Της Αλκμήνης Ψιλοπούλου*
Το θεωρώ απόλυτα φυσικό, μέσα στα πλαίσια της προσπάθειας φασιστικοποίησης της κοινωνίας, να βάλλεται οποιαδήποτε εξέγερση συνέβη στην ιστορία της χώρας μας. Άλλωστε, το γνωστό σλόγκαν, «η γενιά του Πολυτεχνείου συμβιβάστηκε, βολεύτηκε, πήρε θέσεις στην εξουσία», δεν είναι τωρινό αλλά κυκλοφορεί εδώ και χρόνια. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις μετά τη μεταπολίτευση-ΠΑΣΟΚ, ΝΔ-οι οποίες υποκριτικά κατέθεταν στεφάνια «στη μνήμη των ηρώων και της γενιάς του Πολυτεχνείου», «έκαψαν» αυτή τη μνήμη, ενώ και κόμματα της αριστεράς προσπάθησαν – και το κατάφεραν – να οικειοποιηθούν την εξέγερση, για προφανή δικά τους συμφέροντα. Σημειώνω ότι ολόκληρος ο μύθος του Πολυτεχνείου είναι πλαστός, καθώς τα κόμματα δεν ήταν οι πρωταγωνιστές του Πολυτεχνείου, όπου μπήκαν την προτελευταία μέρα μετά από την πίεση των καταστάσεων και τον ξεσηκωμό και άλλων κοινωνικών στρωμάτων – αγρότες, εργάτες, μαθητές – που αγκάλιασαν το φοιτητικό κίνημα συμμετέχοντας στην εξέγερση.
Από τότε που έγινε το Πολυτεχνείο, πλανιέται το ερώτημα, ηττήθηκαν ή νίκησαν οι δυνάμεις του φοιτητικού κινήματος με το Πολυτεχνείο; Και τελικά, τι άφησε πίσω της αυτή η εξέγερση;
Όπως συνήθως, για να απαντηθούν τέτοιου είδους ερωτήματα, χρειάζεται ιστορική έρευνα και ψύχραιμη ματιά, με υλικό τα πραγματικά και όχι τα επίπλαστα γεγονότα. Κατά την άποψή μου, η ιστορία του Πολυτεχνείου, όπως και άλλε πτυχές της νεώτερης ελληνικής ιστορίας, δεν έχει γραφτεί ακόμα. Είναι tabula rasa. Πάνω σε αυτό το κενό και την ουσιαστική ιστορική άγνοια των νεώτερων γενιών, πατάει η προπαγάνδα που λέει ότι «η γενιά του Πολυτεχνείου ενσωματώθηκε στο σύστημα», ότι «έχει ευθύνες για την σημερινή πολιτική κατάσταση», ενώ τελευταία ακούσαμε και το αδιανόητο, να αμφισβητείται το αν υπήρχαν νεκροί μέσα στο Πολυτεχνείο (Χρυσή Αυγή).
Μεγάλη ευθύνη για τις διαστρεβλώσεις αυτές των ιστορικών γεγονότων, φέρει κατά την άποψή μου το ΠΑΣΟΚ, το οποίο ως κυβέρνηση της χώρας για πάνω από 20 χρόνια, καπηλεύτηκε την ιστορία του Πολυτεχνείου, εμφανίζοντας στελέχη του (Λαλιώτης, Παπουτσής), ως «πρωτεργάτες» της εξέγερσης, ενώ όσοι συμμετείχαν γνωρίζουν ότι ήταν οι τελευταίοι τροχοί της αμάξης στο φοιτητικό κίνημα και στο Πολυτεχνείο. Η αλήθεια είναι ότι οι πρωτεργάτες του Πολυτεχνείου δεν ήταν εκπρόσωποι κομμάτων, αλλά οργανώσεων «αριστερίστικων» όπως τις λέγαμε τότε, που μάλιστα τις δύο πρώτες μέρες της κατάληψης είχαν προκαλέσει αντιδράσεις από τους επίσημους σχηματισμούς των κομμάτων, που μέσα στο φοιτητικό κίνημα εκφράζονταν μέσα από τις νεολαιίστικες οργανώσεις του ΚΚΕ εσωτερικού – Ρήγας Φεραίος – και του ΚΚΕ- ΑΝΤΙΕΦΕΕ. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τον Νίκο Μπίστη, την πρώτη μέρα της κατάληψης να βρίσκεται με μια ομάδα της ΑΝΤΙΕΦΕΕ στην οποία τότε ανήκε, καλώντας τους καταληψίες να φωνάζουν μόνο φοιτητικά συνθήματα και όχι πολιτικά…
Η πολιτικοποίηση του αγώνα του Πολυτεχνείου και του αντιστασιακού φοιτητικού κινήματος, ήταν μια απρόβλεπτη εξέλιξη για τα κόμματα, την οποίαν δεν ήξεραν και τελικά δεν μπόρεσαν να την διαχειριστούν, όπως αντίστοιχα δεν μπόρεσαν σήμερα να διαχειριστούν τα κόμματα της αριστεράς την εξέγερση του Συντάγματος, γιατί ήταν πέρα και πάνω από τον έλεγχό τους. Την διαχειρίστηκαν εκ των υστέρων, με τους γνωστούς προπαγανδιστικούς τρόπους και με μπόλικη προβοκάτσια…
Το πολιτικό δίδαγμα που πρέπει, πιστεύω, να βγάλει κανείς, είναι ότι οι εξεγέρσεις, όταν δεν είναι χειραγωγήσιμες, γίνονται αντικείμενο καπηλείας και εκμετάλλευσης από μηχανισμούς που στο τέλος «καπελώνουν» τις αυθόρμητες λαϊκές αντιδράσεις και τις στρέφουν προς όφελος των εκάστοτε συμφερόντων τους. Οι ηγεσίες πάντοτε εκμεταλλευόντουσαν τα κινήματα βάσης και διαστρέβλωναν τα μηνύματα, την ιδεολογία και τους στόχους τους. Το μήνυμα που η γενιά μας και το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα δεν μπόρεσε να περάσει, ήταν ότι οι αυθόρμητες εξεγέρσεις για να νικήσουν πρέπει να είναι αυτοοργανωμένες, πολιτικά στοχευμένες και ακηδεμόνευτες. Εδώ συχνά τίθεται και ένα άλλο ερώτημα, αυτό της κότας και του αυγού: Οι εξεγέρσεις πρέπει να είναι καθοδηγούμενες από πολιτικούς-κομματικούς μηχανισμούς, ή οι μηχανισμοί αυτοί-όταν βρίσκονται στην πλευρά του λαϊκού παράγοντα, στην πλευρά της αριστεράς-πρέπει να ακολουθούν τις εξεγέρσεις; Σήμερα το ερώτημα αυτό είναι περισσότερο επίκαιρο από ποτέ, καθώς η νοοτροπία του «διαμεσολαβητή» στην πολιτική διαχείριση διαμορφώνει συνειδήσεις υποταγής και παθητικότητας, πάνω στο έδαφος των οποίων χτίζονται οι αντιδραστικές ιδεολογίες, σαν αυτές που κυκλοφορούν για τον αγώνα των φοιτητών στο Πολυτεχνείο.
* Η Αλκμήνη Ψιλοπούλου είναι δημοσιογράφος (φοιτήτρια Φιλοσοφικής το '73).
