Του Πάνου Τριγάζη*
Ενίοτε και η Ν.Δ. μας κλέβει συνθήματα, όπως συνέβη προεκλογικά, με εκείνο που έλεγε «Το μέλλον δεν μπορεί να περιμένει». Πρόκειται για παράφραση συνθήματος του αντιπυρηνικού κινήματος της δεκαετίας 1980, που έλεγε «Το μέλλον αρχίζει σήμερα», το οποίο έχω χρησιμοποιήσει και ο ίδιος σε πολλά άρθρα μου. Η ιδέα πίσω από το σύνθημα ήταν ότι δεν χωρούσε εφησυχασμός και αναβλητικότητα μπροστά στην τότε μεγάλη και ορατή πυρηνική απειλή και ότι η «ισορροπία του τρόμου» θα μπορούσε να εξελιχθεί σε τρόμο χωρίς ισορροπία. Από την άποψη της κλιματικής αλλαγής, το ίδιο ισχύει και σήμερα, αλλά από μια άποψη το σύνθημα αφορά και τον ΣΥΡΙΖΑ.
Βρισκόμαστε σε νέα φάση της πολιτικής ζωής, εν μέρει και της κοινωνικής, μετά την έξοδο από τα Μνημόνια και την κρίση, επίτευγμα της δικής μας κυβέρνησης, το οποίο ενδέχεται να καρπωθεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Οι δάφνες μαραίνονται γρήγορα όταν ο πολιτικός χρόνος είναι πυκνός, με τις εξελίξεις καταιγιστικές. Πολλά θα εξαρτηθούν από την ποιότητα της αντιπολίτευσης που θα ασκήσουμε στο εξής και το ερώτημα είναι με ποιο ιδεολογικό και προγραμματικό οπλοστάσιο.
Θυμίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ιδρύθηκε ως συμμαχικό σχήμα στη βάση προγραμματικών συγκλίσεων, όχι ιδεολογικών ταυτίσεων. Όλοι είμαστε αριστεροί, αλλά πολύ διαφορετικοί ιδεολογικά, από νοσταλγούς του «υπαρκτού σοσιαλισμού» μέχρι αριστερούς οικολόγους και σοσιαλιστικής έμπνευσης αριστερούς ανάμεσά μας. Η ιδέα του σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία δεν αποτελούσε κοινό τόπο για τον συμμαχικό ΣΥΡΙΖΑ και άρα βασιζόταν σε συμβιβασμούς.
Η συναίνεση αυτή δεν άντεξε στον χρόνο, παρότι στο μεταξύ γίναμε αξιωματική αντιπολίτευση (2012) και από το 2015 κυβέρνηση. Στο συνέδριο μετεξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα (2013) έγινε η πρώτη διάσπαση και το 2015 η δεύτερη και μεγαλύτερη, με τους εκάστοτε αποχωρούντες να εμφανίζονται αριστερότεροι σε σχέση με την πλειοψηφούσα άποψη. Με άλλα λόγια, η ίδια η διαδρομή μας είναι άκρως διαφωτιστική και διδακτική.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο νικηφόρος ΣΥΡΙΖΑ εξέφρασε μια κοινωνική δυναμική αλλαγής, με κύριο ζητούμενο τον τερματισμό της καταστροφής και την ανόρθωση της ταπεινωμένης διεθνώς χώρας μας. Επιπλέον, εκφράσαμε, έστω ατελώς, το νέο σε σχέση με το παλιό, με έναν νέο και χαρισματικό ηγέτη, τον Αλέξη Τσίπρα. Διαθέταμε κι ακόμα έχουμε ένα όπλο μεγάλου βεληνεκούς.
Δεν είχαμε το καλύτερα οργανωμένο κόμμα, ούτε κάναμε τις μαζικότερες αντιμνημονιακές διαδηλώσεις, στις οποίες πρώτευε το ΚΚΕ, χωρίς ωστόσο να επωφεληθεί εκλογικά. Έτσι, διαψεύστηκε και η αντίληψη ότι αν έχεις καλά οργανωμένο κόμμα και κινείσαι αριστερότερα (;) στο πολιτικό φάσμα, μπορείς να κερδίζεις και εκλογές. Είχε ακουστεί και η άποψη ότι θα είχαμε γίνει νωρίτερα κυβέρνηση με «πατριωτικό» ΣΥΡΙΖΑ.
Αντιλήψεις του χθες
Εκτιμώ ότι ο φόβος σήμερα ορισμένων μην πάμε δεξιότερα και γίνουμε σοσιαλδημοκράτες πηγάζει από αντιλήψεις και κατηγοριοποιήσεις του χθες. Η Αριστερά του 21ου αιώνα δεν μπορεί να είναι συνέχεια ούτε του παραδοσιακού κομμουνισμού ούτε της σοσιαλδημοκρατίας, παλιότερης και νέας. Άλλωστε, ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ ρίχνει γέφυρες στην Ευρώπη τόσο με τις οικογένειες των σοσιαλιστών όσο και των Πράσινων. Κι ας θυμηθούμε πώς και γιατί προέκυψαν οι Πράσινοι ως πολιτικό ρεύμα πολύμορφο και αντιφατικό. Κατά τη γνώμη μου, επειδή η παραδοσιακή Αριστερά, δέσμια του εργατισμού, υστέρησε στον εντοπισμό νέων προβλημάτων και αναγκών των κοινωνιών. Δεν μπορεί σήμερα να νοηθεί Αριστερά χωρίς οικολογική διάσταση, όχι βέβαια με τη δήθεν καθαρή ενσωμάτωσή της.
Ως ανανεωτική Αριστερά είχαμε παλιότερα υποστηρίξει ότι το δίλημμα δεν είναι περισσότερο κράτος και λιγότερη αγορά ή το αντίστροφο, αλλά περισσότερη κοινωνία. Ορθότατα, λοιπόν, ως κυβέρνηση υποστηρίξαμε την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, επιλογή στην οποία πρέπει να εμμείνουμε.
Ακόμα μια επισήμανση. Η Αριστερά άργησε να αντιληφθεί τη σημασία και να προσχωρήσει στην ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, κάτι δικαιολογημένο στη διάρκεια του διπολισμού. Σήμερα, οφείλει να αφήσει τα «ναι μεν αλλά» και να οικειοποιηθεί αυτή την ιδέα, μην αποδίδοντάς τη στη Δεξιά.
Όσο για το πώς θα εκλέγεται ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και τον κίνδυνο μετατροπής του σε αρχηγικό κόμμα, έχω να παρατηρήσω τούτο. Τα πλέον αρχηγικά κόμματα ιστορικά έχουν αποδειχθεί τα Κ.Κ., που πάντοτε τον ηγέτη τους ψήφιζε η Κ.Ε., σπανίως το συνέδριο και ουδέποτε η βάση. Ας μην ιδεολογικοποιούμε στενά τα ζητήματα.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
