Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
13.4°C18.7°C
3 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.9°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C18.0°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
10 °C
9.9°C14.6°C
2 BF 76%
ΑΝΤΙΚΛΙΜΑΚΑ / Με άλλο μάτι
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΑΝΤΙΚΛΙΜΑΚΑ / Με άλλο μάτι

Το 2013 κυκλοφόρησε το βιβλιαράκι «Θέλω κι εγώ να μιλάω ελληνικά...». Ανθολόγιο κειμένων από τα Μαθήματα Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού για Γυναίκες Ομογενείς και Αλλοδαπές, σε επιλογή και επιμέλεια Άννας Μιχοπούλου, Λύκειον των Ελληνίδων, Τμήμα Ιστορικού Αρχείου. Το Λύκειο των Ελληνίδων οργανώνει μαθήματα ελληνικών για μετανάστριες από το 1998, με συνέπεια και με τη φιλική συνδρομή φίλων φιλολόγων, που αναλαμβάνουν τη διδασκαλία και τον συντονισμό των μαθημάτων. 2.573 μαθήτριες είχαν γραφτεί στο πρόγραμμα τη στιγμή της έκδοσης, περίπου 170 το χρόνο δηλαδή. Έπειτα από δεκαπέντε χρόνια λειτουργίας, αυτό το βιβλίο είναι ένα μικρό μόνο παράθυρο στην τεράστια δουλειά που γίνεται. Σε 45 σελίδες του θησαυρίζονται εκθέσεις των μαθητριών, οι οποίες προέρχονται από διάφορες χώρες και ηλικιακές ομάδες.

Δεν πρόκειται για τα συγκλονιστικά κείμενα, έχουν όμως μια πολύ ιδιαίτερη αξία: πέρα απ' το ότι αποτυπώνουν την προσπάθεια και την όρεξη των μαθητριών να μάθουν ελληνικά, δείχνουν με τα μάτια τους τη μετανάστευση, τη δουλειά, τον ρατσισμό, την Ελλάδα, την Αθήνα. Τι περίμεναν και τι βρήκαν, πώς ένιωσαν, πώς το καταθέτουν. Τα κείμενα μας βοηθούν να αλλάξουμε την οπτική μας γωνία, να συνειδητοποιήσουμε πώς είναι τα πράγματα από μέσα. Δεν έχουμε συχνά την ευκαιρία να διαβάζουμε κείμενα γραμμένα από μετανάστριες, από τις γυναίκες τις οποίες τόσο συχνά υπερασπιζόμαστε με κείμενα, δηλώσεις και εκδηλώσεις. Είναι γραμμένα από το 2002 κι έπειτα, άρα δεν αποτυπώνεται οπωσδήποτε η κρίση, η όξυνση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού. Έπειτα, πρόκειται συνήθως για γυναίκες που έχουν περισσότερα χρόνια στην Ελλάδα και έχουν ήδη δουλειά και, συνήθως, έναν κύκλο φίλων και γνωστών, σύντροφο, παιδιά. Δεν είναι οι πιο πρωτότυπες ιστορίες ή η πιο πρωτότυπη οπτική γωνία. Είναι όμως ο δικός τους λόγος, γραμμένος με το χέρι τους, σε γλώσσα άπταιστη. Μπορούμε να φανταστούμε πως αυτό που καταφέρνουν να εκφράσουν στην καινούργια τούτη γλώσσα και γραφή, θα ήταν δέκα φορές πιο άμεσο, επεξεργασμένο, δουλεμένο, στη δική τους γλώσσα.

Πολλές μαθήτριες διαλέγουν να πουν ότι τους αρέσει η ζωή στην Ελλάδα, παρά τις δυσκολίες της. Ότι εισέπραξαν φιλοξενία εδώ, καλή διάθεση, βοήθεια. Μερικές ομολογούν ότι νιώθουν να έχουν πια δύο πατρίδες. Στις σελίδες του βιβλίου αποτυπώνεται περισσότερο η αισιοδοξία των γυναικών, η αγάπη τους για την Ελλάδα και ο σεβασμός τους προς τη γλώσσα. Δεν λείπουν, βέβαια, και οι καταθέσεις πικρίας. Για τη ζωή που βαραίνει στις πλάτες: «Δέκα χρόνια το οικογενειακό τιμόνι είναι στα χέρια μου. Κουβαλάω έναν σύζυγο και δύο κορίτσια. Η Πηνελόπη έγινε Οδυσσέας. Μια κουρασμένη Πηνελόπη»· για το ματαιωμένο όνειρο: «Όταν ήμουν παιδί [...] έλεγα στον πατέρα μου πως το όνειρό μου ήταν να ταξιδέψω μια μέρα στην Ελλάδα. [...] Δεν ήταν, όμως, έτσι το όνειρό μου -- το παιδικό μου όνειρο δεν έγινε πραγματικότητα, έμεινε όνειρο απατηλό»· και, φυσικά, για τον ρατσισμό: «Το να είσαι Αλβανίδα ή Αλβανός δεν είναι κάτι θετικό για τους περισσότερους Έλληνες. [...] Σαν μετανάστες αντιμετωπίζουμε πολλά προβλήματα, όπως η γλώσσα, η στέγη, η εργασία, άντε να έχεις και τον ρατσισμό στην πλάτη σου». Αξιοσημείωτο είναι επίσης πώς κάτι που το συναντάμε συχνά και το σχολιάζουμε διατυπώνεται από τις ίδιες τις μετανάστριες σαν κάτι απολύτως φυσιολογικό, με μια στωική αποδοχή της πραγματικότητας: «Δούλεψα σε διάφορα σπίτια σαν οικιακή βοηθός. Στην πατρίδα μου τελείωσα το πολυτεχνείο, αλλά εδώ δεν γίνεται να βρω δουλειά στο επάγγελμά μου» ή «Στη χώρα μου ήμουνα δασκάλα -- έχω τελειώσει μουσική ακαδημία. Εδώ δουλεύω ως πωλήτρια ρούχων σε μια εταιρεία».

***

Άκουσα πρόσφατα την ιστορία μιας κοπέλας μετανάστριας, που ο άντρας της πιάστηκε να παρανομεί -- στη νόμιμη δουλειά του, κατ' εντολή του αφεντικού. Η κατηγορία δεν είναι βαριά, αλλά στον μετανάστη, εν αναμονή της δίκης (που μπορεί να γίνει και σε 3 ή 4 χρόνια, με τις αναβολές), έχει επιβληθεί το περιοριστικό μέτρο της μη εξόδου από τη χώρα. Πρόκειται για άλλη μια ιστορία επαχθέστερης μεταχείρισης ενός ανθρώπου επειδή είναι μετανάστης, χωρίς να ληφθεί υπόψη η οικογενειακή του κατάσταση, οι συνέπειες που έχει στη ζωή του το μέτρο και το δυσανάλογο του πράγματος σε σχέση με το αδίκημα. Δεν είναι από τις πιο ανατριχιαστικές ιστορίες· είναι μια από τις πολλές, τις ενδεικτικές. Την αναφέρω, μια που η σημερινή «Αντικλίμακα» εστιάζει στη μετάθεση της οπτικής γωνίας· γιατί, εκτός από το επίπεδο της νομικής συνδρομής, της αλληλεγγύης, της συνειδητοποίησης για άλλη μια φορά της αδικίας, υπάρχει και ένα άλλο επίπεδο, που το φώτισε η γυναίκα λέγοντας: «Οι γονείς του στην πατρίδα δεν καταλαβαίνουν γιατί δεν μπορεί να πάει να τους δει, νομίζουν ότι έχει σκοτώσει άνθρωπο. Κι εμείς στα παιδιά μας πώς να το εξηγήσουμε; Τι να τους πούμε ότι έκανε ο μπαμπάς και εισπράττει αυτή την τιμωρία;».

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL