Του Αργύρη Παναγόπουλου
«Η πρόκληση δεν είναι να πάμε την Αριστερά πιο κοντά στην Σοσιαλδημοκρατία, αλλά να φέρουμε την Σοσιαλδημοκρατία πιο κοντά στην Αριστερά», τόνισε κερδίζοντας τα χειροκροτήματα του κοινού ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο φεστιβάλ του «Κινήματος Δημοκρατικών Προοδευτικών - Άρθρο1» στη Ρώμη με την παρουσία των δημοσιογράφων Λούκα Τελέζε και Θεόδωρου Ανδρεάδη Συγγελάκη.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ στη Συμφωνία των Πρεσπών και τη μάχη του κόμματος και της Αριστεράς κατά του εθνικισμού και του λαϊκισμού, εκτιμώντας ότι η Αριστερά με βάση τις αρχές της έκανε το σωστό για την χώρα γνωρίζοντας ότι θα πρέπει να καταβάλλει ένα πολιτικό κόστος, κερδίζοντας μάλιστα και τα θερμά χειροκροτήματα του κοινού.
Η πρώτη ημέρα της επίσκεψης στη Ρώμη
Κατά τη διάρκεια της πρώτης ημέρας της επίσκεψής του στη Ρώμη ο Α. Τσίπρας συναντήθηκε με τον πρόεδρο της ιταλικής βουλής και ηγετικό στέλεχος της αριστερής πλευράς του Κινήματος Πέντε Αστέρων Φίκο, τον υπουργό Οικονομικών Γκουαλτιέρι, τον Ευρωπαίο Επίτροπο Οικονομικών Υποθέσεων και πρώην πρωθυπουργό Τζεντιλόνι, τη Λουτσιάνα Καστελίνα, το Δημοκρατικό Κόμμα, το «Κίνημα Δημοκρατικών Προοδευτικών - Άρθρο1», την Ιταλική Αριστερά, την «Άλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα», ενώ το Σάββατο το πρωί θα συναντηθεί με τον Πάπα Φραγκίσκο.
Αποσπάσματα από τις απαντήσεις του Α. Τσίπρα στους δύο δημοσιογράφους Λ. Τελέζε και Θ. Ανδρεάδη - Συγγελάκη
Σας ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να βρεθώ στην Ιταλία σε μια ενδιαφέρουσα στιγμή για την πολιτική κατάσταση της χώρας σας και την Ευρώπη, παρόλο που πάντα είναι ενδιαφέρουσες οι στιγμές στην Ιταλία. Η αλήθεια είναι ότι παρακολουθώντας την ιταλική πολιτική σκηνή δεν θα πλήξουμε ποτέ.
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που πολύ εύκολα μπορεί να χειραγωγηθεί και η χειραγώγηση συνήθως δεν γίνεται από αυτούς που δίνουν σύνθετες απαντήσεις. Η Αριστερά δίνει σύνθετες απαντήσεις στα σύνθετα ερωτήματα, γιατί θέλει να δώσει αποτελεσματικές απαντήσεις με ορίζονται χρόνου και βάθος. Για αυτό η χειραγώγηση είναι πιο εύκολη από αυτούς που δίνουν απλοϊκές απαντήσεις και απλοϊκές απαντήσεις δίνουν οι λαϊκιστές. Λαϊκισμός δεν είναι να υπερασπίζεσαι το λαό σου προκειμένου να προχωρήσει μπροστά. Λαϊκισμός είναι να δημαγωγείς προκειμένου να κερδίσεις τη στήριξή του εφαρμόζοντας μια πολιτική που στο τέλος δεν τον ευνοεί και τον διχάζει βυθίζοντας τον στο μίσος. Φοβάμαι ότι η δεξιά και η ακροδεξιά θα επωφεληθούν στο τέλος αν εμείς δεν δράσουμε.
ΣΥΡΙΖΑ, λαϊκά στρώματα και μεσαία τάξη
Η Αριστερά στην Ελλάδα και ο ΣΥΡΙΖΑ ιδιαίτερα κατάφερε να διατηρήσει τις δυνάμεις του στα λεγόμενα λαϊκά στρώματα, κατάφερε να οικοδομήσει, παρά τις τεράστιες δημοσιονομικές δυσκολίες που βρεθήκαμε να αντιμετωπίσουμε, μια σχέση βαθιά ριζωμένη, μια σχέση ειλικρινή, κατάφερε να εκπροσωπήσει αυτά που ονομάζουμε λαϊκά στρώματα και αυτό το είδαμε και στα εκλογικά αποτελέσματα, όπου ήρθαμε πρώτη δύναμη παρά την ήττα μας, με σχεδόν 40% σύμφωνα με τα exit polls, στους μισθωτούς, τους άνεργους, τους νέους ανθρώπους και τις παραδοσιακά λαϊκές περιοχές των μεγάλων πόλεων και στην ύπαιθρο.
Ο αδύναμός μας κρίκος ήταν τα μεσοστρώματα κι όχι οι αδύναμοι, όχι η εργατική τάξη, όχι οι άνεργοι. Κι αυτό έχει πολλές αιτίες, που θα μπορούσε κανείς να συζητά πολύ ώρα για να το εξηγήσει. Όμως εμείς βρεθήκαμε στην κυβέρνηση σε ειδικά δύσκολες συνθήκες, στις δυσκολότερες μετά τη μεταπολίτευση. Κι έπρεπε να κάνουμε μια κρίσιμη επιλογή ή να οδηγήσουμε σε ένα big bang, σε μια τεράστια καταστροφή, που θα έπληττε κυρίως τις δυνάμεις που θέλουμε να εκπροσωπήσουμε, το προλεταριάτο, τους εργαζόμενους, τους μικρομεσαίους, γιατί οι άλλοι είχαν βγάλει τα λεφτά τους στο εξωτερικό και θα έρχονταν πολύ εύκολα για να αγοράσουν τα πάντα εάν επιλέγαμε την έξοδο από το ευρώ. Βρεθήκαμε σε μια πολύ δύσκολη επιλογή και έπρεπε να πάρουμε κρίσιμες αποφάσεις.
Αποφασίσαμε να μην ακολουθήσουμε αυτό που μας παρουσίαζαν ως μονόδρομο, δηλαδή το δρόμο της απόλυτης υποταγής, ούτε όμως το δρόμο της απόλυτης ρήξης και να αναζητήσουμε εναλλακτικούς δρόμους με σκληρή διαπραγμάτευσης και οικοδόμηση συμμαχιών στο ευρωπαϊκό επίπεδο.
Στο τέλος της «ημέρας» είχαμε μια μοναδική επιλογή θα έλεγα. Δεν υπήρχε εναλλακτική όσο αφορά την αριστερή προσέγγιση. Αυτό το δημοσιονομικό χώρο που είχαμε, τα βάρη που έπρεπε να μοιράσουμε, να τα μοιράσουμε με δικαιοσύνη και με ταξική μεροληψία υπέρ των αδύναμων. Κι όταν αργότερα είχαμε δυνατότητες δημοσιονομικές, βγαίνοντας από την κρίση και τα Μνημόνια, ερχόμενοι στην ανάπτυξη, πάλι με μεροληψία υπέρ των αδύναμων και των μεσαίων στρωμάτων.
Αυτό δημιούργησε στο τέλος την εξής εικόνα. Αυτή η επιλογή μας ήταν η αιτία για την στενή σχέση μας με τα λαϊκά στρώματα και αυτό το 32%, αλλά ήταν ταυτόχρονα και η αιτία της ήττας μας. Γιατί τα στρώματα εκείνα με τα μεγάλα εισοδήματα, οι πλούσιοι, οι λίγοι που οδήγησαν την χώρα τα προηγούμενα χρόνια στην κρίση κερδίζοντας ολοένα και περισσότερα, έλεγχαν και τα μέσα ενημέρωσης και άρα δημιούργησαν μια αίσθηση στα μεσοστρώματα ότι αυτή η πολιτική είναι μια άδικη πολιτική, ιδίως σε ότι αφορά την φορολογία των μεσοστρωμάτων, που άρχισαν να αισθάνονται ότι ουσιαστικά προκειμένου να ελαφρύνουμε τους αδύναμους ήμασταν μεροληπτικοί εναντίον τους.
Όμως η αλήθεια ήταν ότι ήμασταν μεροληπτικοί υπέρ της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών, με τη διαφορά ότι στην Ελλάδα, όπως και στην Ιταλία, αυτό που ονομάζουμε μεσοστρώματα χρήζει ορισμού, πρέπει να διευκρινίσουμε ποια είναι αυτά. Στην Ελλάδα λοιπόν ακόμη και αυτοί που δεν ανήκουν στα λεγόμενα μεσοστρώματα αισθάνονται ότι ανήκουν σε αυτά. Συνεπώς η πολιτική που ακολουθήσαμε ήταν μια πολιτική που μας βοήθησε στο να ριζώσουμε στα λαϊκά στρώματα, αλλά οδήγησε ένα μεγάλο μέρος των λεγόμενων μεσοστρωμάτων και κάτω από μια πολυστοχευμένη καμπάνια πολιτικής επικοινωνίας από την πλευρά των αντιπάλων μας να οδηγηθούμε στη δεξιά. Κι έτσι είχαμε αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα.
Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι ανίκητος
Είναι προφανές ότι ο νεοφιλελευθερισμός διατηρεί αντισώματα. Παρά το γεγονός ότι αποτυγχάνει, παρά το γεγονός ότι οδηγεί σε ανακυκλούμενες κρίσεις στην Ευρώπη, την παγκόσμια οικονομία, δυστυχώς σήμερα αποτελεί το κυρίαρχο μοντέλο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ανίκητος. Δεν είναι ανίκητος για δύο λόγους.
Πρώτον, γιατί δημιουργώντας αυτές τις ανακυκλούμενες κρίσεις δημιουργεί τεράστιες αντιθέσεις, τεράστιες συγκρούσεις στο πολιτικό εποικοδόμημα. Αντιθέσεις και συγκρούσεις οι οποίες τείνουν να πάρουν μια απρόβλεπτη μορφή. Σε ότι αφορά τη διαιώνιση του κυρίαρχου παραγωγικού μοντέλου εξάρτησης, της κυρίαρχης λογικής εκμετάλλευσης του ανθρώπου από άνθρωπο αυτό μπορεί να διαιωνίζεται για χρόνια, για δεκαετίες. Το ερώτημα των ημερών και της εποχής μας όμως είναι αν θα μπορεί εσαεί να καταναλώνει και να εξαντλεί και τους φυσικούς πόρους που δεν είναι ατελείωτοι.
Δεύτερον, γιατί θεωρώ ότι η εναλλακτική Αριστερά απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό δεν έχει καταφέρει ακόμη να δώσει μια συγκροτημένη εναλλακτική απάντηση στο κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο που έχουμε σήμερα με τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Ελπίζω ότι όταν θα μπορέσει να δοθεί αυτή η εναλλακτική απάντηση τότε το κυρίαρχο σήμερα μοντέλο θα φανεί ότι δεν είναι μοναδικό και ανίκητο.
Ανασυγκρότηση ΣΥΡΙΖΑ
Είμαστε μόνο δύο μήνες μετά το εκλογικό αποτέλεσμα. Νομίζω ότι το εκλογικό αποτέλεσμα είναι μια δεύτερη ευκαιρία για εμάς. Μια δεύτερη ευκαιρία, έχοντας πλέον τον χρόνο, αφού δεν είμαστε αφοσιωμένοι με την βαριά ευθύνη να σώσουμε την χώρα από την χρεωκοπία και την καταστροφή. Η δεύτερη ευκαιρία για να ασχοληθούμε με την κομματική ανασυγκρότηση. Με το πως ο ΣΥΡΙΖΑ, ως ένα κόμμα εν κινήσει και ως ένα κόμμα που διαρκώς μετεξελίσσεται, θα αποκτήσει μια σύγχρονη αριστερή ταυτότητα, ανοικτή, πλατιά, αγκαλιάζοντας όλους τους προοδευτικούς πολίτες, ριζώνοντας στην κοινωνία, αλλά δίνοντας και απαντήσεις στα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας. Πειστικές απαντήσεις. Νομίζω λοιπόν ότι είναι μια ευκαιρία για εμάς την οποία θα την αξιοποιήσουμε.
Η Συμφωνία των Πρεσπών
Θέλω να σας εκμυστηρευτώ ότι η συμφωνία των Πρεσπών είχε πολύ πιο δύσκολες επιπτώσεις για εμάς και συνέβαλε εντέλει στην εκλογική μας ήττα παρά οι αναγκαίοι συμβιβασμοί που κάναμε για να βγει η χώρα από τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής.
Όμως όχι μόνο δεν μετανιώνουμε για αυτή μας την επιλογή, αλλά αισθανόμαστε περήφανοι που αποφασίσαμε να παραμερίσουμε το πολιτικό κόστος, που φαινόταν ότι διατρέχαμε τον κίνδυνο να έχουμε και εκλογικές απώλειες, προκειμένου να ακολουθήσουμε μια πολιτική αρχών. Μια πολιτική που πρέπει να ακολουθεί η Αριστερά όταν βρίσκεται σε θέσεις ευθύνης.
Η Αριστερά οφείλει όταν βρίσκεται σε θέσεις ευθύνης πρώτα απόλα να θυμάται ποιους εκπροσωπεί. Για ποών τα δικαιώματα και συμφέροντα αγωνίζεται και παράγει πολιτική. Αλλά οφείλει να αφήνει και στις κρίσιμες ιστορικές στιγμές το στίγμα της και το στίγμα της Αριστεράς δεν μπορεί παρά να είναι απέναντι στον εθνικισμό, απέναντι στο μίσος, απέναντι στη διχαστική ρητορική της ακροδεξιάς και να ανοίγει δρόμους για τη φιλία και τη συνεργασία των λαών.
Ο πολιτικός μου αντίπαλος και σημερινός πρωθυπουργός έκανε μια βασική πολιτική επιλογή, η οποία απεδείχθη αποτελεσματική σε ότι αφορά το εκλογικό αποτέλεσμα. Την πολιτική επιλογή να χαϊδέψει τα αυτιά όλων όσων ήθελαν να ακούνε λόγια εθνικιστικής υπεροχής και υπερηφάνειας, να συστρατευτεί και να συμπορευτεί με αυτό το κύμα του εθνολαϊκισμού που αναδείχθηκε στην Ελλάδα με αφορμή τη συμφωνία των Πρεσπών. Κατάφερε με αυτόν τον τρόπο να πάρει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι από την ακροδεξιά και κατάφερε να επικοινωνήσει με λαϊκά στρώματα στα οποία η ακροδεξιά και αυτός ο εθνικιστικός λόγος έχει επιρροή.
‘Όμως αυτό που ήταν αποτελεσματικό σε ότι αφορά την εκλογική του νίκη θα είναι και το βασικό πρόβλημα, το βασικό φυσικό εμπόδιο που θα αντιμετωπίσει το επόμενο διάστημα. Γιατί στην πολιτική όπως και στη ζωή οτιδήποτε κάνεις το βρίσκεις μπροστά σου. Τροφοδοτώντας αυτή την ακραία ρητορική, τροφοδοτώντας αυτό το ρεύμα του εθνολαϊκισμού πολύ σύντομα θα βρεθεί απέναντι, μπροστά στο τέρας που εξέθρεψε στην ελληνική κοινωνία. Μπορεί σήμερα να μην είναι, ευτυχώς λέω εγώ, ως κόμμα στη βουλή, όπως η Χρυσή Αυγή, που δεν είναι πια στην βουλή και αυτό είναι ένα σημαντικό κατόρθωμα για την ελληνική κοινωνία, αλλά οι θύλακες του εθνικισμού υπάρχουν δυστυχώς και περιμένουν από τη σημερινή κυβέρνηση να ακολουθήσει μια ακραία πολιτική. Αν την ακολουθήσει αυτή την ακραία πολιτική πιστεύω ότι θα βρεθεί μπροστά σε μεγάλα αδιέξοδα και ελπίζω και εύχομαι να μην το κάνει. Αν δεν την ακολουθήσει όμως, που το εύχομαι και το ελπίζω, θα βρεθεί μπροστά σε μεγάλα αδιέξοδα στο εσωτερικό του κόμματός του.
Προοδευτική συμμαχία
Στόχος μας είναι να φέρουμε τη σοσιαλδημοκρατία πιο κοντά στην Αριστερά και πιο κοντά στις ρίζες της και όχι να πάμε εμείς πιο κοντά στη Σοσιαλδημοκρατία. Η αλήθεια είναι πάντως ότι σήμερα χρειάζεται όλες οι δυνάμεις που αυτοπροδριοριζόμαστε ως προοδευτικές δυνάμεις στην Ευρώπη να συνειδητοποιήσουμε ότι έχουμε ένα μεγάλο καθήκον, τουλάχιστον να δούμε ποιος είναι ο μεγάλος αντίπαλος, ο μεγάλος εχθρός. Ο μεγάλος αντίπαλος, ο μεγάλος εχθρός είναι η ακροδεξιά που είναι απειλητική, που είναι ένα ρεύμα που πείθει δυστυχώς τους πολίτες και γίνεται πλειοψηφικό. Αυτό το ρεύμα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε και να το αντικρούσουμε. Ταυτόχρονα πρέπει να δούμε ποιες είναι οι πολιτικές εκείνες που τρέφουν αυτό το τέρας. Οι πολιτικές αυτές είναι αυτές που διαρρηγνύουν την κοινωνία, την κοινωνική συνοχή, που δημιουργούν ανισότητες, είναι οι πολιτικές που οδηγούν χιλιάδες ανθρώπους στην ανεργία, την εξαθλίωση, στην ελαστική εργασία. Οφείλουμε να συνομιλήσουμε σε πρώτη φάση και να συνεργαστούμε για να δώσουμε απαντήσεις απέναντι σε αυτόν τον μεγάλο κίνδυνο.
Συνεπώς χρειάζεται σήμερα στην Ευρώπη ένα ευρύτατο προοδευτικό μέτωπο που θα ξεκινάει από τα αριστερά της Αριστεράς και θα αγγίζει έως το προοδευτικό κέντρο, ένα μέτωπο με αιχμή την απάντηση στην άνοδο της ακροδεξιάς, με πολιτικές αιχμής ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και στις πολιτικές που γεννούν ανισότητες και με απαντήσεις απέναντι στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.
Το μεταναστευτικό
Εύκολος τρόπος και εύκολος δρόμος δεν υπάρχει. Νομίζω όμως ότι η απάντηση στα κρίσιμα ερωτήματα για το μεταναστευτικό δεν μπορεί να είναι μια απάντηση που δεν θα εμπεριέχει τις βασικές ηθικές αξίες και αρχές, όχι της Αριστεράς, αλλά του κοινού ευρωπαϊκού μας πολιτισμού. Δεν μπορεί να είναι μια απάντηση που δεν θα εμπεριέχει την αλληλεγγύη, που δεν θα εμπεριέχει τον ανθρωπισμό.
Από εκεί και πέρα όποιος πιστεύει ότι χτίζοντας τείχη στην Ευρώπη, εξοντώνοντας τους εξαθλιωμένους θα αντιμετωπίσει το φαινόμενο των προσφυγικών ροών πλανάται οικτρά. Αυτό το φαινόμενο ήρθε για να μείνει όσο υπάρχουν πόλεμοι και συγκρούσεις, όσο διευρύνεται η κλιματική αλλαγή ω φαινόμενο, όσο η Ευρώπη θα γερνάει, ενώ η Αφρική και η Ασία θα είναι πιο νέες, όσο η Ευρώπη θα είναι πιο πλούσια και η Αφρική και οι Ασία θα είναι πιο φτωχές, το φαινόμενο αυτό θα είναι εδώ.
Συνεπώς, κατά την άποψη μου, χρειάζεται ένας συνδυασμός δράσεων και παρεμβάσεων. Η προτεραιότητά μας θα έπρεπε να ήταν ένα σχέδιο για την ειρήνευση, την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, για την οικονομική ανάπτυξη των χωρών του Τρίτου Κόσμου και των υπανάπτυκτων χωρών. Σε δεύτερη φάση θα πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο ευρωπαϊκής λύσης και καταμερισμού των ευθυνών για το προσφυγικό πρόβλημα σε όλη την Ευρώπη. Και σε Τρίτη φάση θα πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο ενσωμάτωσης των μεταναστών σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά ενσωμάτωσης μέσα στον κοινωνικό ιστό.
Ευρωπαϊκή Αριστερά και κεντροαριστερά
Είναι αναγκαίο να υπάρξει μια κοινή πορεία. Θεωρώ ότι αυτή η κοινή πορεία, αν στοιχειωδώς μπορέσει να συγκροτηθεί, δεν θα αποτελεί το άθροισμα των επί μέρους κομματιών, αλλά θα αποκτήσει μια πολύ μεγαλύτερη δυναμική. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι θα αποκτήσουμε τις ίδιες απόψεις. Ενδεχομένως δεν σημαίνει ότι όλοι θα είμαστε στο ίδιο κόμμα. Αλλά σημαίνει ότι όταν αντιλαμβανόμαστε ότι έρχονται οι βάρβαροι για να καταλάβουν την πόλη θα βρεθούμε στα τείχη της πόλης για να την προστατεύσουμε και να διώξουμε τους βαρβάρους.
Για τον Σαλβίνι
Μόλις είπα τη λέξη «βάρβαροι» μου κάνετε ερώτηση για το Σαλβίνι. Νομίζω ότι ανήκει στην ίδια συνομοταξία με άλλους επιφανείς Ευρωπαίους ακροδεξιούς λαϊκιστές, που αξιοποιούν τις μεγάλες αντιθέσεις που υπάρχουν σήμερα στην κοινωνία προκειμένου να δώσουν εύκολες απαντήσεις. Πράγματι είναι ανησυχητικό ότι μπορούν με αυτόν τον απλοϊκό λόγο, τον λόγο που θέλει να ρίξει την ευθύνη για την οικονομική κρίση, τις ανισότητες, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στους αδύναμους, είναι ανησυχητικό ότι κερδίζουν τα λαϊκά στρώματα. Χρησιμοποιούν την ορολογία της Αριστεράς, τα μέσα που παραδοσιακά η Αριστερά χρησιμοποίησε για να πείθει τις μάζες και να τις κινητοποιεί. Χρησιμοποιούν ένα λόγο που θέλουνε να λένε ότι είναι αντισυστημικός. Η αλήθεια όμως είναι ότι η ακροδεξιά πουθενά στην Ευρώπη και στον κόσμο δεν είναι αντισυστημική. Είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Είναι η άλλη όψη του συστήματος. Το μακρύ χέρι του συστήματος.
Εμείς πιστεύω ότι θα κάνουμε τεράστιο λάθος εάν για να τους αντιμετωπίσουμε προσπαθούμε να υπερασπιστούμε τη συστημική κανονικότητα. Μιλούνε διαρκώς για το κατεστημένο των Βρυξελλών. Και αναρωτιέμαι εάν μόνο στις Βρυξέλλες υπάρχει το κατεστημένο; Στη Ρώμη δεν υπάρχει; Στην Αθήνα δεν υπάρχει; Στο Βερολίνο δεν υπάρχει; Σε κάθε πρωτεύουσα ξεχωριστά δεν υπάρχει ένα εθνικό κατεστημένο;
Όπου και όποτε καταφέραν να πάρουν θέσεις κυβερνητικής ευθύνης οι πολιτικές που εφάρμοσαν ήταν προς όφελος αυτών των εθνικών κατεστημένων και εις βάρος της κοινωνικής πλειοψηφίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Όρμπαν στην Ουγγαρία και πως μεταχειρίζεται τους εργαζόμενους ή ο Κουρτς στην Αυστρία.
Ο κύκλος της λαϊκιστικής δεξιάς και ακροδεξιάς
Δεν είναι εύκολο να απαντήσει κανείς σε αυτό το ερώτημα. Γιατί τη δεκαετία του ’30 αυτός ο κύκλος έκλεισε με έναν τραγικό και καταστροφικό τρόπο για την ανθρωπότητα. Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε μια δύσκολη πραγματικότητα, γιατί δυστυχώς οι δυνάμεις αυτές αυξάνουν την ισχύ τους και στην Ευρώπη και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και απειλούν τις κοινωνικές κατακτήσεις, τη δημοκρατία, την ίδια την Ευρώπη. Γιατί πριν από πέντε χρόνια έλεγαν ότι η απειλή της Ευρώπης είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και η Αριστερά η πραγματική απειλή της Ευρώπης είναι η ακροδεξιά, γιατί θέλει να τη διαλύσει την Ευρώπη, όχι να την αλλάξει προς το καλύτερο.
Θα έδινα μια πιο σταθερή και αισιόδοξη απάντηση στο ερώτημα εάν η Αριστερά μπορούσε να αρχίσει σιγά σιγά να πείθει τα κοινωνικά στρώματα που εκπροσωπεί και θέλει να εκπροσωπήσει για την αναγκαιότητα μάχης και ηγεμονίας τόσο στο επίπεδο της πολιτικής πάλης όσο και κυρίως στο επίπεδο των ιδεών. Ας μην το ξεχνάμε, εάν χάσουμε την ηγεμονία στο επίπεδο των ιδεών θα χάσουμε και τις πολιτικές κρίσιμες μάχες που έχουμε μπροστά μας. Αυτό είναι ένα δίδαγμα που έρχεται από την ανάγνωση των δικών σας φιλοσόφων της Αριστεράς.
Για το μέλλον της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ και της Ευρώπης
Το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ και της Αριστεράς γράφεται από τους αγώνες και τις δράσεις όχι των ηγετών, αλλά των μαζών, των λαών, των συλλογικοτήτων, που απαρτίζουν τα κόμματα και τα κινήματα της Αριστεράς. Όσο υπάρχει διαρκής πάλη και αγώνας για μια πιο δίκαιη κοινωνία στην Ελλάδα, την Ιταλία, σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, θα έχει ένα μέλλον ο ΣΥΡΙΖΑ, η ιταλική Αριστερά και η ευρωπαϊκή Αριστερά.
Νομίζω ότι είναι παράσημο για τον [υπουργό Υγείας] Σπεράντσα η κατηγορία του Σαλβίνι [ότι η συμμετοχή του στην κυβέρνηση δείχνει ότι έχετε την πιο αριστερή κυβέρνηση στην ιστορία σας]. Πρέπει λοιπόν να αγωνιστεί για να τον δικαιώσει.
Σχετικά με τη δεύτερη κυβέρνηση Κόντε
Μου αρέσει το γεγονός ότι έγινε η δεύτερη κυβέρνηση Κόντε. Γιατί πραγματικά για κάποιους ανθρώπους που παρακολουθούν την Ιταλία, αγαπάνε αυτή την χώρα για όσο έχει προσφέρει στις ιδέες, στο αντιφασιστικό κίνημα, πραγματικά ήτανε μια θλίψη να βλέπει κανείς να κυριαρχούν αυτές οι απόψεις κι αυτές οι πρακτικές που είναι μια μεγάλη ντροπή για τον ευρωπαϊκό μας πολιτισμό.
