Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
22.0°C24.8°C
3 BF 39%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.0°C24.2°C
2 BF 52%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C20.5°C
4 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
20 °C
19.3°C19.8°C
5 BF 60%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
22.9°C24.0°C
3 BF 33%
Κλιματική αλλαγή και πρωτογενής τομέας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κλιματική αλλαγή και πρωτογενής τομέας

Του ΚΟΥΡΕΜΠΕ ΦΑΝΗ*

Επιπτώσεις, προστασία, αντιμετώπιση

Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες όλο και πιο συχνών και έντονων καιρικών φαινομένων, πολλές φορές εκτός εποχής, που είναι αποτέλεσμα, σύμφωνα με τους ειδικούς, της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη και, κατά συνέπεια, της κλιματικής αλλαγής που συντελείται.

Τα ακραία αυτά καιρικά φαινόμενα αναμένεται να προκαλέσουν καταστροφή των καλλιεργειών και διάβρωση του εδάφους. Ενδέχεται, επίσης, να δημιουργηθούν προβλήματα στην ποιότητα του νερού, λόγω μόλυνσης των πηγών, γεγονός το οποίο θα έχει άμεσες επιπτώσεις και στην ανθρώπινη υγεία, αφού αυξάνεται ο κίνδυνος μολύνσεων, αναπνευστικών προβλημάτων και θανάτων. Παρεμφερής επίπτωση αποτελεί και η διεύρυνση των περιοχών που επηρεάζονται από την αύξηση της ξηρασίας, τη μείωση των βροχοπτώσεων και τη μείωση της ποσότητας του πόσιμου νερού. Το γεγονός αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα στη γεωργία (μείωση παραγωγής, καταστροφή σοδειών, θάνατος ζώων, αυξημένος κίνδυνος για πυρκαγιές). Η αναζήτηση νερού και τροφής, καθώς και οι ασθένειες, θα οδηγήσουν στη μετακίνηση πληθυσμών με σκοπό την εξεύρεση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης.

Η συχνότητα και η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια προκαλεί, ήδη, σοβαρές καταστροφές, στην αγροτική παραγωγή, την κτηνοτροφία, την αλιεία και τη μελισσοκομία στη χώρα μας, και ταυτόχρονα μειώνει το εισόδημα του παραγωγού.

Τα φαινόμενα αυτά δίνουν τα τελευταία χρόνια αυξανόμενες, χρόνο με το χρόνο, ζημιές στην παραγωγή, εκ των οποίων οι ασφαλιστικά καλυπτόμενες για τα έτη 2011 - 2018 φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:

ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΕΣ ΖΗΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2011-2018

Για το έτος 2019 εκτιμάται ότι θα είναι της τάξης των 200 εκατ. ευρώ, ενώ στο ίδιο περίπου ύψος κυμαίνονται τα τελευταία χρόνια και οι μη καλυπτόμενες ασφαλιστικά ζημιές, που οφείλονται σε δευτερογενείς προσβολές από εχθρούς και ασθένειες, ενώ για κάποιες χρονιές οι ζημιές είναι σημαντικά περισσότερες.

Τα στοιχεία της κλιματικής αλλαγής που επηρεάζουν τη γεωργία στη χώρα μας συνοψίζονται στα εξής:

Αύξηση της θερμοκρασίας στις περιοχές της Μεσογείου κατά 2-5 βαθμούς την περίοδο 2080-2100 συγκριτικά με την περίοδο 1980-2000.

Μεταβολή στην ποσότητα, την ένταση και την κατανομή των βροχοπτώσεων.

Αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του Άνθρακα (CO2).

Μεταβολή στην εξατμισοδιαπνοή.

Αύξηση της συχνότητας ακραίων φαινομένων (καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες, σφοδρές καταιγίδες, υπερκαταιγίδες).

Συνθήκες ερημοποίησης.

Συνδυασμός και αλληλεπίδραση των παραπάνω.

Μεγάλες διακυμάνσεις στη θερμοκρασία, έντονες διαφοροποιήσεις στη βροχόπτωση, συχνά επεισόδια βροχοπτώσεων με μεγάλη ραγδαιότητα, συχνότερη εμφάνιση σφοδρών και ακραίων φαινομένων (υπερκαταιγίδων και σιφώνων,) φαινόμενα που ήταν πολύ σπάνια στο παρελθόν, αποτελούν ισχυρές ενδείξεις των επερχόμενων κλιματικών μεταβολών.

Τα επόμενα χρόνια, εκτιμάται ότι τα φαινόμενα θα ενταθούν, άρα θα πρέπει να εξεταστούν, άμεσα, τρόποι προστασίας της παραγωγής, από τη μια, και τρόποι αναπλήρωσης του χαμένου εισοδήματος των παραγωγών, από την άλλη.

Ήδη, έχει ξεκινήσει μια συζήτηση για το μέλλον και το μοντέλο των γεωργικών ασφαλίσεων στη χώρα, αλλά και για τις αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο που πρέπει να δρομολογηθούν, ώστε οι επιπτώσεις να καλύπτονται άμεσα, όταν -πρώτα απ’ όλα- δεν μπορούν να αποφευχθούν ή να αντιμετωπιστούν.

Η δομή της γεωργίας στην Ελλάδα, με το μικρό και πολυτεμαχισμένο κλήρο, την ηλικιακή γήρανση του αγροτικού πληθυσμού, την έλλειψη συνεργατικής συνείδησης, το μεγάλο ποσοστό παραγωγών που ασκούν και άλλο επάγγελμα, απαιτεί ένα σύγχρονο ασφαλιστικό σύστημα που θα έχει σαν στόχο την προστασία της αγροτικής παραγωγής από τις επιπτώσεις και της κλιματικής αλλαγής.

Ένα σύστημα που θα έχει σαν σκοπό την αξιοποίηση όλων των τεχνικών, αλλά και της νέας τεχνολογίας για την προστασία των καλλιεργειών. Παράλληλα, σε συνεργασία με το πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα του κλάδου θα μελετά και θα προτείνει τρόπους και καλλιέργειες που προσαρμόζονται στις νέες κλιματικές συνθήκες προστατεύοντας ταυτόχρονα τους φυσικούς πόρους, σε μια βιώσιμη αειφόρο αγροτική ανάπτυξη.

Το ασφαλιστικό σύστημα αυτό, για τα δεδομένα της χώρας μας, δεν μπορεί παρά να είναι δημόσιο και να λειτουργεί σαν εργαλείο χάραξης αγροτικής πολιτικής.

Η κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της αποτελούν μια πραγματικότητα για τον αγροτικό τομέα, ο οποίος είναι ίσως αυτός που πλήττεται πρώτος και περισσότερο απ’ όλους τους τομείς. Για την αντιμετώπισή της πρέπει να ληφθούν μέτρα προσαρμογής με βάση τις σύγχρονες επιστημονικές και τεχνολογικές μεθόδους, όπως:

Ανάπτυξη των δικτύων παρατήρησης και καταγραφής δεδομένων, με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών και σταθμών για ατμοσφαιρικές, μετεωρολογικές, υδρολογικές μετρήσεις.

Εφαρμογή συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης σχετικά με την επικράτηση δυσμενών καιρικών συνθηκών. Δεδομένα τηλεπισκόπησης, δορυφόρων και μετεωρολογικών ραντάρ, καθώς και προγνωστικών δεδομένων με βάση προγνωστικά μοντέλα.

Ανάπτυξη προγραμμάτων, εκπόνηση εξειδικευμένων και λεπτομερέστερων μελετών, για την προσαρμογή της γεωργίας στις νέες κλιματικές συνθήκες, αναδιάρθρωση καλλιεργειών, κ.λπ.

Προσδιορισμό αγροκλιματικών ζωνών των γεωργικών εκτάσεων της χώρας μας.

Αποτελεσματικότερες μέθοδοι καλλιεργειών, ψηφιακή γεωργία, γεωργία ακριβείας, εφαρμογή κανόνων ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας.

Αναβάθμιση των ρόλων, των φορέων και των υπηρεσιών για την προσαρμογή του αγροτικού τομέα στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Μέτρα αξιοποίησης και εξοικονόμησης ύδατος (ήδη υπάρχουν φαινόμενα ξηρασίας πχ. στην Κρήτη).

Αναδιάρθρωση καλλιεργειών μέσω του ΠΑΑ με είδη που προσαρμόζονται στα νέα κλιματικά δεδομένα.

Επιδότηση ασφαλίστρου μέσω κρατικού προϋπολογισμού ή δράσεων του ΠΑΑ. Η συμμετοχή του κράτους στη ασφάλιση της αγροτικής παραγωγής είναι πλέον εφικτή μετά την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια τον Αύγουστο του 2018.

Τέλος, είναι ανάγκη να συμπεριληφθούν στη συζήτηση για τη νέα ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική) 2021-2027 και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον πρωτογενή τομέα και κυρίως τα μέτρα προσαρμογής και προστασίας, καθώς και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα απαιτηθούν για την πρόληψη και προστασία, αλλά και για επιπλέον χρηματοδότηση για κάλυψη των ζημιών, που θα προκύπτουν, και δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος.

Αυτό, βέβαια, αποτελεί πολιτική επιλογή για μια βιώσιμη ανάπτυξη στον αγροτικό τομέα, με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος, η οποία δεν φαίνεται να είναι στις επιλογές αυτής της κυβέρνησης. Παρά το γεγονός ότι μια αειφόρος γεωργία μπορεί να συμβάλλει στη μείωση όχι μόνο των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αλλά ακόμα και στη μείωση του ίδιου του φαινομένου.

* Γεωπόνος Μsc, Συντονιστής Τμήματος Αγροτικής πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL