του Αριστείδη Καλάργαλη
Διαισθάνομαι ότι σύντομα θα αρχίσουν να γράφονται τραγούδια για τη μετανάστευση και την ξενιτιά. Το σκεφτόμουν, καθώς έβλεπα πριν λίγες μέρες σε εφημερίδες της Μυτιλήνης καταχωρήσεις για μετανάστευση στην Αυστραλία. Και, καθώς η μετακίνηση πληθυσμών έχει ιστορία χιλιάδων ετών, και σε όλο τον πλανήτη, αλλά και στα μέρη μας, παρέμεινα στον τοπικό Τύπο, πηγαίνοντας όμως έναν αιώνα πίσω.
Την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, λοιπόν, στις εφημερίδες της Μυτιλήνης δημοσιεύονταν καταχωρήσεις με πληροφορίες για μετανάστευση. Έτσι, τον Οκτώβριο του 1909 στην εφημερίδα Σάλπιγξ δημοσιεύονται τέσσερις ταυτοχρόνως διαφημίσεις (η μία κάτω από την άλλη), ναυτιλιακών πρακτορείων με τις οποίες ενημερώνουν τους αναγνώστες, και τους κατοίκους του νησιού, αλλά και των απέναντι μικρασιατικών παραλίων, για τις προσφορές και τα πλεονεκτήματα των εταιρειών των. Η Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος υποστηρίζει ότι έχει την «ταχυτέρα γραμμή δι' Αμερικήν· διάρκεια ταξειδίου μόνον 13 ημερών. Τα ταξείδια εκτελεί το υπερωκεάνειον ΠΑΤΡΙΣ υπό τον πλοίαρχον κ. Μ. Εμπειρίκον, καθελκισθέν προ 2 μηνών […] απαράμιλλον, απαστράπτον, κολοσσιαίον, τόνων 12.000, ταχύτητος 17 μιλίων. Είναι το μεγαλύτερον των Ελληνικών ατμοπλοίων, ηλεκτροφώτιστον και το μόνον το οποίον έχει ασύρματον τηλέγραφον έχει πολυτελέστατα διαμερίσματα, λουτήρας, καπνιστήρια, ιατρείον τέλειον, μουσικήν, Εκκλησίαν, οι μετανάσται έχουν ευμάρειαν και αναπαύσεις τας οποίας εις κανέν άλλο ατμόπλοιον δεν ημπορούν να εύρουν, τροφή άφθονος και υγιεινή, ναύλοι συγκαταβατικοί».
Η Υπερωκεάνειος Ελληνική Ατμοπλοΐα είναι «η μόνη κατ' ευθείαν γραμμή εξ Ανατολής και Ελλάδος δι' Αμερικήν και τανάπαλιν». Διαθέτει τα υπερωκεάνια «"Η Λουζιτανία" της Ελλάδος "Αθήναι" άρτι καθελκυσθέν […] χωρητικότητος 17.000 πραγματικών τόννων, με διπλούς έλικας, διπλάς μηχανάς, ασύρματον τηλέγραφον κτλ».
Ενώ «Η Ουάιτ-Σταρ-Λάιν είναι η ισχυροτέρα και μεγαλυτέρα Αγγλική εταιρεία έχουσα στόλον πολυάριθμον και νεότατον εις ον ανήκουσι τα κολοσσιαία υπερωκεάνια ατμόπλοια "Αδριατικός" 27.000 τόννων "Βαλτικός" 24.000 τόννων, "Κελτικός" και "Κεδρικός" 22.000 τόνων». Κατά τη δημοσίευση «ουδεμία άλλη εταιρία δύναται ν' ανταγωνισθεί διά την ακρίβειαν, ταχύτητα, ασφάλειαν και άνεσιν ταξειδίου» την Ουάιτ-Σταρ.
Η άλλη εταιρεία, η γνωστή Αυστρο-Αμερικάνα, διαφημίζει ότι πραγματοποιεί «τακτική εβδομαδιαία γραμμή μεταξύ Μυτιλήνης-Πατρών και Νέας Υόρκης» κάθε Παρασκευή με «ατμόπλοια νεότευκτα, ταχύτατα, με διπλούς έλικας, χωρητικότητος 10 έως 15 χιλιάδων τόνων έκαστον». Το ταξίδι με αυτά τα πλοία διαρκεί δώδεκα μέρες.
Αλλά και μετά την απελευθέρωση της Λέσβου, το 1912, συνεχίζονται οι διαφημιστικές καταχωρήσεις. Με διαφήμιση στην εφημερίδα Λαϊκός Αγών τον Απρίλιο του 1913 ο «Γενικός Πράκτωρ καθ' όλην την Μυτιλήνην και την έναντι Ανατολήν κ. Ανσέλμος Δε Πόοτου» γνωρίζει στους υποψήφιους μετανάστες ότι μπορούν να ταξιδεύσουν «από Μυτιλήνης κατ' ευθείαν δι' Αμερικήν διά των ταχυτάτων και αναπαυτικωτάτων ατμοπλοίων των Εταιρειών White Star και Gunar Line». Κάποιοι ναυτιλιακοί πράκτορες αντιπροσωπεύουν τις εταιρείες στη Λέσβο αλλά και στα απέναντι μικρασιατικά παράλια.
Στις αρχές του 21ου αιώνα, ενώ θα περιμέναμε κάποιο ρεύμα παλιννόστησης, έχουμε αύξηση της μετανάστευσης. Στις εφημερίδες της Μυτιλήνης, όπως έλεγα και στην αρχή, εμφανίστηκαν καταχωρήσεις με πληροφορίες για μετανάστευση στην Αυστραλία. Τώρα δεν διαφημίζονται η ταχύτητα των μεταφορικών μέσων, οι ανέσεις, η τροφή και άλλα, αλλά η έκδοση βίζας, η βίζα εργασίας ή φοιτητική και η απόκτηση αυστραλιανής υπηκοότητας. Άλλη μια επανάληψη της ιστορίας, δυστυχώς σε θέμα με αρνητικές επιπτώσεις.
