Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
15.8°C19.3°C
1 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
16 °C
11.6°C19.0°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
12.0°C15.9°C
2 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.8°C19.7°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.9°C15.7°C
0 BF 82%
Η περίπτωση του Νομου 4673/2020 «αγροτικοί συνεταιρισμοί και άλλες διατάξεις»
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η περίπτωση του Νομου 4673/2020 «αγροτικοί συνεταιρισμοί και άλλες διατάξεις»

Της Ιφιγένειας Δουβίτσα*

- Ο πρόσφατος νόμος περί αγροτικών συνεταιρισμών δεν φέρεται να συνάδει με τις συνεταιριστικές αρχές, επιτείνει τον ισομορφισμό των αγροτικών συνεταιρισμών με τις κεφαλαιουχικές εταιρίες, εισάγοντας αδιακρίτως στοιχεία των δε στους μεν, με συνέπεια ο λόγος ύπαρξης του συνεταιριστικού δικαίου (και άρα θέσπισης νόμων περί συνεταιρισμών) να καταρρίπτεται.

Η ελληνική συνεταιριστική νομοθεσία διακρίνεται για τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό ειδικών συνεταιριστικών νόμων, που διέπουν επιμέρους κατηγορίες συνεταιρισμών, εν απουσία ενός γενικού νόμου για όλους τους συνεταιρισμούς. Σε αντίθεση με τα ισχύοντα στην Ελλάδα, το μοντέλο γενικού συνεταιριστικού νόμου αποτελεί τον κανόνα για τον αλλοδαπό νομοθέτη1. Παράλληλα, προκρίνεται από τις Κατευθυντήριες Γραμμές του ΟΗΕ, με στόχο τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των συνεταιρισμών (2001) και από τις Κατευθυντήριες Γραμμές για την Συνεταιριστική Νομοθεσία, της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (2012).

Η θέσπιση ειδικών συνεταιριστικών νόμων διαμορφώνει ένα κατακερματισμένο νομικό τοπίο, το οποίο είναι διαρκώς μεταβαλλόμενο, σε αντίθεση με το σταθερό θεσμικό πλαίσιο που ισχύει σε άλλες εταιρικές μορφές, με συνέπεια να τίθεται το εξής, εύλογο ερώτημα: γιατί ο νομοθέτης στην περίπτωση των συνεταιρισμών (ιδίως δε των αγροτικών συνεταιρισμών) συνεχώς παρεμβαίνει και μεταβάλει το θεσμικό τους πλαίσιο, ενώ στην πράξη δεν επισυμβαίνουν οι οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές που θα δικαιολογούσαν τέτοια νομοθετικά αντανακλαστικά;

Οι παραπάνω παρατηρήσεις επιβεβαιώνονται με την πρόσφατη νομοθετική μεταβολή που έλαβε χώρα στις 4/03/2020, όπου ψηφίστηκε ο νέος νόμος 4673/2020 περί αγροτικών συνεταιρισμών, καταργώντας τον νόμο 4384/2016. Με την εν λόγω νομοθετική μεταβολή διατηρείται το ασταθές θεσμικό περιβάλλον εντός του οποίου καλούνται να αναπτυχθούν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί και ο κατακερματισμένος χαρακτήρας της συνεταιριστικής νομοθεσίας εν γένει.

Κατά την επεξεργασία του νομοσχεδίου στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, και πιο συγκεκριμένα στις 24/02/2020 κατά τη 2η συνεδρίαση της ως άνω επιτροπής, όπου έλαβε χώρα η ακρόαση εξωκοινοβουλευτικών φορέων, έγιναν παρεμβάσεις από συνεταιριστικές οργανώσεις, καθώς και υποστηρικτικούς και ερευνητικούς φορείς. Στους προσκεκλημένους φορείς ήταν και το Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας2, όπου στο ετήσιο φόρουμ του 2019 διαμορφώθηκε μια ομάδα για τη συνεταιριστική νομοθεσία απαρτιζόμενη από ερευνητές και συνεταιριστές. Η εν λόγω ομάδα, με εκπρόσωπο τη γράφουσα, επεσήμανε κατά την επεξεργασία του νομοσχεδίου ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψιν η διεθνής και ευρωπαϊκή εμπειρία και ότι, πιο συγκεκριμένα, ορισμένα σημεία κρίθηκαν προβληματικά. Αυτά διαβάζονται σε συνδυασμό και είναι τα εξής:

- η δυνατότητα συμμετοχής μελών - επενδυτών και η αναγνώριση δικαιώματος ψήφου στη Γενική Συνέλευση (αρ. 6 παρ. 3),

- η δυνατότητα διανομής κερδών στα μέλη χωρίς κάποιον περιορισμό [αρ. 26 παρ.10(β)],

- η απουσία αδιανέμητων αποθεματικών (βλ. αρ. 33 παρ. 3 κατά το οποίο επιτρέπεται η διανομή του εναπομένοντος ενεργητικού στα μέλη συνεταιρισμού υπό καθεστώς εκκαθάρισης),

- η δυνατότητα των συνεταιρισμών να μετατραπούν σε άλλες μορφές επιχειρήσεων με απόφαση αυξημένης πλειοψηφίας (αρ. 29 παρ. 8) στην οποία τα μέλη - επενδυτές κατέχουν ήδη το 35% των ψήφων και δεν εξαιρούνται από την ψηφοφορία αυτή, όπως συναντάμε σε άλλες εγχώριες συνεταιριστικές νομοθεσίες),

- η ύπαρξη ελαχίστου κεφαλαίου (αρ. 9 παρ. 1) που αποτελεί χαρακτηριστικό κεφαλαιουχικών εταιριών, και

- η δυνατότητα σύστασης αγροτικών εταιρικών συμπράξεων υπό τη νομική μορφή ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ (αρ. 34), χωρίς παράλληλα να αναγνωρίζεται η κατεξοχήν συνεταιριστική πρακτική σύστασης ενώσεων με συνεταιριστική νομική μορφή και ομοσπονδιών, πλην της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών του αρ. 38, της οποίας η διαδικασία ίδρυσης είναι εκ των πραγμάτων προβληματική [αρ. 38 παρ. 1(α)] - π.χ. ως προς τον προσδιορισμό του 51 % του κύκλου εργασιών των ενήμερων μελών. Σε μια τέτοια περίπτωση, με βάση ποια χρονιά θα ληφθεί το εν λόγω κριτήριο και ποιες θα είναι οι συνέπειες σε περίπτωση μείωσης του κύκλου εργασιών;). Εξίσου προβληματική κρίνεται και η ανάθεση στην ένωση αυτή παροχής συνεταιριστικής εκπαίδευσης [αρ. 38 παρ. 4 (γ)] χωρίς αναφορά σε υποστηρικτικά προς αυτό μέτρα ή σε αντίστοιχες με την ιταλική νομοθεσία πρακτικές δημιουργίας ταμείων αλληλεγγύης εκ των συνεταιρισμών.

Σημειώνεται δε ότι σε ανάλογα συμπεράσματα κατέληξε και ο Γενικός Διευθυντής της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας Bruno Roelants, ο οποίος προσκλήθηκε από τη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, επισημαίνοντας ότι ο θεσμός των μελών - επενδυτών εισήχθη τη δεκαετία του ’90 σε νομοθεσίες ευρωπαϊκών χωρών, δεν στέφθηκε όμως με επιτυχία. Επιπρόσθετα, ο B. Roelants υπογράμμισε ότι θα ήταν στη διάθεση της ελληνικής πολιτείας για επανεξέταση των προβληματικών σημείων του νόμου και για να εκθέσει τους εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης των συνεταιρισμών και των καλών πρακτικών άλλων χωρών, που απαντούν στις κεφαλαιακές ανάγκες των συνεταιρισμών, χωρίς να καταργούν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους. Παρόλα αυτά, οι παραπάνω παρεμβάσεις δεν λήφθησαν υπόψιν και εν τέλει το νομοσχέδιο ψηφίστηκε χωρίς γενναίες βελτιώσεις.

Κατά συνέπεια, ο πρόσφατος νόμος περί αγροτικών συνεταιρισμών δεν φέρεται να συνάδει με τις συνεταιριστικές αρχές, επιτείνει τον ισομορφισμό των αγροτικών συνεταιρισμών με τις κεφαλαιουχικές εταιρίες, εισάγοντας αδιακρίτως στοιχεία των δε στους μεν, με συνέπεια ο λόγος ύπαρξης του συνεταιριστικού δικαίου (και άρα θέσπισης νόμων περί συνεταιρισμών) να καταρρίπτεται. Αυτό οφείλεται στο ότι ο νομοθέτης δεν διασφαλίζει με κανόνες υποχρεωτικής εφαρμογής τη διακριτή συνεταιριστική ταυτότητα και κυρίως δεν προστατεύει τους συνεταιρισμούς από πρόωρη λύση τους για ίδιο όφελος και τη μετατροπή τους σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις υπό συνεταιριστική νομική μορφή, παρότι ο συνταγματικός νομοθέτης θέτει ως υποχρέωση του κράτους να προστατεύει το θεσμό και, κατά συνέπεια, τη διακριτή του ταυτότητα στο αρ. 12.4 Σ.

* Διδάκτορας συνεταιριστικού δικαίου, καθηγήτρια - σύμβουλος, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

1 Ενδεικτικά: Γαλλία- Ν. 47/1947 Νόμος για το καθεστώς των συνεταιρισμών «Loi portant statut de la coopération», Γερμανία - Γερμανικός νόμος για τις συνεταιριστικές εταιρείες της 1ης Μάϊου 1889 «Genossenschaftsgesetz», Ισπανία - Νόμος για τους συνεταιρισμούς 27/1999 «Ley de cooperativas», Πορτογαλία - Συνεταιριστικός Κώδικας «Código Cooperativo Português- Ν. 119/2015, Βραζιλία - Γενικός νόμος περί συνεταιρισμών «Lei Geraldas Cooperativas Ν. 5764/1971, Μεξικό - Γενικός Νόμος για τις συνεταιριστικές εταιρείες «Ley general de sociedades cooperativas», 3 Αυγούστου 1994.

2 Το εν λόγω φόρουμ αποτελεί μια ανοικτή πλατφόρμα συνεργασίας κοινωνικών επιχειρήσεων, συνεταιρισμών και υποστηρικτικών φορέων για την προώθηση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στη βάση αξιών, αρχών και κοινών οπτικών. Για περισσότερες πληροφορίες https://seforum.gr/

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL