Ram Etwareea
Μπροστά στην αύξηση των ασθενών με καρκίνο και στο κόστος της θεραπείας, η Μπογκοτά θα ήθελε να «αντιγράψει» το Glivec, ένα φάρμακο πνευματικής ιδιοκτησίας και παραγωγής του γίγαντα από τo Βαλέ της Ελβετίας. Η Βέρνη και η Ουάσιγκτον, όμως, αρνούνται κατηγορηματικά να παραχωρήσουν την πατέντα.
Νοσοκομείο στην Μπογκοτά. Ανάμεσα στο 2008 και το 2014, το κράτος της Κολομβίας δαπάνησε 134 εκατομμύρια δολάρια για το Glivec της Novartis, ένα φάρμακο εξειδικευμένο για τη θεραπεία της λευχαιμίας.
Η σκληρή διαμάχη ανάμεσα στην Κολομβία και τη Novartis θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείζον διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στη Βέρνη και τη Μπογκοτά. Οι Ηνωμένες Πολιτείας ενεπλάκησαν επίσης την προηγούμενη εβδομάδα, απειλώντας τις αρχές της Κολομβίας με κυρώσεις, εάν δεν επανεξετάσουν την απόφαση τους. Η τελευταία προέβη σε μία «δήλωση προθέσεων δημοσίου συμφέροντος», ως πρώτο βήμα που ανοίγει το δρόμο για την έκδοση μίας «υποχρεωτικής άδειας», για την παραγωγή ενός γενόσιμου φαρμάκου, του Glivec, το οποίο αποτελεί μία από τις «ναυαρχίδες» της ελβετικής πολυεθνικής, σε ό,τι αφορά τη θεραπεία της λευχαιμίας, μίας μορφής καρκίνου που επηρεάζει το κυκλφοριακό σύστημα.
Η ιδέα της έκδοσης μίας τέτοιας υποχρεωτικής άδειας αναδύθηκε το 2014, σε συνέχεια της αύξησης του αριθμού των ασθενών που έπασχαν από λευχαιμία και του κόστους της θεραπείας που άρχισε να γίνεται μη διαχειρίσιμο, ανερχόμενο περίπου στις 20.000 δολάρια κατ’ άτομο το χρόνο. Ανάμεσα στο 2008 και στο 2014 το κράτος της Κολομβίας δαπάνησε 134 εκατομμύρια δολάρια για το Glivec. Σύμφωνα με τον Marco A. Ruiz Velasquez, Κολομβιανό δικηγόρο με έδρα τη Μπογκοτά, ο οποίος παρακολουθεί από κοντά τη συγκεκριμένη υπόθεση, περίπου 200.000 άτομα υποφέρουν από τη συγκεκριμένη ασθένεια και 30.000 ασθενείς πεθαίνουν κάθε χρόνο από λευχαιμία στη χώρα. Μπροστά σε αυτή την ανθρωπιστική ανάγκη, το Υπουργείο Υγείας αποφάσισε να κάνει χρήση μιας δικλείδας του Συμφώνου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου του 1995, σε σχέση με την πνευματική ιδιοκτησία. Η δικλείδα αυτή επιτρέπει, ως τελευταία επιλογή, σε κάποιον τρίτο να παρασκευάσει ένα γενόσημο φάρμακο, χωρίς την συναίνεση του κατόχου της πατέντας. Αυτή η διάταξη προβλέπει, εντούτοις, ότι προηγουμένως θα πρέπει να έχουν πραγματοποιηθεί διαπραγματεύσεις, για μία εθελοντική συμφωνία σε σχέση με την άδεια παρασκευής, οι οποίες δεν θα έχει σταθεί δυνατό να τελεσφορήσουν. Στην Κολομβία, το Glivec περιλαμβάνεται στην «υποχρεωτική λίστα υγείας», που σημαίνει ότι το Κράτος οφείλει να παρέχει το φάρμακο σε όσους το έχουν ανάγκη.
Μέχρι σήμερα, η Κολομβία δεν προέβη σε καμία άλλη περίπτωση σε χρήση αυτής της διάταξης. Σε ό,τι αφορά το Glivec, επίσης, παραμένει δεσμευμένη στη διαπραγμάτευση με τη Novartis για τη χορήγηση μίας εθελοντικής άδειας. Ο ελβετικός γίγαντας της φαρμακοβιομηχανίας το επιβεβαιώνει άλλωστε. «Αναζητούμε εντατικά μία λύση, η οποία θα είναι ευνοϊκή και για τους ασθενείς και για την φαρμακευτική έρευνα και για το σύστημα υγείας στο σύνολο του», δήλωσε στην εφημερίδα μας ο Sileia Urech, διευθυντής επικοινωνίας της Novartis στη Βασιλεία. «Βρισκόμαστε σε συζητήσεις με αρκετούς φορείς, συμπεριλαμβανομένου και του Υπουργείου Υγείας της Κολομβίας, όμως δεν υπάρχει σε αυτό το στάδιο κάποια τελική συμφωνία».
Η ελβετική κυβέρνηση, επίσης, αντέδρασε σε αυτούς τους σχεδιασμούς της Κολομβίας. Σε μία επιστολή του, το Μάιο του 2015 προς τη Μπογκοτά, ο Υπουργός Οικονομίας της χώρας υπογράμμισε, καταρχάς, ότι οι δύο χώρες διατηρούν εξαιρετικές σχέσεις που διέπονται από διμερείς συμφωνίες στους τομείς του ελεύθερου εμπορίου, των επενδύσεων και της φορολογίας. «Η Κολομβία αποτελεί ένα σημαντικό προορισμό για τους Ελβετούς επενδυτές, οι οποίοι έχουν δημιουργήσει στη χώρα πάνω από 16.000 θέσεις εργασίας, επισήμανε επίσης στη συγκεκριμένη επιστολή ο Υπουργός. Στη συνέχεια δήλωσε «ανήσυχος» για την πρωτοβουλία της Κολομβίας, προειδοποιώντας ότι μία «υποχρεωτική άδεια» για την αναπαραγωγή της πατέντας θα ισοδυναμούσε με «απαλλοτρίωση».
Η Μπογκοτά δεν αντέδρασε σε αυτές τις προειδοποιήσεις. «Από τη στιγμή που πρόκειται για μία δημόσια διαβούλευση του Υπουργείου Υγείας της Κολομβίας, δεν προβλέπονται απαντήσεις σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας», σημείωσε ο εκπρόσωπος του ελβετικού Υπουργείου Οικονομίας. Όμως, η οργάνωση Alliance Sud, μία συλλογικότητα αποτελούμενη από μη κυβερνητικές οργανώσεις και η οποία λειτουργεί εν πολλοίς, ως «μαντρόσκυλο» στα θέματα των σχέσεων της Ελβετίας με τις υπό ανάπτυξη χώρες του Νότου, ανέφερε ότι η επιστολή αυτή αποτελεί μία προειδοποίηση διπλωματικά συγκεκαλυμμένη. Τόνισε επίσης ότι, σε σχέση με τα ζητήματα της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, διμερείς συμφωνίες στα θέματα των επενδύσεων προβλέπουν τη δυνατότητα προσφυγής της εταιρίας σε ένα διαιτητικό δικαστήριο, για τη διεκδίκηση πιθανών διαφυγόντων κερδών.
Αυτή η υπόθεση απασχολεί, επίσης, και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Σε μία εσωτερική υπηρεσιακή αλληλογραφία του με την κεντρική διοίκηση, ο Andez Florez, νούμερο δύο της Πρεσβείας της Κολομβίας στην Ουάσιγκτον, το περιεχόμενο της οποίας διέρρευσε στον Τύπο της Μπογκοτά, γίνεται λόγος για αμερικανικές πιέσεις ενάντια στα «καπρίτσια» της κολομβιανής κυβέρνησης να παράγει γενόσιμα του Glivec. Ο εν λόγω διπλωμάτης αναφέρει ότι οι Αμερικανοί συνομιλητές του του κατέστησαν σαφές ότι, εάν προχωρήσουν οι σχεδιασμοί για την παραγωγή γενοσήμου, θα ήταν έτοιμοι να τερματίσουν το πρόγραμμα «Ειρήνη στην Κολομβία». Πρόκειται για την πρωτοβουλία συμφιλίωσης ανάμεσα στους αντάρτες που κατέθεσαν τα όπλα και στην κυβέρνηση, το οποίο χρηματοδοτείται με πόρους ύψους 450 εκατομμυρίων δολαρίων από την Ουάσιγκτον.
Επιστρέφοντας την προηγούμενη εβδομάδα από τη Μπογκοτά, όπου συμμετείχε σε μία διάσκεψη για τις θεραπείες του καρκίνου, ο Franco Cavalli, πρώην εθνικός σύμβουλος, σοσιαλιστής και ογκολόγος, επιβεβαίωσε ότι η κολομβιανή κυβέρνηση δεν θα υποχωρήσει στις πιέσεις. Εξήγησε, εξάλλου, ότι το συγκεκριμένο αντικαρκινικό φάρμακο της Novartis προστέθηκε, εδώ και έξι μήνες, στη λίστα των «απαραιτήτων φαρμάκων» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, γεγονός που υποχρεώνει όλα τα κράτη να εγγυηθούν την πρόσβαση σε αυτό σε όλους τους ασθενείς τους.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην ελβετική εφημερίδα Le Temps, στις 17 Μαΐου του 2016. Στμ: το συγκεκριμένο άρθρο επιλέχθηκε προς μετάφραση τώρα, καθώς η διαδικασία εξωδικαστικού συμβιβασμού ανάμεσα στην Novartis και τις ΗΠΑ, για ζητήματα αθέμιτων εταιρικών πρακτικών στην Ελλάδα, στο Βιετνάμ και στην Νότια Κορέα μας καλεί να αναστοχαστούμε σχετικά με το ρόλο των λεγόμενων «big Pharma», δηλαδή των πολυεθνικών του φαρμάκου, σε σχέση με την προστασία της υγείας και την καπιταλιστική κερδοσκοπία.
Μετάφραση: Νικόλας Κουντούρης
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
