Α. Η παρούσα κατάσταση
Πώς θα μπορούσε να περιγραφεί η παρούσα κατάσταση στη χώρα μας ύστερα από πολυετή μνημονιακή πολιτική λιτότητας: Ερήμωση μεγάλων περιοχών, μαζική ανεργία, υποαπασχόληση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, ευρεία μετανάστευση, πλήρης επικράτηση του παράγοντα κεφαλαίου έναντι του παράγοντα εργασίας, άνιση κατανομή του εισοδήματος, σήψη της δημόσιας ζωής, διάλυση των θεσμών, παράνομες συναλλαγές, αναχρονιστική δημόσια διοίκηση, ένα σε αποσύνθεση εκπαιδευτικό σύστημα, επιβολή ολιγαρχικών οικονομικών συμφερόντων στα πανεπιστήμια και ένα άδικο και οπισθοδρομικό φορολογικό σύστημα ως καθοριστικό εμπόδιο στην επέκταση των εγχώριων αγορών.
Β. Η ανάπτυξη ως αντίβαρο
Το αντίβαρο στην πολιτική αυτή, που εξυπηρετεί πρωτίστως τα κατεστημένα συμφέροντα της οικονομικής ολιγαρχίας, δεν μπορεί παρά να είναι μια πολιτική οικονομικής ανάπτυξης, η οποία θα αναδείκνυε ως εθνικούς, αλλά και ευρωπαϊκούς στόχους, τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης, την αναδιάρθρωση και επομένως την αύξηση της εθνικής παραγωγής και τη δίκαιη κατανομή του εθνικού εισοδήματος.
Η χρήση εργαλείων οικονομικού σχεδιασμού και οι στοχευμένες κρατικές πρωτοβουλίες «δεν αποσκοπούν στην αντικατάσταση της οικονομίας της αγοράς από μια κρατικά κατευθυνόμενη οικονομία, αλλά στην εδραίωση μιας διεθνώς ανταγωνιστικής οικονομίας, τα οφέλη της οποίας όμως μοιράζεται όλη η κοινωνία».
Απαραίτητες προϋποθέσεις για την επίτευξη αυτών των στόχων ανάπτυξης είναι ωστόσο η λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος και των δημοκρατικών διαδικασιών και η αποκατάσταση της εθνικής κυριαρχίας.
Γ. Ο εκδημοκρατισμός
Ιστορικά, η αυξανόμενη οικονομική κυριαρχία επί μιας χώρας «συμβάδιζε με τη διείσδυση και τον έλεγχο του πολιτικού συστήματος».
Σήμερα στην Ελλάδα η πολιτική εξουσία ασκείται από ένα «πλουραλιστικό» σύμπλεγμα «ολιγοπωλίων δύναμης» στο οποίο μετέχουν οι επιχειρηματίες - ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης, οι σύνδεσμοι βιομηχάνων και εφοπλιστών οι τραπεζίτες και οι πρεσβείες ως εκφραστές και ιμάντες μεταφοράς των απόψεων ξένων χωρών ή διεθνών οργανισμών.
Το εξουσιαστικό αυτό σύμπλεγμα αποφασίζει ουσιαστικά πριν από την κυβέρνηση, την πλειοψηφία της Βουλής ή τη διοίκηση και μεταποιεί το σύγχρονο κράτος σε «ενδιάμεσο που προσπαθεί να συμβιβάσει αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα και να πετύχει μια βιώσιμη συνισταμένη».
Η «κρατική» αυτή δομή και δυναμική -το λεγόμενο «κατεστημένο»- σε περιόδους βαθιάς πολιτικής και οικονομικής κρίσης, όπως σήμερα στην Ελλάδα, βρίσκεται «στο επίκεντρο αυτής της κρίσης».
Η πολυαναμενόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος πρέπει να αποκαταστήσει, και κατά το γράμμα και κατά το πνεύμα των κανόνων, τη λειτουργία της δημοκρατικής αρχής και της λαϊκής κυριαρχίας, να αποδυναμώσει το σύμπλεγμα της ολιγαρχίας και να εισάγει, μεταξύ άλλων, και θεσμούς άμεσης δημοκρατίας.
Δ. Η Εθνική κυριαρχία
Η «συμμαχική» αγγλοαμερικανική επέμβαση στην ελληνική πολιτική ζωή μέχρι το 1974 έχει αντικατασταθεί σήμερα από την οικονομική και πολιτική επικυριαρχία της Γερμανίας και της γραφειοκρατίας των φορέων των δανειστών.
«Η Ελλάδα δεν έχει πια γνώμη στα διεθνή προβλήματα, αλλά μιλά καθ' υπαγόρευση», ακόμα και στους κόλπους της Ε.Ε. και της ΟΝΕ.
Η πατρίδα μας έχει περιέλθει σε καθεστώς προτεκτοράτου ή αποικίας χρέους.
Συμπερασματικά: Η καχεκτική δημοκρατία με το συγκεκριμένο εξουσιαστικό της περίβλημα και η απαλλοτρίωση της εθνικής μας κυριαρχίας καθιστούν αδύνατη την επίτευξη των όποιων στόχων της εσωτερικής οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Εθνική ανεξαρτησία και εκδημοκρατισμός πάντοτε ως ασύμβατοι εθνικοί και πολιτικοί στόχοι.
Βιβλιογραφία: Σπύρου Δραΐνα, Ανδρέας Παπανδρέου, Η γέννηση ενός πολιτικού αντάρτη, Αθήνα 2013, εκδόσεις Ψυχογιός.
* Ο Κώστας Ζώρας είναι καθηγητής της πολιτικής κοινωνιολογίας, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
