Του Βαγγέλη Αποστόλου*
Με την ανάληψη των καθηκόντων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τον Ιανουάριο του 2015, οι συνεργάτες μου κι εγώ βρεθήκαμε μπροστά σε δύο μεγάλα προβλήματα, που αφορούσαν στη διαχείριση των κοινοτικών πόρων και των κρατικών ενισχύσεων.
Το πρώτο ήταν τα 1,3 δισ. ευρώ δημοσιονομικές διορθώσεις, δηλαδή πρόστιμα, που είχαν επιβληθεί στη χώρα μας από τα Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (Ε.Δ.) εξαιτίας της κακής διαχείρισης των κοινοτικών ενισχύσεων την προγραμματική περίοδο 2007-2013, και το άλλο ο καταλογισμός ανακτήσεων από τον αγροτικό χώρο, περί το 1,5 δισ., που μας είχε επιβάλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Ε.Ε.) για ενισχύσεις που είχαν δοθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό χωρίς την έγκρισή της.
Δηλαδή συνολικά είχαμε στα χέρια μας μια απειλή προστίμων και παρακρατήσεων μελλοντικών ενισχύσεων που ξεπερνούσαν κατά πολύ τις κοινοτικές εισροές μιας χρονιάς.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση και με δεδομένο ότι οι πόροι της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), που είχαν συμφωνηθεί το 2014, ξεπερνούν το 50% του εισοδήματος των Ελλήνων αγροτών, προχωρήσαμε στην αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προβλημάτων.
Θα αναφερθώ στη διαχείριση που κάναμε σε δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Στη μία που αφορά σε δύο πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, του Φεβρουαρίου του 2020 και του Απριλίου του 2020, με τις οποίες επιστρέφονται στη χώρα μας 445 εκατ. ευρώ, χρήματα που είχαν παρακρατηθεί από κοινοτικές ενισχύσεις, και στην άλλη που αφορά σε δύο καταλογισμούς, ο πρώτος σε συνεταιριστικές οργανώσεις, ποσού ανάκτησης 465 εκατ., και ο δεύτερος σε αγρότες (το γνωστό πακέτο Χατζηγάκη), ποσού ανάκτησης 421 εκατ. ευρώ.
Η διεύρυνση του ορισμού των βοσκοτόπων
Οι δημοσιονομικές διορθώσεις των 445 εκατ. μάς είχαν επιβληθεί γιατί, μετά από ελέγχους της Ε.Ε. στα έτη 2009 έως και 2012, κρίθηκε από μέρους της ότι παραβιάσαμε τη κοινοτική νομοθεσία στη καταβολή των ενισχύσεων στους βοσκότοπους. Κατά των προστίμων αυτών έγιναν οι απαραίτητες προσφυγές, στις οποίες οφείλω να πω ότι η προσφορά του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) ήταν πολύ σημαντική.
Το κλειδί, βέβαια, για την ευνοϊκή κατάληξη, δηλαδή την επιστροφή των 445 εκατ. στον κρατικό προϋπολογισμό, ήταν η πίεση που ασκήσαμε να αλλάξει ο κοινοτικός ορισμός του βοσκοτόπου, που απέκλειε από την επιλεξιμότητα για την είσπραξη κοινοτικών ενισχύσεων τις παραδοσιακά βοσκήσιμες εκτάσεις της χώρας μας.
Η πρώτη κίνηση που κάναμε σε εθνικό επίπεδο ήταν να θεσμοθετήσουμε, με τον ν. 4351/2015 για τις βοσκήσιμες γαίες, το χαρακτηρισμό ως βοσκοτόπων των δασιών εκείνων εκτάσεων της χώρας μας που έχουν χαμηλή ξυλώδη βλάστηση και βόσκονται.
Παράλληλα, με συντονισμένες και επίμονες προσπάθειες και σε συνεργασία με χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, που είχαν αντίστοιχα προβλήματα, καθώς και την ουσιαστική συμβολή του πρώην επιτρόπου Γεωργίας Φιλ Χόγκαν, καταφέραμε να διευρυνθεί ανάλογα και ο ορισμός των βοσκοτόπων στον κανονισμό Οmnibus.
Με τον νέο λοιπόν ορισμό δόθηκε η δυνατότητα να γίνουν επιλέξιμες προς ενίσχυση αρκετές βοσκήσιμες γαίες, όπως τα θαμνολίβαδα και τα δασολίβαδα, τα οποία παρέχουν τροφή στην αιγοπροβατοτροφία καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, κυρίως στη Νότια Ευρώπη.
