Του Διονύση Τεμπονέρα*
Δεν έχουν περάσει παρά μόνο μερικοί μήνες από την «αναβάθμιση» του πρώην υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Ν. Μηταράκη στην «ηλεκτρική καρέκλα» του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής.
Στους διαδρόμους του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, όμως, ακόμα συντηρείται η συζήτηση σε σχέση με το περίφημο σχέδιο ιδιωτικοποίησης της επικουρικής ασφάλισης -δικής του εμπνεύσεως- που τελικά δεν προχώρησε καθώς κρίθηκε τόσο από πλευράς της Πολιτείας όσο και από πλευράς των ασφαλιστικών εταιρειών ότι δεν υπήρχε η τεχνογνωσία και η απαιτούμενη ρευστότητα για να ευδοκιμήσει αυτό που είχε εξαγγελθεί και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, δηλαδή η ανάπτυξη του τρίτου πυλώνα της ασφάλισης (ιδιωτική ασφάλιση).
Και μπορεί το σχέδιο να μην προχώρησε, η κυβέρνηση όμως ετοιμάζεται να δημιουργήσει τους όρους και τις προϋποθέσεις προκειμένου να επιτύχει τον σκοπό της «διά της πλαγίας οδού» με την περαιτέρω ανάπτυξη του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης (επαγγελματική ασφάλιση).
Στη Βουλή αυτές τις ημέρες συζητείται το νομοσχέδιο για τις δραστηριότητες και την εποπτεία των Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ), δηλαδή των επαγγελματικών ταμείων ασφάλισης (ΤΕΑ). Πρόκειται για ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο της Οδηγίας (E.E.) 2016/2341 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με την οποία μεταξύ άλλων στα 58 άρθρα:
1. Καθορίζονται οι προϋποθέσεις λειτουργίας και το σύνολο των διασυνοριακών δραστηριοτήτων των ΙΕΣΠ - ΤΕΑ.
2. Προβλέπεται η δυνατότητα ανάθεσης σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα οιωνδήποτε δραστηριοτήτων των ΙΕΣΠ - ΤΕΑ, καθώς και η υποχρέωση διορισμού θεματοφύλακα για τη φύλαξη των στοιχείων του ενεργητικού και την άσκηση εποπτικών καθηκόντων.
3. Υποχρεούνται τα Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών - Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΙΕΣΠ - ΤΕΑ) να περιορίζουν τις δραστηριότητές τους σε αυτές που συνδέονται με συνταξιοδοτικές παροχές και στις δραστηριότητες που απορρέουν από αυτές κ.λπ.
4. Προβλέπεται (άρθρο 10) ότι επιχειρήσεις δύνανται να χρηματοδοτούν, εκτός από ΙΕΣΠ που είναι εγκατεστημένα στο εδώ κράτος, και ΙΕΣΠ που έχουν εγκατάσταση σε άλλο κράτος - μέλος της E.E. ή του ΕΟΧ!
Επαγγελματικά ταμεία
Στην Ελλάδα σήμερα λειτουργούν είκοσι τρία ΤΕΑ και άλλα τέσσερα βρίσκονται σε τροχιά αδειοδότησης. Πρόκειται για δεκαεννέα ταμεία προαιρετικής ασφάλισης και τέσσερα υποχρεωτικής ασφάλισης με συνολικά 155.484 μέλη.
Την τελευταία πενταετία τα αποθεματικά των επαγγελματικών ταμείων αυξήθηκαν κατά 40% και από 135 εκατ. ευρώ άγγιξαν το 1,6 δισ. ευρώ, συνεπώς ο κύκλος εργασιών είναι τεράστιος.
Τα επαγγελματικά ταμεία ασφάλισης ουσιαστικά συνδυάζουν τα στοιχεία του πρώτου και του τρίτου πυλώνα ασφάλισης, δηλαδή τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα και τα στοιχεία αλληλεγγύης (1ος πυλώνας) και τις πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης και ελέγχου (3ος πυλώνας).
Κατά βάση λειτουργούν με τη βοήθεια ιδιωτικών τραπεζικών και ασφαλιστικών επιχειρήσεων, υπό την ήπια εποπτεία του κράτους και κυρίως της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Μεγάλο ποσοστό των επενδύσεών τους κατευθύνεται σε ομόλογα και το υπόλοιπο ποσοστό σε επενδύσεις αυξημένου ρίσκου, όπως μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια.
Ανοίγει ο δρόμος
Με την ενσωμάτωση της Οδηγίας ανοίγει ο δρόμος για τη δημιουργία ενός τεράστιου επαγγελματικού ταμείου για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα (έχει συμφωνήσει ήδη και η ΓΣΕΕ προς την κατεύθυνση αυτή) και ενός για τους δημόσιους υπαλλήλους (πιθανότατα γύρω από το υπάρχον ταμείο των υπαλλήλων του υπουργείου Οικονομικών, που ήδη αριθμεί πάνω από 12.000 μέλη).
Η επαγγελματική ασφάλιση βεβαίως προϋποθέτει είτε επιχειρήσεις κλίμακας είτε μεγάλο αριθμό ασφαλισμένων - μελών και απουσία των πρώτων αναμένεται στην Ελλάδα να στηριχτεί σε κλαδικό ή ομοιοεπαγγελματικό επίπεδο.
Προϋποθέτει όμως και συρρίκνωση της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης του πρώτου πυλώνα, κάτι που ήδη πραγματοποιείται, στους μεν επαγγελματίες με την κατώτατη υποχρεωτική κλάση (η κατώτατη εισφορά ανοίγει τον δρόμο στα υψηλότερα εισοδήματα να διεκδικήσουν μια έξτρα ιδιωτική ασφάλιση) και τις 5 προαιρετικές, στους δε μισθωτούς με τη σταδιακή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών (έχει εξαγγελθεί η μείωση των εισφορών κατά 5 μονάδες έως το 2023).
Με το νομοσχέδιο λοιπόν που συζητείται στη Βουλή εισάγονται ρυθμίσεις που επιτρέπουν την ανάπτυξη των ΤΕΑ και από ημεδαπές και από αλλοδαπές επιχειρήσεις, προκειμένου να εκχωρηθεί στην ιδιωτική πρωτοβουλία επιπλέον «χώρος» για την ανάπτυξη των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων.
Ίσως για τον λόγο αυτόν να μην υπήρξαν ιδιαίτερα σημαντικές αντιδράσεις από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών κατά τη διαδικασία ψήφισης του Ν. 4670/2020 (ασφαλιστικό Βρούτση), που τελικά δεν συμπεριέλαβε την ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης.
Το καλό το παλικάρι όμως, ως γνωστόν, ξέρει κι άλλο μονοπάτι...
* Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι δικηγόρος - εργατολόγος
