Της Χριστίνα Ευθυμιάτου*
Η συζήτησή μας για τη μετά τον κορωνοϊό εποχή και τις γυναίκες έγινε με πρωτοβουλία του Φεμινιστικού Δικτύου τις πρώτες μέρες του καλοκαιριού του 2020, με τις προβλέψεις για την οικονομία, σε παγκόσμιο επίπεδο και στην Ελλάδα, για σημαντική συρρίκνωση –ίσως και πάνω από 10%. Και με ανεργία στην Ευρωζώνη, που αυτή τη στιγμή φτάνει το 7,3% και μπορεί να αυξηθεί το επόμενο διάστημα στο 10%, πλήττοντας ιδιαίτερα τις γυναίκες και τους νέους ανθρώπους. Στην Ελλάδα, οι προβλέψεις είναι ακόμη περισσότερο δυσοίωνες.
Ας μη ξεχνάμε τις κρίσεις πριν την κρίση της πανδημίας
Εν μέσω όλων αυτών δεν θα πρέπει να ξεχνάμε όμως τα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε ως ανθρωπότητα και πριν την τελευταία κρίση, που οι αιτίες της ανάγονται και στη διάρρηξη των σχέσεων ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον του πλανήτη. Αποψίλωση δασών, παράνομο εμπόριο άγριας ζωής, καθώς και καταστροφικές ανθρώπινες παρεμβάσεις στα φυσικά οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα, αποτελούν ενδεικτικούς κρίσιμους παράγοντες που οδήγησαν στην εξάπλωση νέων ιών, όπως ο Covid 19. Η περιβαλλοντική υποβάθμιση, και ειδικότερα η ατμοσφαιρική ρύπανση, επιβάρυναν σημαντικά τη δυνατότητα της ανθρώπινης κοινότητας να αντιμετωπίσει και να ανακάμψει από την πανδημία.
Ήδη στα τέλη του 2019, εκτός από τον Covid που μπήκε στη ζωή μας, είχε εγκριθεί η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, με στόχο την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Σημαντικός παράγοντας της συμφωνίας ήταν η αναγνώριση ότι η προστασία της βιοποικιλότητας αποτελεί σημαντικό και αναγκαίο στοιχείο της όλης προσπάθειας.
Τα μαθήματα από την κρίση
Μέσα από την πανδημία του κορωνοϊού προέκυψαν σημαντικά μαθήματα για την κοινωνία μας:
* Μάθαμε ότι αυτοί που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες συνέπειες είναι οι πιο ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού, οι άστεγοι, οι πρόσφυγες, οι ηλικιωμένοι, οι Α.Μ.Ε.Α, και βεβαίως οι γυναίκες, που βίωσαν πολύ έντονα τα προβλήματα της καραντίνας στο σπίτι. Αλλά και οι άνθρωποι των συστημάτων υγείας και φροντίδας, η πλειοψηφία των οποίων είναι γυναίκες.
* Μάθαμε ότι, για να ξεπεραστούν τα προβλήματα για όλες και όλους, κανείς/καμιά δεν μπορεί και δεν πρέπει να μένει πίσω. Ούτε το ευαίσθητο περιβάλλον του κόσμου γύρω μας.
* Μάθαμε ακόμη ότι στις μεγάλες δυσκολίες και προκλήσεις η αντιμετώπιση πρέπει να είναι άμεση. Και ότι κυβερνήσεις και ηγέτες που δίστασαν ή άργησαν δημιούργησαν πολύ κρίσιμες καταστάσεις και δραματικές συνέπειες για τις κοινωνίες τους.
Προτάσεις για μια νέα εποχή
Η πρότασή μας, λοιπόν, είναι ότι η τελευταία κρίση της πανδημίας αξίζει να λειτουργήσει ως καταλύτης για να ξαναχτίσουμε την κοινωνία μας και την οικονομία σε νέες βάσεις. Αξίζει να μας κάνει να σκεφτούμε όλες και όλοι σε ποιόν κόσμο θέλουμε να επιστρέψουμε.
Θέλουμε η κρίση να αποτελέσει μια καλή αφορμή για ένα βαθύ οικονομικό και περιβαλλοντικό μετασχηματισμό του κόσμου μας.
Θέλουμε το σχέδιο ανάκαμψης να έχει επίκεντρο τον απλό άνθρωπο και το μέλλον του πλανήτη.
Θέλουμε να δομήσουμε νέες σχέσεις στο πως παράγουμε και καταναλώνουμε την τροφή μας, στο πως χτίζουμε και ανακαινίζουμε κτίρια, στο πως δίνουμε ενέργεια στα σπίτια μας, στα ταξίδια, στις μεταφορές μας.
Πιστεύουμε ότι η νέα αυτή προοπτική μπορεί να οδηγήσει ακριβώς σε ένα αληθινά βιώσιμο μέλλον, με δικαιοσύνη, σταθερότητα, ισότητα των φύλων και δημοκρατία.
Σχετικά με τα Πακέτα Ανάκαμψης και τη σχέση τους με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία
Θέλουμε ένα ισχυρό πρώτο πακέτο στήριξης της οικονομίας, αλλά και ένα ακόμη ισχυρότερο πακέτο βιώσιμων επενδύσεων τη δεκαετία 2022 -2032 (εκτίμηση για 5 τρις ευρώ).
Μετά το τελευταίο Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ, δεν υπήρξε μεν συμφωνία, αλλά οι διαπραγματεύσεις θα προχωρήσουν, με στόχο μια συμφωνία για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης ύψους περίπου 750 δις ευρώ, τον Ιούλιο. Ένα ποσό που κρίνεται εξαιρετικά μετριοπαθές, πολύ μικρότερο από αυτό που ζήτησε το Ευρωκοινοβούλιο.
Από το ποσό αυτό τα 500 δις ευρώ προτείνεται να είναι σε επιχορηγήσεις για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, και να δοθούν σύμφωνα με «σχέδια ανάπτυξης και βιωσιμότητας» των κρατών μελών και με βάση μεγέθη όπως αυτά της ανεργίας ή της αιρεσιμότητας (τήρηση των κανόνων του κράτους δικαίου).
Οι προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης ζητούν να εξασφαλιστεί ότι το Ταμείο δεν θα συνδυαστεί με δάνεια και ευρωπαϊκούς ή εθνικούς όρους λιτότητας, αλλά θα βασιστεί σε επιχορηγήσεις και ευρωπαϊκή στήριξη σε κοινωνικές πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας, βιώσιμης ανάπτυξης και υπέρ της πρότασης για Ευρωπαϊκό Εγγυημένο Εισόδημα.
Οι Οικολόγοι και οι Ευρωπαίοι Πράσινοι ζητάμε, επίσης, να τεθούν ως βασικά κριτήρια οι στόχοι της ΕΕ για την προστασία του κλίματος και την προστασία της βιοποικιλότητας. Και δεν το λέμε απλά γιατί το πιστεύουμε, αλλά γιατί θέλουμε η αντιμετώπιση της κρίσης από την πανδημία Covid19 να πάει παράλληλα με την αντιμετώπιση των προηγούμενων κρίσεων του κλίματος και της βιοποικιλότητας, που ίσως απλά ξεχάσαμε για λίγο, αλλά είναι εδώ, θα είναι στο μέλλον, και είναι εξίσου δυνατές.
Για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας έχει εκτιμηθεί ότι απαιτείται επίσης ένα φιλόδοξο σχέδιο επενδύσεων, πάνω από ένα τρις το χρόνο, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις (European Court of Auditors). Ιδιαίτερα υψηλό ποσό, που απαιτεί και αύξηση των ίδιων πόρων της ΕΕ, με νέα μέσα, όπως π.χ. μία εισφορά για μη ανακυκλωμένο πλαστικό, φόρο για τα όρια εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ή και ψηφιακό φόρο.
Αξίζει όμως εδώ να μη ξεχνάμε ότι, σύμφωνα με έγκυρες διεθνείς και ελληνικές μελέτες, το κόστος μιας ενδεχόμενης αδράνειας στην κλιματική κρίση θα είναι ακόμη μεγαλύτερο, ανάμεσα σε 5 και 20% του Παγκόσμιου ΑΕΠ!
Η ανάκαμψη, λοιπόν, της οικονομίας από την κρίση της πανδημίας μπορεί και πρέπει να προχωρήσει παράλληλα με την αντιμετώπιση της κρίσης κλίματος και βιοποικιλότητας. Ήδη στην κατεύθυνση αυτή πιέζουν με πρωτοβουλίες τους σημαντικός αριθμός ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, ανάμεσα στις οποίες δυστυχώς δεν είναι η ελληνική.
Μέσα για τη νέα εποχή σε όφελος της γυναικείας απασχόλησης
Μετά από μια περίοδο ισχυρής τάσης χρηματοπιστωτικής παγκοσμιοποίησης, η νέα περίοδος πολλαπλών κρίσεων έρχεται ταυτόχρονα με την κοινωνία της γνώσης, σε αντικατάσταση της πυραμιδικής ιεραρχίας.
Στη σύγχρονη κοινωνία και με βλέμμα στο μέλλον, στον πλανήτη της κρίσης κλίματος και βιοποικιλότητας, στον κόσμο της γνώσης, στις προοπτικές της κυκλικής οικονομίας, στις τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας και στην αποκεντρωμένη παραγωγή/αυτοπαραγωγή, η Πράσινη Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία, που συνδυάζεται με τη συνεργατική επιχειρηματική δράση και την εθελοντική συμμετοχική δημοκρατία, δεν αποτελούν πια περιφερειακά εναλλακτικά πειράματα, αλλά έναν από τους τρείς διακριτούς τομείς του οράματος.
Βασικός άξονας για την καινούργια «ανάπτυξη» θέλουμε να είναι η αξιοποίηση των ανενεργών πόρων. Σε κάθε περιοχή της χώρας, σε κάθε πόλη και αγροτική περιοχή, υπάρχουν αναξιοποίητοι πόροι (σχολάζουσες γαίες, αναξιοποίητα κτίρια δημόσια και ιδιωτικά, υποδομές, δάση και οικοσυστήματα) και, από την άλλη πλευρά, μεγάλες ανάγκες για κοινωνικές υπηρεσίες, καθώς και υψηλή ανεργία στις γυναίκες (και στους νέους). Ζητάμε, δηλαδή, να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στους ανενεργούς υλικούς και ανθρώπινους πόρους, τους οποίους η ιδιωτική επιχειρηματικότητα δεν έχει ενδιαφέρον να αναπτύξει, ενώ εκ των πραγμάτων και το δημόσιο δεν μπορεί να αξιοποιήσει.
Παράλληλα, προτείνουμε ισχυρά κίνητρα ανάπτυξης μικρομεσαίας και γυναικείας επιχειρηματικότητας στους τομείς της κυκλικής και πράσινης οικονομίας και των ενεργειακών κοινοτήτων, που συνιστούν βασικές σύγχρονες προοδευτικές προκλήσεις και βασίζονται ακριβώς στην ευρεία συμμετοχή των πολιτών.
Και είναι ακριβώς οι τομείς και οι προτεραιότητες αυτές που δημιουργούν ένα νέο πλαίσιο φιλικότερο για τη γυναικεία απασχόληση. Στο οποίο ήδη οι γυναίκες έχουν αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες.
* Χημικός Μηχανικός, Μέλος Π.Σ. Οικολόγων Πράσινων, τ. Μέλος Δ.Σ. του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
