Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
15.8°C19.3°C
1 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
16 °C
11.6°C19.0°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
12.0°C15.9°C
2 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.8°C19.7°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.9°C15.7°C
0 BF 82%
Ο ελληνισμός του Σαμαρά και η Ευρώπη της Μέρκελ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο ελληνισμός του Σαμαρά και η Ευρώπη της Μέρκελ

«Ο ελληνισμός αντέχει στα δύσκολα», μπόρεσε μόνο να ψελλίσει ο καημένος ο Σαμαράς, φράση που με φόβισε περισσότερο και από την ίδια την κυπριακή κρίση. Διαχρονικά, η επίκληση στον ελληνισμό και τις μεταφυσικές αντοχές αυτού προοιωνιζόταν οριακές καταστάσεις, στις οποίες αυτές οι αντοχές έπρεπε να αποδειχθούν. Ανάλογες «αντοχές στα δύσκολα», βέβαια, έχει χρειαστεί να επιδείξουν όλοι οι λαοί του κόσμου κατά τον ρου την ιστορίας τους, αλλά ο «ελληνισμός», κατά Σαμαρά, κατέχει το αποκλειστικό προνόμιο του διαχρονικού μαρτυρίου. Εξάλλου, αυτή η θεωρία είναι πολύ βολική: μία «αόρατος χειρ» καθορίζει τις τύχες αυτού του τόπου, μια χειρ που καταστρέφει μεν, αλλά ξεπλένει αμαρτίες και αποδίδει καθαρούς, δαφνοστεφανωμένους και αμόλυντους στο συλλογικό υποσυνείδητο όσους άσκησαν την εξουσία.

Η επίκληση του ελληνισμού και της αιώνιας δύναμής του φυσικά δεν είναι τυχαία. Δείχνει την απόλυτη αμηχανία του ανδρός απέναντι στις καταιγιστικές εξελίξεις τις οποίες δεν μπόρεσε να προβλέψει, πόσο μάλλον να εμποδίσει. Για να μη σιωπήσει, επομένως, κατέφυγε στα στερεότυπα, έτσι για να μας πείσει ότι συμπαρίσταται και στους Έλληνες πολίτες και στους Κύπριους αδελφούς.

Κατά παράδοξο τρόπο, ωστόσο, η πρωθυπουργική φράση ευτελίζει το ίδιο το ιδεολογικό οπλοστάσιο του κυρίου Σαμαρά, δεδομένου ότι έθεσε έννοιες, σύμφωνα με αυτόν «ιερές», στην υπηρεσία χαμερπών σκοπών. «Πέταξε τα άγιά του τοις κυσί» και κατέστη βλάσφημος έναντι του πατριωτισμού του, τον οποίο αυτός και η παράταξή του –ως γνωστόν- μονοπωλούν. Από το «Ίτε παίδες Ελλήνων υπέρ βωμών πατρώων τε και εστιών» μέχρι το «Ίτε παίδες Ελλήνων υπέρ τραπεζών τε και νομισμάτων ιερών» η απόσταση είναι τεράστια…

Αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς προς τι «οι θυσίες του ελληνισμού»; O Τσόρτσιλ υποσχέθηκε «δάκρυα και αίμα» στους Βρετανούς μετά λόγου γνώσεως και ενώπιον ενός τιτάνιου ιστορικού σκοπού. Ποιον ιστορικό σκοπό εξυπηρετούν τα δάκρυα και το αίμα του ελληνικού λαού σήμερα; Ποιον εχθρό καλείται να αντιμετωπίσει; Ποιο είναι το μέγιστο εθνικό όραμα για το οποίο πρέπει να θυσιαστούν δυο γενιές; Το ευρώ; Η Ευρωζώνη; Το χρηματοπιστωτικό σύστημα; Το περίφημο ευρωπαϊκό κεκτημένο ίσως; Και ποιο είναι αυτό το κεκτημένο; Δεν είναι τα εργασιακά δικαιώματα; Δεν είναι οι συλλογικές συμβάσεις, οι πληρωμένες άδειες, οι αξιοπρεπείς μισθοί, το κράτος πρόνοιας; Δεν είναι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη; Γι' αυτά, ναι, χύθηκαν επί δύο αιώνες και δάκρυα, και αίμα και από τους Έλληνες, και από όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς... Γι' αυτά, όχι για το κοινό νόμισμα, ούτε για την εξυγίανση της οικονομίας… Και αυτοί οι αγώνες ήταν βαθιά και ουσιαστικά πατριωτικοί μέσα στην παγκοσμιότητά τους, γιατί ο πατριωτισμός είναι πολύ ευρύτερη έννοια απ' ό,τι νομίζει ο Σαμαράς και η παρέα του…

Λυπάμαι ειλικρινά εάν αφαιρέσω από την τραγωδία που βιώνει ο ελληνικός λαός το κλέος μιας βαριάς, «μοναχικής» και «ανάδελφης» μοίρας, αλλά είναι προφανές ότι τα δύσκολα του «ελληνισμού» είναι τα δύσκολα της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θάψει πλέον τις βασικές της αρχές, όπως διατυπώθηκαν σε εκείνο το παλιό κείμενο του 1789, όπου γινόταν λόγος για «απαράγραπτα δικαιώματα του ανθρώπου στην ελευθερία, την ιδιοκτησία, την ασφάλεια και την αντίσταση στην καταπίεση». Πολλές φορές στη ματωμένη ευρωπαϊκή ιστορία το κείμενο αυτό βγήκε από τα συρτάρια, άλλοτε ως στερεότυπο, άλλοτε –στις μεγάλες της στιγμές- ως θεμελιώδες κείμενο αναφοράς. Κάποια από αυτά τα δικαιώματα αμφισβητήθηκαν ή και ακυρώθηκαν. Με αγώνες και θυσίες επανέρχονταν. Μόνο εκείνο το «δικαίωμα στην ιδιοκτησία», σημαία κάποτε εναντίον του επελαύνοντος κομμουνισμού, δεν αμφισβητήθηκε ποτέ και από κανέναν. Ήταν το μόνο που υπερασπίστηκαν όλες οι εξουσίες στο βασίλειο του καπιταλισμού, όσο τυραννικές κι αν ήταν… Τώρα, ήρθε λοιπόν η ώρα και αυτό το ιερό δικαίωμα να απεμποληθεί… Από τους υπερασπιστές της αστικής τάξης και των νοικοκυραίων… Και αυτοί «πέταξαν τα άγιά (τους) τοις κυσί»…

Τώρα, λοιπόν, που η Ευρώπη των λογιστών έφτασε στα όριά της, η συζήτηση για μια διαφορετική Ευρώπη επιβάλλεται, γιατί «καμία συλλογική ευρωπαϊκή συνείδηση δεν μπορεί να οικοδομηθεί μόνο πάνω σε αριθμούς», όπως υποστήριζε ο Μπροντέλ, ήδη από το 1963. «Είναι αδύνατον να οικοδομηθεί η Ευρώπη, αν δεν στηριχθεί στις αρχέγονες δυνάμεις που τη δημιούργησαν, και που δουλεύουν στα κατάβαθά της. Με άλλα λόγια, αν δεν ληφθούν υπόψη όλοι οι ζωντανοί ουμανισμοί της. Δεν έχει άλλη επιλογή: είτε σ' αυτούς θα στηριχθεί, είτε μοιραία, κάποια στιγμή, θα την ανατρέψουν και θα της επιβληθούν. Η Ευρώπη των λαών: να ένα πρόγραμμα που θα άξιζε πραγματικά τον κόπο!»1 Να ένα όραμα για το οποίο θα άξιζε κανείς να παλέψει, αλλά πολύ φοβάμαι ότι ούτε η Μέρκελ, ούτε o Σόιμπλε, ούτε ο Μπαρόζο διαβάζουν Μπροντέλ, πόσο μάλλον ο Σαμαράς… Όσο για τον ελληνισμό και τα «δύσκολα που αντέχει» θα αντιπαρέθετα τη φράση του Μπρεχτ από τον Γαλιλαίο «αλίμονο στους λαούς που έχουν ανάγκη από ήρωες», αν δεν ήμουν βέβαιη ότι ούτε Μπρεχτ διαβάζει Σαμαράς.

* Η Β.Α. Δραγάτση είναι εκπαιδευτικός

1 F. Braudel, Γραμματική των Πολιτισμών, μτφ: Α. Αλεξάκης, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 2003, σελ. 563

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL