Η λεπτή φιγούρα του ηλικιωμένου κυρίου που βημάτιζε νευρικά πριν από την έναρξη των σκακιστικών αγώνων ερχόταν σε αντίθεση με όσους περίμεναν ήσυχοι, καθισμένοι μπροστά στη σκακιέρα τους, αλλά και με όσους, πιο ανέμελους, κουβέντιαζαν σε περιστασιακά πηγαδάκια. Ήταν ακόμα μια συνήθεια, όπως έλεγε ο Κώστας Φιλίνης, κατάλοιπο της φυλακής.
Λίγοι, ίσως, γνωρίζουν την αγάπη του αγωνιστή της Αριστεράς για το σκάκι. Ο πρωταγωνιστικός του ρόλος στο Αριστερό Κίνημα, οι διώξεις, το κοφτερό του μυαλό, οι πρωτοποριακές ιδέες, ο εκλαϊκευμένος λόγος και η απλή, ανθρώπινη συμπεριφορά, δεν άφησαν χώρο στα δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών για αναφορά στη σκακιστική του υπόσταση. Θα το επιχειρήσω από τούτη τη στήλη, καθώς και από τη σκακιστική σελίδα της ερχόμενης Κυριακής.
Τον Κώστα τον γνωρίσαμε ως σκακιστή αρκετά μεγάλο, γύρω στα 70 του χρόνια, αλλά, απ' ό,τι μου έλεγε, είχε μάθει σκάκι πολύ μικρός. Η γλωσσομάθειά του τον είχε βοηθήσει να διαβάζει ξενόγλωσσα βιβλία, τα οποία προμηθευόταν από καταστήματα του εξωτερικού.
Φωτογραφίες από σκακιστικά βιβλία, με σφραγίδες θεώρησης των εγκληματικών φυλακών Αίγινας και Κέρκυρας, καθώς και αυτοσχέδιας χάρτινης σκακιέρας, είχε δημοσιεύσει το 1997 το περιοδικό «ΣΑΧ», σε αφιέρωμα του Χρήστου Πιλάλη. Εκεί δημοσιοποιήθηκε ένα τουρνουά κρατουμένων στις φυλακές Αίγινας, τον Αύγουστο του 1960. Οι εφτά παίκτες, με τη σειρά κατάταξης: Φιλίνης, Μπάτσης, Πολίτης, Ρούσος, Τσαρούχας, Γιαννόπουλος, Ραψωμανίκης.
Το σκάκι στις εξορίες και στις φυλακές ήταν μια παρηγοριά, μια διέξοδος. Δύο από τους καλύτερους σκακιστές της Ικαρίας μεταπολεμικά, ο Μανώλης Σταυρινάδης και ο Γιάγκος Μαυρογιώργης, μου έλεγαν για τις ατέλειωτες ώρες παιχνιδιού και μελέτης στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Και οι δύο είχαν ξεχωρίσει τόσο πολύ, ώστε αντιμετώπιζαν τους αντιπάλους χωρίς να κοιτάζουν τη σκακιέρα.
Γραπτές μαρτυρίες σκακιστικής δραστηριότητας υπάρχουν για πολλούς επώνυμους αγωνιστές, ενώ χιουμοριστικό σκίτσο δείχνει τον βουλευτή του Παλλαϊκού Μετώπου Διονύση Μενύχτα να ασχολείται στη Μακρόνησο με τα τρία πάθη του: το διάβασμα, το κάπνισμα και το σκάκι!
Είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια των φυλακίσεων ο Φιλίνης όχι μόνο μελετούσε, αλλά και έγραφε. Ένα από τα βιβλία του, «Θεωρία των παιγνίων και πολιτική στρατηγική», αποτελεί προάγγελο, όπως αναφέρει ο Παναγής Σκλαβούνος, της λεγόμενης «τεχνητής νοημοσύνης».
Τη δεκαετία του '80 και περισσότερο τη δεκαετία του '90, δραστηριοποιήθηκε σε ατομικά τουρνουά γρήγορου σκακιού, καθώς και σε ομαδικούς αγώνες. Ύστερα από παρότρυνση του φίλου του Πέτρου Κολυβά γράφτηκε στον Αθλητικό Πολιτιστικό Όμιλο «Κότινος», τον οποίο ενίσχυε στις διασυλλογικές συναντήσεις. Ο Ηλίας Κουρκουνάκης γράφει ότι εντυπωσιάστηκε παρατηρώντας με πόση σοβαρότητα αντιμετώπιζε έναν οχτάχρονο αντίπαλό του κατά τη διάρκεια της παρτίδας, καθώς και στην ανάλυση που ακολούθησε.
Τον Κώστα, όπως ήθελε να τον αποκαλούν ακόμα και οι πολύ νεότεροι, θα τον θυμόμαστε οι σκακιστές που τον αποχαιρετήσαμε χθες ως έναν χαμογελαστό, απλό και διακριτικό συμπαίκτη.
Γνωρίζοντας την ιστορία του, θα τον χαρακτηρίζαμε ως ένα κράμα ανυποχώρητου, σκληρού αγωνιστή και μιας ήρεμης, γλυκιάς μορφής. Μια αρμονική σύνθεση μαχητικότητας και ευγένειας!
