Της Μαρίας Αρβανίτη - Σωτηροπούλου*
Η θρησκευτική πίστη θα έπρεπε να είναι καθαρά ιδιωτική υπόθεση, αφού σε τελική ανάλυση είναι διάλογος του καθενός προσωπικά με ό,τι καθένας μας ορίζει σαν θεό. Όμως η κάθε ανθρώπινη κοινωνία οργανώθηκε έτσι ώστε η θρησκεία, αντί για παρηγοριά απέναντι στη βεβαιότητα του θανάτου, να μετατραπεί σε κατευθυντήρια δύναμη για την εξουσία τής εκάστοτε ιθύνουσας τάξης.
Έτσι, ακόμη και ο Σωκράτης, που πίστευε περισσότερο στους ανθρώπινους νόμους, δεν δίσταζε να προτρέπει ότι πρέπει να τιμάμε το Δαιμόνιον και δημόσια μετά των πολλών, γιατί η θρησκεία είναι και κοινωνικό συμβόλαιο.
Κάθε θρησκεία έχει απόψεις που κάθε γενιά επαναξιολογεί και οι θρησκείες που επιβιώνουν είναι εκείνες που εξελίσσονται.
Ο 20ός αιώνας βασίστηκε στη λογική και η επιστήμη πραγματοποίησε θαύματα που μόνο ο Θεός πιστεύαμε ότι ήταν δυνατόν να πράξει· όμως η ανθρωπότητα εμμένει στη θρησκευτική ιδεολογία τόσο που να ζούμε την επιστροφή στην εποχή των θρησκευτικών πολέμων, οι μουσουλμάνοι παρέλαβαν τη σκυτάλη από τους καθολικούς - προτεστάντες της Ιρλανδίας, ενώ σήμερα στην Ουκρανία οικογένειες χωρίζουν για το σε ποιον πατριάρχη ανήκει η Ορθόδοξη κατά τα άλλα Εκκλησία τους.
Η εμμονή της Ελληνορθοδόξου Εκκλησίας μας σε παρωχημένες απόψεις, αν και ελαστικότερη από τη Ρωμαιοκαθολική σε θέματα όπως π.χ. του διαζυγίου, είναι διαχρονική. Οι γυναίκες ακόμη και σήμερα θεωρούνται ρυπαρές, δεν επιτρέπεται όχι μόνο να γίνονται ιερείς αλλά κατά την περίοδο και μετά τη γέννα απαγορεύεται να προσκυνούν τις εικόνες και να μετέχουν στα μυστήρια. Ο θρησκευτικός γάμος απαγορεύεται κατά τη Σαρακοστή, τον Δεκαπενταύγουστο κ.λπ., ενώ το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας σε αντίθεση με τους ρωμαιοκαθολικούς, που παίρνουν μόνο την όστια, γίνεται για τον λαό με κοινό ιερό δισκοπότηρο και κουταλάκι. Οι ιερείς μεταλαμβάνουν κατ’ ευθείαν από το δισκοπότηρο, αφού και ο ίδιος ο Χριστός σε δύο φάσεις δίδαξε τη Θεία Κοινωνία. «Λάβετε φάγετε» κι έκοψε τον άρτο και «πίετε εξ αυτού πάντες» και έδωσε σε όλους το κοινό ποτήρι. Κάθε εκκλησία επέβαλε στο πλήρωμα την πίστη και το τελετουργικό με αιματηρούς πολλές φορές αγώνες και αναρίθμητα υπέρ της πίστεως θύματα.
Σήμερα, στον Δυτικό κόσμο, σε αντίθεση με το Ισλάμ, θεωρούμε παγιωμένη την ανεξιθρησκεία και δεν πιστεύουμε ότι αξίζει να πεθάνουμε ή να σκοτωθούμε για κάποιο θρησκευτικό δόγμα, αν και το κάνουμε για τη σημαία της ποδοσφαιρικής μας ομάδας...
Σίγουρα κάτι θεϊκό υπάρχει στον απέραντο κόσμο που η επιστήμη μάς αποκάλυψε, απλώς το δικό μας μυαλό είναι ανίκανο να συλλάβει τη γενική εικόνα. Το καλό της επιστήμης σε σχέση με τη θεολογία είναι ότι επιτρέπει (αν και συχνά με αναταράξεις) τη ριζική ανατροπή σε κάθε πιστεύω, αρκεί να βρει τη σωστή τεκμηρίωση.
Πολλοί επιστήμονες καταφέρνουν σήμερα να συμβιβάσουν το θρησκευτικό τους δόγμα με την επιστημονική αλήθεια χωρίς να έχουν την τύχη του Γαλιλαίου ή της Ύπατίας.
Δεν καταλαβαίνω όσους κοσμικούς διαμαρτύρονται επειδή η Εκκλησία δεν επιτρέπει σε άτομο που προχώρησε σε πολιτικό γάμο να είναι νονός (εξ ορισμού όποιος δεν πιστεύει στο μυστήριο του γάμου είναι ακατάλληλος να μυήσει θρησκευτικά το νεοφώτιστο) ή σε όσους λένε ότι η Εκκλησία πρέπει να επιτρέψει την καύση των νεκρών. Αν θέλεις να ανήκεις σε οποιαδήποτε θρησκεία, είναι σωστό το να υποτάσσεσαι σε όσα η πλειοψηφία του ποιμνίου πιστεύει. Γι’αυτό και στις Δυτικές κοινωνίες ισχύει η ανεξιθρησκεία, που επιτρέπει σε κάθε πολίτη να κάνει πολιτικό γάμο ή κηδεία και να ονομάσει το παιδί στον ληξίαρχο, χωρίς θρησκευτική τελετή. Στην Ελλάδα θέλουμε και να γιορτάζουμε το Πάσχα και να τρώμε κρέας τη Σαρακοστή και διαμαρτυρόμαστε επειδή η εκκλησία θέτει όποιους κανόνες κρίνει σε γάμους και βαφτίσια που κάνουμε σαν γραφική κοσμική επίδειξη.
Η κάθε εκκλησία έχει δικαίωμα και καθήκον να θέτει κανόνες εφ’ όσον αυτοί δεν περιορίζουν την ελευθερία των άλλων και δεν έρχονται σε αντίθεση με το κοινό συμφέρον.
Ο κορωνοϊός Convid -19 και οι επιδημίες
Ο κορωνοϊός Convid -19 και το αδελφάκι του δεν είναι ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που θα προκαλέσει σοβαρή επιδημία στους ανθρώπους και τα χρηματιστήρια.
Οι άνθρωποι κάπως πρέπει να πεθαίνουμε και τούτος μάλλον είναι σπλαχνικότερος από τον Η1Ν1 της γρίπης, αφού σκοτώνει λιγότερους, βασικά ηλικιωμένους και εξασθενημένους. Όσο η επιστήμη ανακαλύπτει τρόπους θεραπείας, τόσο τα μικρόβια και οι ιοί θα βρίσκουν τρόπους να επιβιώνουν μεταλλασσόμενοι, επειδή έτσι κινείται η ζωή στον πλανήτη μας.
Ο άνθρωπος έχει προκαλέσει βλάβη στον πλανήτη, αλλά το μόνο βέβαιο είναι ότι η Γη θα επιβιώσει περισσότερο, ακόμη και καταστρέφοντας τους ανθρώπους, όπως το έκανε με τους δεινόσαυρους.
Στο πλαίσιο όμως των ανθρώπινων επιλογών απέναντι σε μια επιδημία, όταν συγκρούεται η θρησκευτική πίστη με το κοινό συμφέρον, είναι σωστό να πρυτανεύει η κοινή λογική. Παραδόξως η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, η Βουλγαρική και η Αμερικανική έδειξαν καλύτερα αντανακλαστικά από αυτήν της Ελλάδας. Και είναι ανεύθυνο από υπεύθυνο γιατρό τη συγκεκριμένη στιγμή να νομίζει ότι φορά φωτοστέφανο μάρτυρα διακηρύττοντας ότι -αν και ο ιός μεταδίδεται με το σάλιο- η Θεία Κοινωνία -σαν χλωρίνη- λόγω πίστης αδρανοποιεί τους ιούς, που μεταφέρονται στο κοινό κουτάλι. Είναι δικαίωμα του κάθε πιστού να πιστεύει ότι η πίστη του τον θωρακίζει απέναντι σε κάθε κίνδυνο, άλλωστε το κοινό ποτήρι είναι κοινή πρακτική σε κάθε τελετή ανθρώπινης συναδέλφωσης, οι σεξουαλικές πρακτικές μεταβιβάζουν απίστευτους αριθμούς παθογόνων οργανισμών και η ανθρωπότητα επιβιώνει και λόγω της ανταλλαγής παθογόνων και προστατευτικών μικροβίων στις καθημερινές πράξεις.
Τη συγκεκριμένη όμως στιγμή, υπάρχει ένας νέος άγνωστος τύπος κορωνοϊού, για τον οποίο ξέρουμε μόνο ότι έχει τεράστια μεταδοτικότητα και ευτυχώς μικρή θνησιμότητα. Ο κάθε πιστός έχει δικαίωμα να ρισκάρει για τον εαυτό του επιδεικνύοντας την πίστη του με όχημα το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας, αρκεί να συμπεριφερθεί μετά όπως εκείνοι (εγκλεισμός σε καραντίνα για 15 μέρες) που απλώς συναντήθηκαν με τα απροετοίμαστα θύματα του θρησκευτικού τουρισμού και που ουσιαστικά προκάλεσαν την επιδημία στην Ελλάδα.
Οι επιδημίες ιώσεων δεν πρόκειται να σταματήσουν. Και μπορεί να είναι πολύ χειρότερες από την πανούκλα, που σημάδεψε ανεξίτηλα με τρόμο την ανθρώπινη Ιστορία και ξύπνησε ρατσισμό και κτηνωδία. Ευτυχώς δεν ζούμε στον Μεσαίωνα, να προσπαθούμε να θεραπεύουμε με αγιασμό και λιτανείες. Ταυτόχρονα, και η πρακτική τού να αδειάζουμε τα ράφια των σούπερ μάρκετ γιατί ο «σώζων εαυτόν σωθήτω» είναι απολύτως καταδικαστέα.
Όλη η ανθρωπότητα και οι θρησκευτικές κοινότητες πρέπει να προετοιμαστούν κατάλληλα. Ο κόσμος που περιγράφει ο Καμύ στην “Πανούκλα” του ήλθε, δυστυχώς, για να μείνει.
* Η Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου είναι γιατρός, πρόεδρος του ελληνικού κλάδου της IPPNW
