Του Φίλιππου Νικολόπουλου*
Έχουν περάσει πάνω από δύο μήνες από τις τελευταίες εθνικές εκλογές κι έτσι μπορεί κανείς να εκτιμήσει πιο ψύχραιμα κι από κάποια χρονική απόσταση την απομάκρυνση του ΣΥΡΙΖΑ από την κυβέρνηση. Αρκετά μέλη και στελέχη του σιωπούν, λιγότερο ή περισσότερο, ακριβώς για ν’ αποφύγουν παρορμητικές αντιδράσεις προς οιανδήποτε κατεύθυνση. Βέβαια, η εσωστρέφεια πρέπει να αποφεύγεται, αλλά η σκληρή και γενναία κομματική αυτοκριτική επιβάλλεται.
Η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ δεν έπρεπε να εκπλήξει, αλλά αντίθετα έπρεπε να εκπλήξει η αδυναμία του, τουλάχιστον στον τελευταίο ενάμιση χρόνο, να πάρει αποφάσεις κατ’ ανάδραση, με βάση τα δεδομένα που εισέρρεαν στον κυβερνητικό μηχανισμό. Πολύς κόσμος ψήφισε αρνητικά Νέα Δημοκρατία ή δεν ψήφισε καθόλου, απογοητευμένος από τον τρόπο που λειτουργούσαν κυβέρνηση και κόμμα.
Σε άρθρο μου στην «Αυγή» πολλούς μήνες πριν έθετα σκληρά ερωτήματα για την πορεία του κόμματος και τη λειτουργία της κυβέρνησης, σε σχέση πάντα με τις αρχικές εξαγγελίες και υποσχέσεις. Πόσο αποκλίναμε από αυτές ή πόσο δικαίωμα δόθηκε να νομίζεται ότι κάποια «άδηλα» παιχνίδια παίζονταν με επιρροή ξένων κέντρων εξουσίας; Πόσο έλεγχε η κυβέρνηση τη γραμμή που ήθελε ή που θα έπρεπε να ήθελε ν’ ακολουθήσει; Πόσο υποχώρησε;
Ο ελληνικός λαός δεν καταψήφισε τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί υπέγραψε ακριβώς Μνημόνιο. Γι’ αυτό και τον Σεπτέμβριο του 2015 του ξανάδωσε πλειοψηφία. Του άφησε νέα περιθώρια. Τον καταψήφισε για τον τρόπο που συνολικά χειρίστηκε την κατάσταση που δημιουργήθηκε μετά το Μνημόνιο ή γι’ αυτά που άρχισε να συνειδητοποιεί σιγά-σιγά ως περιεχόμενο ή για παρεπόμενα του νέου μνημονίου. Τον καταψήφισε για την αδυναμία του να ανταποκριθεί στα όσα αρχικά υποσχέθηκε (κατά επιθετικό μάλιστα ή πανηγυρικό τρόπο), καθώς αισθανόταν ότι συνεχίζει να ασφυκτιά οικονομικά. Παράλληλα, θυμόταν ότι ο πρόεδρός του τον Δεκέμβριο του 2014 του έλεγε ότι «πρέπει να είναι χαρούμενος γιατί με τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ τα Μνημόνια θα σχιστούν». «Αυταπάτες» και ψέματα έχουν τελικά πολιτικό κόστος.
Αν πραγματικά θέλεις να δώσεις μάχη με έναν εχθρό, συγκροτείς «αξιόπιστο στρατό» και τον οργανώνεις όσο γίνεται αποτελεσματικότερα. Δεν ξέρω αν έγινε κάτι τέτοιο με τον ΣΥΡΙΖΑ. Και έχω αμφιβολίες και για το πρώτο κρίσιμο εξάμηνο, με τις μεγάλες «συγκρουσιακές κορώνες», όταν ουσιαστικά η γραμμή πλεύσης της κυβέρνησης ήταν απροσδιόριστη (δήθεν «απόρριψη» της τρόικας, εκπνοή της σχετικής προθεσμίας για κλείσιμο συμφωνίας, κλείσιμο της «στρόφιγγας» της ΕΚΤ, αόριστα και αντιφατικά σχέδια του κ. Βαρουφάκη, εκπλήξεις για την «απάνθρωπη στάση» της ΕΚΤ κ.λπ.). Αξιοκρατικά ποτέ δεν αξιοποιήθηκαν επιστημονικές και αγωνιστικές δυνάμεις που ήδη περικλείονταν στο ίδιο το κόμμα. Αντίθετα, ορισμένες φορές «καπελώνονταν» από καιροσκόπους «αλεξιπτωτιστές».
Ο πρόεδρος Αλ. Τσίπρας έκανε εσφαλμένες επιλογές συνεργατών, συνεργατών που ορισμένες φορές τον εξέθεταν. Το κόμμα δεν παρουσίασε το ύφος εξουσίας που περίμενε ο κόσμος από αυτό.
Στα σκληρά ερωτήματα, λοιπόν, στα οποία αναφέρθηκα παραπάνω δόθηκαν σκληρές απαντήσεις και τελικά ανοίχτηκε ο δρόμος για μια άλλη κυβερνητική πλειοψηφία. Η ηγετική ομάδα, στελέχη, και μέλη του κόμματος πρέπει να αναστοχαστούν και να δουλέψουν για μια αποτελεσματική εις βάθος ανασυγκρότηση! Η έννοια της σύγχρονης ανανεωτικής σοσιαλιστικής Αριστεράς είναι σαφώς ευρύτερη μιας συγκεκριμένης ηγετικής ομάδας ή ορισμένων συγκεκριμένων επιλογών της που δεν υπήρξαν επιτυχείς.
Και φυσικά δεν ξεχνάμε ότι η Αριστερά σήμερα έχει παγκόσμιο πρόβλημα σχετικά με την προσαρμογή της στις νέες κοινωνικοοικονομικές και τεχνολογικές συνθήκες και τον επαναπροσδιορισμό εφικτών στόχων της. Τα μεγάλα λόγια ας περιττεύουν και η εποικοδομητική «κριτική», χωρίς προκαταλήψεις και αγκυλώσεις, προς πάσα κατεύθυνση ας πρυτανεύσει.
* Ο Φίλιππος Νικολόπουλος είναι δρ Κοινωνιολογίας, πρ. επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης
