Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
22.8°C26.3°C
3 BF 32%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.6°C26.2°C
3 BF 34%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
19.0°C24.8°C
2 BF 50%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.8°C
2 BF 65%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.9°C24.5°C
2 BF 33%
Οι «ναρκομανείς», τα ΚΑΠΗ και ο Γ. Μπουτάρης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Οι «ναρκομανείς», τα ΚΑΠΗ και ο Γ. Μπουτάρης

«Η σκέψη μας είναι να αξιοποιήσουμε για τη φύλαξη εθελοντικά μέλη των ΚΑΠΗ. Δύο-δύο ή τρεις-τρεις, θα περπατούν και θα λένε στους ναρκομανείς: "Μαζέψτε τα και φύγετε, αλλιώς παίρνω τηλέφωνο την Αστυνομία τώρα". Βέβαια, οι εθελοντές πρέπει να είναι ενεργητικά άτομα. Δεν θα ήθελα να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, αλλά δυστυχώς η πολύ αυξημένη παραβατικότητα μας αναγκάζει».

Γιάννης Μπουτάρης, Τα Νέα, 5.4.2014

Αυτά δήλωνε, κατά την επίσκεψή του στη φυλασσόμενη παιδική χαρά της πλατείας Αριστοτέλους, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης και υποψήφιος για δεύτερη φορά Γιάννης Μπουτάρης.1 Η συγκρότηση ομάδων φύλαξης του δημόσιου χώρου από ενεργητικούς ηλικιωμένους εθελοντές παρουσιάζεται ως αναγκαστική λύση, ενώ ως «σοβαρή αιτία» που οδήγησε σ' αυτήν αναφέρεται «ο πλήρης ευνουχισμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης». Οι δηλώσεις αναδημοσιεύθηκαν ευρέως στο διαδίκτυο, αντιμετώπισαν σφοδρή κριτική, αλλά και χαρακτηρίστηκαν, τσουβαλιασμένες μαζί με άλλες ιδέες του «ιδιότυπου» δημάρχου, ως πρωτότυπες, πρωτοποριακές, θετικά προκλητικές, ρηξικέλευθες (βλ., λ.χ., σχετικό δημοσίευμα του Πρώτου Θέματος, 5.4.2014).2

Θα ήθελα να σχολιάσω τις παραπάνω ιδέες για την αντιμετώπιση των τοξικοεξαρτημένων και την ασφάλεια στον δημόσιο χώρο από τη σκοπιά της πολεοδομίας και της κοινωνικής γεωγραφίας. Δηλαδή, από τη σκοπιά των επιστημών που μελετούν τη χωρική διάσταση των κοινωνικών φαινομένων και επιχειρούν, μέσα από την κατανόησή τους, να προτείνουν επεξεργασμένες λύσεις, αναγκαίες και όχι «αναγκαστικές».

Για όσους ασχολούνται με τον σχεδιασμό του χώρου, οι ιδέες του δημάρχου δεν έχουν τίποτα το πρωτοποριακό. Καταρχάς, πρόκειται για μπανάλ, παρωχημένες πρακτικές, που εφαρμόζονται εδώ και χρόνια από ομάδες πολιτοφυλακής στις ΗΠΑ, αλλά και από τις πρόσφατες ομάδες κρούσης «ενεργών κατοίκων» σε κεντρικές γειτονιές της Αθήνας. Δεύτερον, πρόκειται για πρακτικές αυταρχικές, ρατσιστικές και αντιδημοκρατικές, καθώς συγχέουν το ρόλο των κρατικών οργάνων, των θεσμών και των πολιτών, προτάσσοντας την αυτοδικία στη θέση οργάνων και θεσμών που δεν λειτουργούν επαρκώς ή έχουν καταρρεύσει. Τρίτον, πρόκειται για πρακτικές «προκλητικές», με διαφορετικό όμως τρόπο απ' αυτόν που υπονοήθηκε στον τύπο: είναι κοινωνικά προκλητικές, καθώς αντιμετωπίζουν τους ναρκομανείς αυτούς καθαυτούς ως πρόβλημα και όχι ως πολίτες που έχουν πρόβλημα και χρειάζονται φροντίδα – ειδικά σε μια περίοδο που οι δομές προστασίας και περίθαλψης έχουν συρρικνωθεί.

Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης ταξιδεύει συχνά στο εξωτερικό, προκειμένου να «δανειστεί» ιδέες που έχουν δοκιμαστεί αλλού, μεταφέροντας «τεχνογνωσία» και στην πόλη του. Ας μεταφέρουμε λοιπόν εδώ μια «ξένη» ιδέα από την πόλη του Παρισιού, η οποία μοιάζει να του έχει διαφύγει· μια ιδέα πραγματικά προχωρημένη, ριζοσπαστική και, κυρίως, κοινωνικά ευαίσθητη.

Στο 18ο δημοτικό διαμέρισμα του Παρισιού, περιοχή με αυξημένη συγκέντρωση τοξικοεξαρτημένων, οι χρήστες κρακ3 βρίσκουν καταφύγιο στους διαδρόμους και στα παγκάκια του μετρό. Καθισμένοι στις άκρες της αποβάθρας, καπνίζουν κρακ, κατά παρέες που φτάνουν ακόμα και τα 80 άτομα, κυρίως το καλοκαίρι. Τον περασμένο Φεβρουάριο, οι δημοτικές αρχές του 18ου διαμερίσματος, το μετρό και η οργάνωση «Συνεργασία για τους Τοξικοεξαρτημένους» υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας, προκειμένου να οδηγήσουν τους χρήστες έξω από το μετρό – όχι σε άλλες μακρινές αποβάθρες και γειτονιές αλλά σε προγράμματα ειδικής φροντίδας. Ο διευθυντής του προγράμματος εξηγεί: «Θα εκπαιδεύσουμε για έναν ολόκληρο χρόνο τους υπαλλήλους της Κοινωνικής Υπηρεσίας του μετρό γύρω από το ζήτημα της τοξικοεξάρτησης, της απεξάρτησης και της κοινωνικής επανένταξης» (Metronews, édition Paris, 13.02.2014).4 Στη συνέχεια, ειδικοί θα συνοδεύουν τους αρμόδιους υπαλλήλους του μετρό στις αποβάθρες, πολλές μέρες της εβδομάδας, προκειμένου να «δημιουργήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης» με τους χρήστες και να τους οδηγήσουν προς την έξοδο του μετρό, όχι για να τους παραδώσουν στην αστυνομία αλλά για να τους φροντίσουν οι ειδικοί στα προγράμματα απεξάρτησης.

Ο παραπάνω σχεδιασμός μπορεί να εμπνεύσει μια διαφορετική κουλτούρα αντιμετώπισης των τοξικοεξαρτημένων στον δημόσιο χώρο. Αντί να προσφεύγει στην κατάδοση και την καταστολή, αντιμετωπίζει τους χρήστες όχι ως ανθρώπους-πρόβλημα αλλά ως ανθρώπους με πρόβλημα. Η αντίληψη αυτή, για τη φροντίδα των τοξικοεξαρτημένων και την ασφάλεια στον δημόσιο χώρο έχει επισημανθεί και στην Ελλάδα, από πολεοδόμους αλλά και κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχοθεραπευτές, εθελοντές γιατρούς κ.ά. Έχει επίσης εμπνεύσει τα προγράμματα υποψηφίων δημάρχων, που επιμένουν σε μια κοινωνική πολιτική στη θέση αυταρχικών μεθόδων που κρύβουν ή μετατοπίζουν τα προβλήματα από γειτονιά σε γειτονιά διά της καταστολής. Κατά τη γνώμη μου, ενόψει των δημοτικών εκλογών του Μαΐου, είναι επιτακτικό να προκριθούν τα πολιτικά προγράμματα που προτάσσουν την ενίσχυση των κοινωνικών δομών, της πρόνοιας και της φροντίδας στη θέση «ταγμάτων εφόδου» και «ομάδων κρούσης», μεθόδων καθ' όλα αναποτελεσματικών και αυταρχικών, και καθόλου ρηξικέλευθων.

Δημήτρης Μπαλαμπανίδης είναι αρχιτέκτονας-πολεοδόμος, υποψήφιος δρ αστικής κοινωνικής γεωγραφίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

1 «Πόσο βαθμολογείτε τον εαυτό σας, κύριε Μπουτάρη; – Έξι με επτά», Τα Νέα, 5.4.2014, http://www.tanea.gr/news/politics/article/5105594/ti-bathmo-tha-bazate-sto-ergo-sas-k-mpoytarh-eksi-me-efta/

2 «Ρηξικέλευθες προτάσεις του απερχόμενου δημάρχου», Πρώτο Θέμα, 5.4.2014, http://www.protothema.gr/greece/article/367841/boutaris-ta-kapi-duo-duo-treis-treis-tha-diohnoun-tous-narkomaneis/

3 «Το κρακ είναι η πιο δυνατή μορφή κοκαΐνης και η πιο επικίνδυνη. Είναι 75% με 100% ανόθευτο, πολύ ισχυρότερο και πολύ δραστικότερο από την κοινή κοκαΐνη. Επειδή ο εθισμός μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα πιο γρήγορα αν η ουσία καπνίζεται, ο χρήστης μπορεί να εθιστεί μετά από την πρώτη κιόλας φορά που θα δοκιμάσει κρακ», βλ. Ίδρυμα για έναν κόσμο χωρίς ναρκωτικά, http://gr.drugfreeworld.org/drugfacts/crackcocaine.html

4 «Les fumeurs de crack privés de métro », Metronews, édition Paris, 13.2.2014, p. 8, http://readmetro.metrofrance.com/?edition=paris-32871

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL