια δεξαμενή φτηνού εργατικού δυναμικού εις βάρος των αμερικανών εργαζομένων.
Προφανώς, ο Μπρατ δεν είναι ο πρώτος Ρεπουμπλικάνος που στρέφει τα πυρά του κατά των μεγάλων εταιρειών από μια λαϊκιστική συντηρητική θέση -- αυτό το στοιχείο χαρακτηρίζει το Tea Party από το ξεκίνημά του. Ωστόσο είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η εκπληκτική νίκη του Μπρατ επί του Κάντορ δεν επιτεύχθηκε μόνο χάρη στις θέσεις του εναντίον της αμνήστευσης των παράνομων μεταναστών. Απ' όσο έχω δει, η εκστρατεία του Μπρατ δεν επικεντρώθηκε στην αντιμεταναστευτική θεματολογία ούτε βασίστηκε στην εκμετάλλευση του τοπικιστικού αισθήματος. Ήταν μια εκστρατεία που αντιτάχθηκε ρητά στην Γουόλ Στριτ και στην εύνοια των μεγάλων επιχειρήσεων -- και δεν θα είναι η τελευταία.
Ο Κάντορ δεν είχε ιδέα για το κύμα που σηκωνόταν απειλητικό στην περιφέρειά του, στα περίχωρα του Ρίτσμοντ. Το πρωί των εκλογών, βρισκόταν σε ένα καφέ στην Ουάσινγκτον και μάζευε εισφορές από λομπίστες.
μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου
*Ο Ryan Lizza είναι δημοσιογράφος. Το άρθρο, με τίτλο «David Brat, the Elizabeth Warrenof the Right» δημοσιεύθηκε στο μπλογκ του «The New Yorker», στις 11.6.2014.
1Majority Leader: εξαιρετικά ισχυρή και επίζηλη θέση στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Αφορά τη Βουλή των Αντιπροσώπων.
2Elizabeth Ann Warren (1949-): Αμερικανίδα πολιτικός, γεροσυσιαστής του Δημοκρατικού Κόμματος, γνωστή για τη δράση της σχετικά με την προστασία των καταναλωτών.
3 STOCK = μετοχή, αλλά και αρκτικόλεξο από τις λέξεις: Stop Trading Οn Congressional Knowledge.