Η αδράνεια της σημερινής κυβέρνησης
Μάλιστα ο επαναπροσδιορισμός, στη χώρα μας, των βοσκήσιμων εκτάσεων που πληρούν τα κριτήρια του νέου διευρυμένου ορισμού θα οδηγήσει και σε αύξηση των επιλέξιμων για την κτηνοτροφία βοσκήσιμων εκτάσεων. Βέβαια, η σημερινή κυβέρνηση, αντί να επιταχύνει τις ενέργειές της για την εφαρμογή του νέου ορισμού στη χώρα μας, που θα οδηγήσει στην αύξηση των βοσκήσιμων εκτάσεων, είναι αδρανοποιημένη και επαναπαύεται σε διαβεβαιώσεις ότι η πλήρης σύγκλιση δεν μας απειλεί πλέον.
Ανεξάρτητα από την εξέλιξη που θα έχει το θέμα της εξωτερικής σύγκλισης, η αύξηση στις βοσκήσιμες εκτάσεις της χώρας πρέπει οπωσδήποτε να γίνει, γιατί θα συμβάλει στη μείωση της εικονικά υψηλής ανά εκτάριο ενίσχυσης, που φαίνεται να απολαμβάνει η χώρα μας, αλλά κυρίως θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της αιγοπροβατοτροφίας .
Οι καταλογισμοί των 465 εκατ. ευρώ για τους συνεταιρισμούς προέρχονται από την εφαρμογή των νόμων 2008/92 και 2237/94 και αφορούν σε χρήματα που ζητείται να ανακτηθούν από (83) πρώην Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών και Αγροτικούς Συνεταιρισμούς καθώς και (6) συνεταιριστικές εταιρείες γιατί είχαν ρυθμιστεί από την πρώην ΑΤΕ παρανόμως και μάλιστα χωρίς την ενημέρωση της Ε.Ε.
Για το ζήτημα αυτό ξεκινήσαμε διαβουλεύσεις με την Ε.Ε. και τους ενδιαφερόμενους συνεταιρισμούς, με αποτέλεσμα οι συγκεκριμένοι καταλογισμοί, με τελεσίδικες αποφάσεις Ε.Δ., που αφορούν σε πολλούς συνεταιρισμούς, σήμερα να βρίσκονται πολύ κοντά σε οριστική ευνοϊκή ρύθμιση.
Πιθανότατα το τελικό χρηματικό ποσό δεν θα ξεπερνά τα 90 εκατ. ευρώ, δηλαδή θα μειωθεί κατά 375 εκατ. ευρώ, παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα σε αρκετούς συνεταιρισμούς να ανταποκριθούν σε μια μακροχρόνια εξυπηρέτηση του χρέους τους, όπως τελικά διαμορφώθηκε.
Η ανάκτηση του πακέτου Χατζηγάκη
Η ανάκτηση του πακέτου Χατζηγάκη αφορά στην υποχρέωση της χώρας μας, με απόφαση της Ε.Ε., για άμεση ανάκτηση των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν από τον ΕΛΓΑ τα έτη 2008 και 2009.
Η απόφαση αυτή αφορούσε περίπου 725.000 δικαιούχους αγρότες, με συνολικό ποσό ανάκτησης 421 εκατ. ευρώ.
Από τα ανωτέρω ποσά, μετά από διαπραγμάτευση, η Ε.Ε. αποδέχθηκε την εξαίρεση των δικαιούχων που έχουν αποβιώσει, αλλά και τη χρήση του De Minimis (έκτακτη ενίσχυση από το κράτος) της περιόδου 2008-2010, οπότε τα τελικά ποσά διαμορφώθηκαν στα 320 εκατ. ευρώ και οι υπόχρεοι αγρότες μειώθηκαν κατά 629.200, δηλαδή έμειναν με την υποχρέωση της ανάκτησης οι 95.800 που πήραν και τις υψηλότερες ενισχύσεις.
Μένει όμως στη σημερινή κυβέρνηση να εκμεταλλευθεί και τη δυνατότητα συμψηφισμού του υπόλοιπου De Minimis της μνημονιακής περιόδου, πράγμα που θα οδηγήσει και σε μεγαλύτερη απομείωση το υπόλοιπο της ανάκτησης.
Παράλληλα, βέβαια, με την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, βάλαμε τάξη και στις πληρωμές των ενισχύσεων. Γνωρίζει πλέον ο αγρότης με την έναρξη της προγραμματικής περιόδου πόσα χρήματα θα πάρει και σε ποιο χρόνο, ώστε να προγραμματίζει κι αυτός την πορεία της δραστηριότητάς του.
* Ο Βαγγέλης Αποστόλου είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Εύβοιας και πρώην υπουργός
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
