Του Λεωνίδα Μαριδάκη*
- Οι καλλιτέχνες, μέσα στις πρωτοφανείς αυτές συνθήκες της καραντίνας, προσπάθησαν, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που δίνει το διαδίκτυο, να δώσουν το «παρών» και να προσφέρουν αυτό που προσφέρει η Τέχνη σε κάθε δύσκολη συγκυρία: να κρατήσουν με έναν τρόπο συνεκτική και ζωντανή την κοινωνία και να σπάσουν την αίσθηση της απομόνωσης και της μοναξιάς. Ακόμα και για την προώθηση της καμπάνιας «Μένουμε_Σπίτι», η Πολιτεία επέλεξε ως επί το πλείστων καλλιτέχνες να χρησιμοποιήσει. Για όλα αυτά ακούσαμε πολλά και καλά λόγια. Όμως αμέσως μετά, διαπιστώσαμε ότι οι προϋποθέσεις για να λάβουμε το επίδομα που είχαμε ανάγκη ως εργαζόμενοι ήταν τέτοιες που άφησαν απ’ έξω τους περισσότερους από εμάς.
Βγαίνοντας από την καραντίνα, κι αμέσως μετά από το κομμάτι που αφορά την υγεία των ανθρώπων, τα εργασιακά αποτελούν το μεγάλο θύμα του κορονοϊού. Η κρίση θα διαρκέσει πολύ και, πέρα από τις επικοινωνιακές φανφάρες της Πολιτείας, ουσιαστική μέριμνα για τον κόσμο της εργασίας δεν βλέπω να υπάρχει. Τι βλέπω; Μικρά επιδόματα, νομοσχέδια που περνάνε χωρίς διαβούλευση και θα γονατίσουν το φυσικό περιβάλλον, αλλά και άφθονο δημόσιο χρήμα που μοιράζεται σε διάφορες μεριές, όχι όμως και για να στηριχτεί το δημόσιο ΕΣΥ, τα νοσοκομεία και οι γιατροί μας. Βλέπω, ακόμα, μια επικοινωνιακή εκμετάλλευση της πανδημίας κι ένα διαρκές «λιβάνισμα» στο πρόσωπο του πρωθυπουργού, την ίδια στιγμή που η αντιμετώπιση της πανδημίας βασίστηκε, σχεδόν εξ’ ολοκλήρου, στην ατομική ευθύνη των πολιτών.
Δεν θα με ενοχλούσε η καραντίνα -πόσο μάλλον όταν μοιάζει να έχει παίξει σημαντικό ρόλο στο να κρατηθεί χαμηλά ο αριθμός των κρουσμάτων στη χώρα μας- αν έβλεπα την Πολιτεία να δουλεύει με έγνοια για τους πολίτες και για μια πιο ανθρώπινη επόμενη μέρα για όλους. Κάθε άλλο όμως. Το νέο τοπίο μετά την καραντίνα φαίνεται να βασίζεται σε παλιά υλικά: ενίσχυση της αστυνόμευσης, πρακτικές αδιαφάνειας, φαινόμενα που «μυρίζουν» διαπλοκή, χειραγώγηση της πληροφορίας. Λες και η πανδημία έδωσε την ευκαιρία σε κάποιους να γυρίσουν γρήγορα τη χώρα στις πολιτικές παθογένειες που μας βύθισαν στην πρόσφατη οικονομική και αξιακή κρίση.
«Αόρατοι» πολίτες
Από τη μεριά τους οι καλλιτέχνες, μέσα στις πρωτοφανείς αυτές συνθήκες της καραντίνας, προσπάθησαν, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που δίνει το διαδίκτυο, να δώσουν το «παρών» και να προσφέρουν αυτό που προσφέρει η Τέχνη σε κάθε δύσκολη συγκυρία: να κρατήσουν με έναν τρόπο συνεκτική και ζωντανή την κοινωνία και να σπάσουν την αίσθηση της απομόνωσης και της μοναξιάς. Ακόμα και για την προώθηση της καμπάνιας «Μένουμε_Σπίτι», η Πολιτεία επέλεξε ως επί το πλείστων καλλιτέχνες να χρησιμοποιήσει. Για όλα αυτά ακούσαμε πολλά και καλά λόγια. Όμως αμέσως μετά, διαπιστώσαμε ότι οι προϋποθέσεις για να λάβουμε το επίδομα που είχαμε ανάγκη ως εργαζόμενοι ήταν τέτοιες που άφησαν απ’ έξω τους περισσότερους από εμάς. Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί ξαφνικά μετά τόση παρουσία γίναμε αόρατοι; «Η κρατική εξουσία αγαπά τους εραστές της και καταδιώκει όσους την αντιπαθούν και την εχθρεύονται», είχε γράψει κάποτε ο Μάνος Χατζιδάκις και ίσως σε αυτή τη φράση κρύβεται κι ο λόγος που και σε αυτή την συγκυρία εισπράττουμε από τους κυβερνώντες κάτι μεταξύ έχθρας και περιφρόνησης. Φαίνεται πως μόνο αν δοξάζουμε την κυβέρνηση και το «μεγαλείο» των επιλογών της έχουμε μια θέση στην κοινωνία. Αλλιώς γινόμαστε αυτομάτως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Πως να γίνουμε, όμως, εραστές ενός ακραίου νεοφιλελεύθερου μοντέλου, που νοιάζεται για τις ελίτ και αδιαφορεί για την ευημερία των πολιτών, όταν η ίδια η δουλειά μας, από τη φύση της, μας διδάσκει τις μεγάλες ηθικές και αισθητικές αξίες, όπως τη δημοκρατία, τη συλλογικότητα, τη δικαιοσύνη, την έγνοια για τον διπλανό μας ή το όνειρο ενός καλύτερου κόσμου;
Θέσεις που ενοχλούν
Φαίνεται πως, όταν οι καλλιτέχνες με το έργο και τη δράση τους ανοίγουν δρόμους αφυπνίζοντας τις κοινωνίες, είτε φιμώνονται και εξοντώνονται, όπως γίνεται σήμερα στην Τουρκία, είτε εξαγοράζονται από το σύστημα για να υπηρετήσουν το δυτικό λάιφ στάιλ, όπως γίνεται συνήθως στην Αμερική, είτε σε πιο μετριοπαθείς περιπτώσεις, όπως η δική μας, αντιμετωπίζονται με περιφρόνηση και συκοφαντίες. Η αμήχανη και απαξιωτική στάση της κυβέρνησης απέναντι στα σωματεία και στις μεμονωμένες φωνές καλλιτεχνών που ζητάνε απεγνωσμένα -τι άλλο;- να παίξει η πολιτεία το ρόλο που της αναλογεί και να στηρίξει τους ανθρώπους που δουλεύουν για τον πολιτισμό και πλήττονται τραγικά σε αυτή την συγκυρία είναι φανερή. Η αλαζονική απάντηση του κυβερνητικού εκπροσώπου και οι γκριμάτσες δυσαρέσκειας της υπουργού Πολιτισμού όταν, πριν λίγες μέρες, ρωτήθηκαν κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου για τη θέση που πήρε ο Σταύρος Ξαρχάκος, δείχνουν με πόση ευκολία απαξιώνουν τους ανθρώπους του πολιτισμού, όταν οι τελευταίοι δεν τους χαρίζονται με τα λόγια και τα έργα τους.
Όλη αυτή η εικόνα μπορεί να πει κάποιος πως είναι απογοητευτική. Όμως, όσο πιο φανερές είναι οι προθέσεις της κάθε πλευράς τόσο πιο εύκολο είναι για κάποιον να πάρει θέση. Πόσο μάλλον όταν η «ύπνωση» μέσα από τον έλεγχο της πληροφόρησης που επιχειρούν να επιβάλουν τα κυρίαρχα ΜΜΕ στον κόσμο έχει αρχίσει ήδη και δεν λειτουργεί.
Το σχέδιο της κυβέρνησης για τη «σωτηρία» μας είναι φανερό πια. Έτσι βλέπουμε να αναπτύσσεται ένα πλατύ κίνημα στήριξης στους «εργάτες της τέχνης». Από μικρά λογότυπα που κυκλοφορούν ευρέως στα σόσιαλ μίντια, μέχρι τις πρώτες οργανωμένες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας μετά τη χαλάρωση των μέτρων και την ενεργοποίηση των σωματείων, οι καλλιτέχνες και όσοι εργάζονται γύρω από τις καλλιτεχνικές παραγωγές δείχνουν να ξεμουδιάζουν, οργανώνονται και φέρνουν στο φως τα αιτήματα τους.
Μέτρα στήριξης
Κλείνοντας θα ήθελα να γράψω δύο λόγια για το δικό μου καλλιτεχνικό χώρο, αυτόν της μουσικής. Ένας χώρος που αφορά δημιουργούς, μουσικούς, τεχνικούς, τραγουδιστές, διοργανωτές συναυλιών, κ.ά. Είναι τέτοια η φύση της εργασίας μας που είμαστε και θα παραμείνουμε ουσιαστικά άνεργοι για κάποιους μήνες το χρόνο. Μέσα στις προτάσεις που έχουν καταθέσει τα σωματεία μας είναι, μεταξύ άλλων, να υπάρξει ένα εξαμηνιαίο ταμείο ανεργίας που να περιλαμβάνει τους ανθρώπους που δουλεύουν στο θέαμα - ακρόαμα. Επίσης, να ενισχυθεί η λειτουργία της ΕΔΕΜ, που θα σώσει τους στιχουργούς και τους συνθέτες, που από το 2013 υποφέρουν, και κοντά σε αυτό να πιεστούν τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα να εξοφλήσουν τις υποχρεώσεις τους προς τους ΟΣΔ άμεσα, για να αρχίσει να λειτουργεί επιτέλους ουσιαστικά ο τομέας των πνευματικών δικαιωμάτων, να προωθηθεί ποσόστωση υπέρ του ελληνικού ρεπερτορίου, να καλύψει το Δημόσιο τις απώλειες από την αναστολή λειτουργίας χρηστών όπως καφετέριες, εστιατόρια. Μετά από τόσο αγώνα που κάναμε η Πολιτεία οφείλει να βοηθήσει στη ρύθμιση του τοπίου όσον αφορά την είσπραξη των πνευματικών δικαιωμάτων. Προτάσεις για το πως θα γίνει αυτό έχουν οι αρμόδιοι στα χέρια τους. Είναι αιτήματα που είναι δίκαια και σε πολλές χώρες της Ευρώπης έχουν ικανοποιηθεί. Δυστυχώς, όμως, στη χώρα μας, αν και η καλλιτεχνική δημιουργία ανθεί διαχρονικά, σε ό,τι αφορά τα εργασιακά κεκτημένα των καλλιτεχνών έχουμε μείνει πολύ πίσω. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν για την κυβέρνηση, αν θέλει να στηρίξει ουσιαστικά τους ανθρώπους του πολιτισμού. Το σίγουρο είναι πως θα συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι να πάψουμε πια να είμαστε «αόρατοι» πολίτες.
* Τραγουδοποιός
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
