Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Βρυξέλες: Η αυταπάτη του αστικού ουράνιου τόξου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Βρυξέλες: Η αυταπάτη του αστικού ουράνιου τόξου

της Μαριας Πετριτση

Βρυξέλλες, Ιανουάριος 2014. Στην πρωτεύουσα της Ευρώπης, τις Βρυξέλλες, δεν υπάρχουν μόνο τράπεζες, διεθνείς οργανισμοί, το Atomium και ο Leonidas. Τελευταία παρατηρείται έντονη άνθηση στον τομέα της διασκέδασης, και μάλιστα με άκρως καινοτόμο τρόπο: όλο και περισσότερα trendy μαγαζιά ανοίγουν σε υποβαθμισμένες περιοχές της πόλης. Θέατρα, μπαρ, εξωτικά εστιατόρια και κλαμπ, που κανονικά θα συναντούσε κανείς σε πιο κεντρικά σημεία, τώρα εμφανίζονται σε γειτονιές μεταναστών, ανάμεσα σε εργατικές κατοικίες και τηλεφωνικές καμπίνες με αφρικανικά και ασιατικά ονόματα.

Προκειμένου να εξομαλυνθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η κοινωνική και οικονομική πολυμορφία, η πολιτεία αποφάσισε να προωθήσει την ιδέα της εμπορικής εκμετάλλευσης κάποιων μέχρι πρότινος ανώνυμων λαϊκών περιοχών. Η συγκέντρωση ενός κοινού με οικονομική και μορφωτική υπεροχή σε ένα γκρίζο αστικό τοπίο αποτελεί την νέα επικοινωνιακή πρόκληση: υποτίθεται πως το νέο αίμα, που θα ζωντανέψει τις υποβαθμισμένες ζώνες, είναι ταυτόχρονα το δόλωμα αλλά και η επένδυση για τις επιχειρήσεις που επιδιώκουν αυτή την κοινωνικοοικονομική σύγκλιση.

«Το θέαμα δεν είναι ένα σύνολο εικόνων, αλλά μια κοινωνική σχέση ατόμων διαμεσολαβούμενη από τις εικόνες», λέει ο Ντεμπόρ στο βιβλίο του Η κοινωνία του θεάματος. Τα trendy μαγαζιά προσελκύουν μεν πελάτες βορείων προαστίων, τελικά όμως δεν ευνοούν την επαφή με την κοινωνία «της κάτω πλευράς του καναλιού». Η κοινωνική σχέση ανάμεσα σε ομάδες που τις χωρίζουν οικονομικά και μορφωτικά χάσματα δεν γεφυρώνεται μέσα σε μια glamour επιχείρηση ή χάρη σε αυτήν. Η εικόνα που αφορά τον επισκέπτη του Σαββάτου είναι τελείως διαφορετική από αυτήν του κατοίκου της περιοχής, που είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει ποτέ να καταναλώσει το παραμικρό εκεί μέσα. Στην πράξη φαίνεται πως οι κοσμοπολίτες της αστικής ελίτ δεν γίνεται να ενσωματωθούν τόσο εύκολα με τα λαϊκά στρώματα. Το κοινωνικό τους κεφάλαιο δεν είναι το ίδιο και η ενσωμάτωση, όταν επιτευχθεί, σπανίως είναι διαρκείας.

«Τα “φυτεμένα” κέντρα διασκέδασης έχουν συνήθως την τάση να διασπούν την κοινωνία», υποστηρίζει ο Daniel Zamora, κοινωνιολόγος στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών και αρχισυντάκτης του περιοδικού Radical. «Από τη μια υπάρχει ένα κοινό που στηρίζει αυτό το είδος κατανάλωσης αγκαλιάζοντας τις σχετικές επιχειρήσεις, και από την άλλη υπάρχει ένα δεύτερο το οποίο, λόγω έλλειψης οικονομικών ή άλλων πόρων, στην ουσία εκτοπίζεται από την ίδια του την περιοχή. Συνεπώς, δεν είναι μόνο το αστικό τοπίο που εκχυδαΐζεται, αλλά και οι σχέσεις ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Ιστορικά, η χωροταξική συγκέντρωση και η σύμπνοια μεταξύ των λαϊκών τάξεων αποτελεί όπλο χειραφέτησης και αντίστασης. Είναι σημαντικό λοιπόν το όποιο δυναμικό να χρησιμοποιείται σήμερα ως μέσον βελτίωσης των συνθηκών ζωής των κατοίκων, έτσι ώστε να ευνοείται η ισότητα και όχι απλώς να είναι διαχειρίσιμη η ανισότητα».

Σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες οι λαϊκές περιοχές που γίνονται της μόδας χάρη σε μια επικοινωνιακή φούσκα τελικά καταβυθίζονται σε ένα είδος αυτοκαταστροφής. Το φαινόμενο δεν είναι τίποτε άλλο από μια παρενέργεια των νεοφιλελεύθερων οραμάτων που αποσκοπούν στη μεταμόρφωση των αστικών κέντρων σε τόπους κατανάλωσης και ακριβού τουρισμού. Τα κέντρα των μεγαλουπόλεων αντιμετωπίζονται πλέον ως σημεία αναψυχής και όχι παραγωγής. Ο μύθος του «αστικού ουράνιου τόξου» είναι μια ουτοπία που αφορά αποκλειστικά και μόνο τις αναπτυξιακές πολιτικές των μεγάλων δυτικών πρωτευουσών, και όχι την ίδια την κοινωνία.

Η Μαρία Πετρίτση είναι συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο της, το μυθιστόρημα «Μιράντα» (Κέδρος, 2012). Διατηρεί το ιστολόγιο www.thethreewishes.wordpress.com

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL