Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Πορεία προς ένα συνέδριο της σύγχρονης μεγάλης Αριστεράς / "Ενήλικες στο κόμμα"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Πορεία προς ένα συνέδριο της σύγχρονης μεγάλης Αριστεράς / "Ενήλικες στο κόμμα"

Του Δημήτρη Μπίρμπα*

Κατά την περίοδο της πρώτης διακυβέρνησης της Αριστεράς, την on going αξιολόγησή της από κορυφαία στελέχη της σημάδεψαν δύο φράσεις: “βίαιη ωρίμανση” και “είχαμε αυταπάτες”.

Φράσεις που εκτιμήθηκαν, επικροτήθηκαν, προβλημάτισαν, λοιδορήθηκαν, απαξιώθηκαν από πολλούς και πολλές, αλλά περιγράφουν με ειλικρίνεια τη (μη) σχέση της ελληνικής Αριστεράς με τη διαχείριση της εξουσίας πριν από τον Γενάρη του 2015. Η επιτυχής, παρά τις ανεπάρκειές της, διακυβέρνηση της χώρας με λογική “να σώσει οτιδήποτε αν σώζεται” από τη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα δεν αμφισβητείται. Οι δύο διατυπώσεις όμως εμπεριέχουν στη μετάφρασή τους δύο προβλήματα. Το πρώτο είναι να πιστέψεις ότι έχεις πλέον ξεμπερδέψει με τις αυταπάτες σου και το δεύτερο ότι εύκολα μπορείς να ταυτίσεις την ωρίμανση με τον φόβο και τον κυνισμό.

Ψήγματα και των δύο “μεταφραστικών λαθών” ήταν ορατά σε κάποιες αποφάσεις και πρακτικές μας, ευτυχώς όχι κυρίαρχα στις πολιτικές μας.

Πηγαίνοντας προς το συνέδριο

Είμαστε όλοι θεατές μιας σειράς αντιπαραθετικών μονόπρακτων με αφορμή το άρθρο ενός δημοσιογράφου, τη δήλωση ενός στελέχους, το κείμενο ενός ή κάποιων άλλων. Τρικυμία εν ποτηρίω. Οι ερμηνείες προθέσεων δίνουν και παίρνουν και τις περισσότερες φορές οι αναλύσεις είναι “περί όνου σκιάς”. Όχι γιατί δεν υπάρχουν τα προβλήματα που περιγράφονται, αλλά κυρίως γιατί χρεώνουν στην άλλη άποψη την καρικατούρα της αποτύπωσής της.

Ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ και οι συμμαχίες του είναι κυριολεκτικά το προϊόν της κρίσης και των διασπάσεων της όλης Αριστεράς και αυτός ήταν, πέραν των άλλων, ένας βασικός λόγος που κυριάρχησε στην τεράστια πολιτική, οικονομική κρίση της μνημονιακής περιόδου.

Με όπλα το αμφισβητισιακό αλλα και συνθετικό DNA του, την επαφή του με το αυθόρμητο των κινημάτων, το χαρισματικό του νεαρού ηγέτη του και την περισσότερο εμπεριστατωμένη κριτική ανάλυση της συγκυρίας τόλμησε να θέσει θέμα εξουσίας και έμεινε στην επιφάνεια όταν γύρω του το παλιό πολιτικό σκηνικό καταποντιζόταν κερδίζοντας τέσσερις δύσκολες εκλογικές μάχες.

Επέζησε και μαζί του επέζησαν τα κατώτερα κοινωνικά και εισοδηματικά στρώματα της κοινωνίας, διαχειρίσθηκε με ανθρωπιά μια πρωτόγνωρη προσφυγική κρίση και βγήκαμε από τα Μνημόνια με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις (καθαρή διαδρομή, “μαξιλάρι” 35 δισ.), αλλά έχασε γιατί εφάρμοσε Μνημόνιο και συγκρούστηκε με τα κέντρα και παράκεντρα του συστήματος όχι με ευφυή και συγκροτημένο τρόπο, αλλά σπασμωδικά και μετωπικά.

Μπορούσε να κάνει αλλιώς; Βέβαια, αλλά δεν είχε τις δύο προϋποθέσεις: ωριμότητα και όχι αυταπάτες.

Η Κοινωνική γείωση

Καθοριστικός παράγοντας και η έλλειψη ουσιαστικής κοινωνικής γείωσης και συμμετοχής στους μεγάλους μαζικούς χώρους και τα συνδικάτα, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τους επιστημονικούς φορείς και τα επιμελητήρια. Οι κατά καιρούς εξαιρέσεις τιμούν τον κανόνα. Αυτό προσπαθεί να ξεπεράσει σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ με το άνοιγμά του στην κοινωνία και το κάλεσμα συστράτευσης στο μη δεξιό πολιτικό ακροατήριο. Δυστυχώς δεν υπάρχουν εγχειρίδια επιτυχούς κοινωνικής παρέμβασης, ούτε “λυσάρια” για τα προβλήματα του παρόντος και του μέλλοντος, που είναι πάρα πολλά (κλιματική αλλαγή, μεταναστευτικές - προσφυγικές ροές, επάνοδος της Ακροδεξιάς στο προσκήνιο, υπερσυγκέντρωση πλούτου και εξαθλίωση δισεκατομμυρίων ανθρώπων, βιοηθική και τεχνολογία κ.λπ.).

Απαιτούνται όραμα και ψυχραιμία, τεχνογνωσία και κοινωνική δράση, δημοκρατική αντίληψη αλλά και πρακτική, μα πάνω απ’ όλα ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να αναλάβει την ευθύνη και το ρίσκο, σε χαλεπούς καιρούς για συλλογικότητες και κομματικούς σχηματισμούς, να διακινδυνεύσει τον εαυτό του για να σώσει την ψυχή του. Γιατί η ψυχή της Αριστεράς βρίσκεται στην εξυπηρέτηση του συλλογικού, κοινωνικού συμφέροντος σε τοπικό, εθνικό και οικουμενικό επίπεδο με ανιδιοτέλεια και δημοκρατικό ήθος και όχι στην αέναη αναζήτηση του γένους των αγγέλων και την “αυθεντική” ερμηνεία των “ευαγγελικών ρήσεων” για την αλλαγή ενός άγνωστού της κατά τα άλλα κόσμου.

Η συνειδητοποίησή τους δεν σημαίνει αναγκαστικά έκπτωση ιδεολογικών και αξιακών ταυτοτήτων, αλλά προσαρμογή τους στις συνθήκες ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου κόσμου, που το εποικοδόμημα έχει πολύ μεγαλύτερα επίπεδα αυτονομίας από τη βάση, ιδιαίτερα στη “διαθλαστική” διαμόρφωση της κοινωνικής συνείδησης και τον καθορισμό -σε μεγάλο βαθμό- του φαντασιακού των μαζικών κοινωνιών μας. Οι “προφητείες” του Έκο για τα μίντια, τη διαφήμιση και την κατανάλωση έχουν μεγάλα πεδία επαλήθευσης.

Και ο Μαρξ; Η Ιστορία έχει επιβεβαιώσει την ανάλυσή του σε πάρα πολλά πεδία όχι ως mot a mot μετάφραση, αλλά ως ένα πλαίσιο παρακολούθησης και ανάλυσης των εξελίξεων στις σύγχρονες κοινωνίες που παραμένουν και σήμερα σκληρά ταξικές και εκμεταλλευτικές, με ανισόμετρη ανάπτυξη, κυκλικές κρίσεις υπερπαραγωγής, με κυρίαρχη τη φενάκη του εμπορεύματος και την απόλυτη εμπορευματοποίηση του χρήματος.

Σήμερα, βέβαια, ο εργαζόμενος άνθρωπος του μέλλοντός μας δεν στέκεται όπως έλεγε ο Μαρξ δίπλα στη μηχανή, αλλά σε μακρινή απόσταση από αυτή και η πληροφορία έχει αποκτήσει “υλική παραγωγική υπόσταση” αφ’ εαυτή. Δεν έχω βρει ακόμα καλύτερη περιγραφή για τον σοσιαλισμό ως κοινωνικό παραγωγικό μοντέλο από “την κοινωνία των ελεύθερα συνεταιριζόμενων παραγωγών” (κριτική στο πρόγραμμα της GOTTA).

Το οικολογικό πρόταγμα

Εμείς σ’ αυτή την περιγραφή ορθά έχουμε προσθέσει τη δημοκρατία ως μέσο και σκοπό και κυρίως το οικολογικό πρόταγμα και την αειφορία στο σύνολο των ανθρωπογενών παρεμβάσεων.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι οικολογικοί ακτιβισμοί αποτελούν τη βασιλική οδό της νέας μαζικής κοινωνικής συνειδητοποίησης, ιδιαίτερα στις παγκόσμιες νεανικές κοινότητες. Η καταστροφική τάση υπερεκμετάλλευσης του 100% των πόρων του πλανήτη από τον νεοφιλελεύθερο καζινοκαπιταλισμό υποβοηθά την κατανόηση του ότι είμαστε το 99% απέναντι στο 1% που λυμαίνεται τη ζωή μας.

Σίγουρα δεν κομίζω γλαύκα εις ΣΥΡΙΖΑ. Είναι ζητήματα που μας έχουν απασχολήσει, που πρέπει όμως να απαντηθούν και στην καθημερινή μας δράση. Η απάντηση που καλούμαστε να δώσουμε στη σημερινή πολιτική συγκυρία, κοινοβουλευτικής κυριαρχίας “των δεξιών και αδέξιων, στα κόλπα όμως επιδέξιων”, την ώρα της ανάδυσης διεθνώς ενός νεοϊμπεριαλιστικού εθνικισμού, δεν μπορεί να είναι μια τυφλή πορεία για την κατάληψη ιδεολογικά του χώρου ενός ασπόνδυλου Κέντρου και μιας σοσιαλδημοκρατίας εν συγχύσει προκειμένου να έχουμε εκλογικές νίκες, αλλά η συγκροτημένη προγραμματική και κοινωνική μας παρέμβαση βάσει ενός σχεδίου που θα απαντά με ρεαλισμό στο σήμερα χωρίς να ξεχνά το οραματικό αύριο.

Ο πολιτικός μετασχηματισμός

Ο πολιτικός μετασχηματισμός του ΣΥΡΙΖΑ είναι το στοίχημα για τη δημιουργία της νέας μεγάλης Αριστεράς του 21ου αιώνα στην Ελλάδα και ενός υβριδίου για την Αριστερά στην υπόλοιπη Ευρώπη και στον αναπτυγμένο κόσμο.

Το πείραμα της συνεργασίας ευρωβουλευτών της Αριστεράς, των Σοσιαλιστών-Προοδευτικών και των Οικολόγων, οι κυβερνητικές συμπράξεις σε Πορτογαλία και Ισπανία (παρά τις όποιες επιμέρους ενστάσεις) σηματοδοτούν μια αλλαγή προσέγγισης, μια αμφισβήτηση της νεοφιλελεύθερης συναίνεσης από ένα σημαντικό κομμάτι της Κεντροαριστεράς.

Είναι αναγκαίο να το ενθαρρύνουμε με την πολιτική συμμαχιών μας, να εμβαθύνουμε την αντίθεσή του με το σημερινό status quo με πρωτοβουλίες σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Οφείλουμε να αποφύγουμε τα γνωστά από το παρελθόν λάθη μας και τις ιδεολογικές σκιαμαχίες περί ονομάτων. Όχι γιατί δεν έχουν τη σημασία τους, αλλά γιατί άλλα πράγματα καθορίζουν την πολιτική ταυτότητα, κυρίως το πώς σε αναγνωρίζει και τι προσλαμβάνει η κοινωνία από τις πράξεις σου. Οι ατέρμονες συζητήσεις γιατί το “φαίνεσθαι” έτσι θα καθορίζει το “είναι” είναι πλέον μουσειακού χαρακτήρα και ανάγονται σε ένα εντελώς διαφορετικό κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο.

Είμαστε μάρτυρες μιας διαρκώς επαναλαμβανόμενης συζήτησης για το επικοινωνιακό μας έλλειμμα. Ορθά, αλλά με τους όρους που το περιγράφουμε, ποτέ -κατηγορηματικά ποτέ- δεν θα το καλύψουμε. Εκτός αν γίνουμε συστατικό μέρος της διαπλοκής ή πανίσχυρος οικονομικός παράγοντας.

Μόνη μας ελπίδα, η άμεση εμπλοκή των μελών και των φίλων μας και η βιωματική διάδοση των απόψεών μας μαζικά στο Διαδίκτυο και στην κοινωνία. Θα το πετύχουμε; Πιστεύω πως όχι, τουλάχιστον όχι άμεσα. Έχουμε την υποχρέωση να το παλέψουμε με στόχο πάντα η κοινωνία να μπορέσει να καλύψει το κενό ανάμεσα στην “προσομοίωση” που ζει και την “πραγματικότητα” που υπάρχει. Αρκεί βέβαια να κατανοήσουμε ότι κι εμείς είμαστε συστατικό μέρος αυτής της κοινωνίας και όχι κάτι έξω από αυτή.

Ο πολιτικός μας σχηματισμός έχει δύο ισχυρά διεθνή brands, την ονομασία (ΣΥΡΙΖΑ) και τον Τσίπρα. Άρα με βάση αυτά θα πρέπει να μορφοποιήσουμε την παρέμβασή μας στις νέες συνθήκες. Ως ενήλικες στο κόμμα, χωρίς φόβο, αλλά με πάθος, με δημοκρατικό ήθος και ανοιχτό πνεύμα, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε τα όποια προβλήματα και αντιθέσεις χωρίς δαιμονοποίηση και εξοβελισμό της άλλης άποψης, αξιοποιώντας όλα τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και λειτουργώντας ως ο κορμός ενός ευρύτερου δημοκρατικού πόλου που καλείται να ανατρέψει την κυριαρχία του κράματος υπερσυντηρητισμού και νεοφιλελευθερισμού που μας περιβάλλει.

Στο ερώτημα “ΣΥΡΙΖΑ σκέτο, με προσθήκη ή αλλαγή;” η απάντηση ήδη υπάρχει: ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία. Στο ερώτημα “εκλογή προέδρου από τη βάση, τους ψηφοφόρους ή το συνέδριο” η απάντησή μου είναι “από το συνέδριο” για την αποφυγή αρνητικών συγκρίσεων με παρόμοιες διαδικασίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, που το μόνο που προσέφεραν ήταν η προσωρινή κυριαρχία ηγετών υπό αμφισβήτηση, με αρνητικά εκλογικά αποτελέσματα στη συνέχεια.

* Ο Δημήτρης Μπίρμπας είναι μέλος της Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL