του Ρίτσαρντ Μακ Αλίβυ
μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου
Ένα φάντασμα στοιχειώνει την ισπανική μοναρχία. Σε μια σύνοδο κορυφής το 2007, ο Χουάν Κάρλος ντε Μπουρμπόν, βασιλεύς της Ισπανίας και αρχηγός του κράτους, επιλεγείς προσωπικά από τον δικτάτορα Φρανσίσκο Φράνκο ως ο εκλεκτός του διάδοχος, ξέσπασε άγαρμπα εναντίον του Ούγκο Τσάβεζ, του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της Βενεζουέλας.
«¿Por qué no te callas?» (Γιατί δεν το βουλώνεις;)», έφτυσε ο Βασιλιάς, τη στιγμή που ο Τσάβεζ μίλαγε για την απόπειρα πραξικοπήματος που επιδίωξε να τον ανατρέψει το 2002. Ο Τσάβεζ αναφερόταν στον ρόλο της ισπανικής κυβέρνηση υπέρ του πραξικοπήματος, και ιδιαίτερα του τότε πρωθυπουργού, Χοσέ Μαρία Αθνάρ, τον οποίο αποκάλεσε «φασίστα».
Τα σταράτα λόγια του Τσάβεζ και το μελαμψό δέρμα του ήταν ένας συνδυασμός που ο γαλαζοαίματος Βουρβώνος μονάρχης δεν μπορούσε να ανεχθεί, πολλώ δε μάλλον που και ο ίδιος είχε κάμποση εμπειρία στην υποστήριξη δεξιών πραξικοπημάτων.
Εκείνο τον καιρό, η ευρεία δημόσια αποδοχή της μοναρχία του στην Ισπανία τού έδινε σιγουριά: τούτος ο υπερφίαλος φαφλατάς από την πρώην αποικία δεν είχε το δικαίωμα να μιλά μ' αυτό τον τρόπο για κάποιον από τους ανθρώπους του, και η διπλωματική αυτοσυγκράτηση είχε τα όριά της καθώς έπρεπε να βάλει στη θέση του αυτόν τον βρωμο-Ινδιάνο.
Ο Τσάβεζ όμως έλεγε απλώς την αλήθεια. Ο Αθνάρ ήταν (και είναι), με όποιο μέτρο κι αν τον αξιολογήσει κανείς, φασίστας. Με κάθε ευκαιρία, επιδείκνυε την περιφρόνησή του για τους δημοκρατικούς κανόνες: εμπλέκοντας τη χώρα του στον πόλεμο του Ιράκ παρά την αντίθεση της συντριπτικής πλειονότητας του ισπανικού λαού, ψευδόμενος ασύστολα για την πατρότητα τρομοκρατικών ενεργειών προκειμένου να κερδίσει τις εκλογές, υποστηρίζοντας την ισραηλινή βαρβαρότητα, προβαίνοντας σε δημόσιες δηλώσεις ότι οι μουσουλμάνοι πρέπει «να του ζητήσουν συγγνώμη για την Ανδαλουσία» -- δικαιολογώντας έτσι την εθνοκάθαρση στην οποία προέβησαν οι Ισπανοί. Μια περιφρόνηση που έδειχνε πόσο συνεπής ήταν η διαδρομή του από την εποχή που, ως Φαλαγγίτης φοιτητής, υπήρξε μέλος μιας οργάνωσης που αντιπολιτευόταν το καθεστώς του Φράνκο γιατί θεωρούσε ότι δεν είχε κάνει αρκετά ώστε να εγκαθιδρύσει ένα εθνικό κορπορατιστικό σύστημα.
Στην Ισπανία, το ξέσπασμα του βασιλέως βρήκε ως επί το πλείστον θετική ανταπόκριση στα μέσα ενημέρωσης. Περιγράφηκε ως η δίκαιη αντίδραση ενός σοβαρού, ρεαλιστή μονάρχη η οποία συμμόρφωσε έναν τύπο που παρουσιαζόταν πότε ως δικτάτορας, πότε ως γελωτοποιός και πότε ως επικίνδυνος κομμουνιστής, προστατεύοντας παράλληλα το κύρος της ισπανικής δημοκρατίας και του νόμου.
Το περιοδικό Hello! ιδρύθηκε στην Ισπανία (ως ¡Hola!) τα πρώτα χρόνια του φρανκικού καθεστώτος. Οι φωτογραφίες των πλούσιων και διάσημων --και συχνά μόνο των πλούσιων-- παρουσιάζονται ως μέρος ενός κόσμου στον οποίο η μοναρχία και η υποταγή στους βασιλικούς τίτλους, αποτελούν μέρος της φυσικής τάξης πραγμάτων. Στο επίκεντρο αυτού του κόσμου της δουλοπρέπειας και του ασταμάτητου κουτσομπολιού (ο οποίος σήμερα έχει διογκωθεί με αμέτρητα περιοδικά και ατέρμονες τηλεοπτικές εκπομπές όπου πάνελ ψευτοδημοσιογράφων εντρυφούν και στην απειροστή ασήμαντη λεπτομέρεια) στρογγυλοκάθονται οι Βουρβόνοι, οι θρίαμβοι των οποίων εξυμνούνται και οι καταστροφές κρύβονται, πίσω από μια λατρευτική, ρετουσαρισμένη και καλογυαλισμένη βιτρίνα. Η σημασία του Οίκου των Βουρβόνων, εκτός από τον συνταγματικό ρόλο της διασφάλισης της συνέχειας με τον φρανκισμό, συνίσταται στη διατήρηση της υποταγής στους πλούσιους, αυτούς που ελέγχουν τα πράγματα.
Τις προάλλες είδα μια από αυτές τις εκπομπές. Η παρουσιάστρια ήταν μια ψευτο-δημοσιογράφος, η Άνα Ρόσα Κιντάνα, που έχει μια μακρά και διακεκριμένη καριέρα χαμέρπειας προς τους πλούσιους, κι έχει επίσης γράψει ένα μυθιστόρημα στο οποίο βρίσκει κανείς ατόφια κομμάτια της Ντανιέλ Στιλ1 αντιγραμμένα κατά λέξη. Καλεσμένος ήταν ο Ινίγο Ερεχόν, υπεύθυνος της προεκλογικής καμπάνιας του Podemos. Οι υπόλοιποι συμμετέχοντες στο πάνελ έκαναν επανειλημμένες αναφορές σε αυτό που οι επικοινωνιολόγοι αποκαλούν «το στερεότυπο του φρικιού», προκαλώντας συνειρμούς με άπλυτους χίπιδες, αποβλακωμένους μαστούρηδες, αποβράσματα της κοινωνίας -- το σήμα-κατατεθέν των υπερσυντηρητικών και των φασιστών σε όλο τον πλανήτη.
Ε, λοιπόν, αποδείχθηκε πως ο Ερεχόν ήταν μακράν η πιο διαυγής, συγκροτημένη, αλλά και καθωσπρέπει παρουσία στο πάνελ, επιμένοντας να ερμηνεύει με ψυχραιμία το φαινόμενο Podemos τη στιγμή που οι καλοσιδερωμένοι συνομιλητές του κοίταζαν πώς θα το παρουσιάσουν σαν ένα μάτσο τρελαμένα κομμούνια, εστιάζοντας, φυσικά, στους δεσμούς τους με τον Τσάβεζ, σαν να είμαστε ακόμα στο 2007. Όπως έγραψε ο Γκιγιέμ Μαρτίνεθ, που ερεύνησε πώς παρουσιάστηκε το Podemos από τα ΜΜΕ γενικώς, «ο μιντιακός Γολιάθ στάθηκε τόσο ανήμπορος να ερμηνεύσει το φαινόμενο Podemos και πιπίλιζε τη λέξη "Βενεζουέλα" αδιάκοπο, ώστε εκπλαγούμε αν η η επόμενη Μις Βενεζουέλα δεν είναι οπαδός του Podemos».
Ωστόσο, το 2007, τότε που τα μέλη της βασιλικής οικογένειας μπορούσαν να εμφανιστούν δημόσια χωρίς να τα γιουχάρουνε, είναι πια μακρινό παρελθόν. Έκτοτε, μεσολάβησαν τόσα και τόσα: τα βάρβαρα μέτρα λιτότητας, η έκρηξη των κινημάτων των Indignados, κατά των εξώσεων και των Mareas. Κι επίσης οι Podemos, οι εκπρόσωποι των οποίων, ακολουθώντας τα διδάγματα του Ούγκο Τσάβεζ, χρησιμοποιούν έναν αυθάδη, συγκρουσιακό δημόσιο λόγο που επιμένει σε μια σαφή αντιδιαστολή μεταξύ «αυτών» (μιας κάστας κλεπτοκρατών, των οποίων σύμβολο και έμπνευση είναι ένας δισεκατομμυριούχος μονάρχης) και του «εμείς»: μιας αξιοπρεπούς πλειονότητας η οποία αναγκάζεται να δουλέψει για τα βγάλει προς το ζην και οι οποίοι, όπως το θέτει ο πρώην σύμβουλος του Τσάβεζ και νυν επικοινωνιολόγος του Podemos, Χουάν Κάρλος Μονεδέρο, «δεν επιθυμούν, ως οδό διαφυγής απ' τη μοίρα του θύματος του νεοφιλελευθερισμού, το να γίνουν αυτοί που θα τον εξοντώσουν». Και στα χρόνια που πέρασαν, τέλος, ξεχείλισε το ποτήρι για τους πολλούς που συνειδητοποίησαν ότι είναι πλέον η ώρα να φύγει αυτή η εγκληματική κάστα.
Οι πραγματικές ελίτ της Ισπανίας ξέρουν καλά τι συμβαίνει στους δρόμους, στις πλατείες, στα μπαρ και στα σπίτια, πολύ καλύτερα από ό,τι αφήνουν να εννοηθεί οι ψευτοδημοσιογράφοι, δουλειά των οποίων είναι να παριστάνουν πως τίποτα δεν έχει αλλάξει. Γι' αυτό και έσπευσαν να αντικαταστήσουν τον φονέα ελεφάντων Χουάν Κάρλος με τον ελάχιστα λιγότερο δυσάρεστο γιο του, σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν τη συνέχεια και να αποκαταστήσουν τη σταθερότητα. Αυτός ο Βουρβόνος δεν εγκαταλείπει το προσκήνιο λόγω κάποιας βασιλικής μεγαλοθυμίας, αλλά επειδή τη μοίρα του την αποφάσισε ο λαός.
Για δες λοιπόν ποιος το βούλωσε τώρα -- κι αυτός δεν είναι ο Ούγκο Τσάβεζ! Καλό ταξίδι!
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο hiredknaves.wordpress.com, στις 2.6.2014.
1Danielle Steel (1947-): αμερικανίδα συγγραφέας αισθηματικών βιβλίων, η πιο επιτυχημένη εμπορικά εν ζωή συγγραφέας, με πωλήσεις που ξεπερνούν τα 800 εκατομμύρια αντίτυπα (Σ.τ.Μ.).
