Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
21.7°C26.3°C
2 BF 38%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.6°C24.9°C
3 BF 38%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
19.4°C24.3°C
2 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.4°C21.6°C
2 BF 64%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
21.9°C23.5°C
0 BF 37%
Οι "επετηρίδες" του κανονικού κράτους
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Οι "επετηρίδες" του κανονικού κράτους

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Οι εκπρόσωποι των δανειστών θα πρέπει να έχουν βρεθεί σε τρομακτική αμηχανία με όσα συμβαίνουν τις πρώτες μέρες διακυβέρνησης από τη Ν.Δ., πριν καν πάρει την ψήφο εμπιστοσύνης. Παρότι η Ν.Δ. είναι ιδεολογικά και πολιτικά ό,τι πιο κοντινό στις αντιλήψεις των τεχνοκρατών τους για το κράτος, τα μοντέλα διακυβέρνησης και τις συνταγές μεταρρύθμισής τους, θα πρέπει να έχουν εκπλαγεί από την παράδοξη αντιστροφή ρόλων ανάμεσα στο κυβερνών κόμμα και στον ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματική αντιπολίτευση πλέον.

Η ιστορία ξεκινά από το πρώτο κιόλας Μνημόνιο. Παρότι η βασική μέριμνα των δανειστών ήταν πρώτον να σώσουν τις τράπεζές τους και δεύτερον να διασφαλίσουν ότι θα πάρουν πίσω τα λεφτά που δάνεισαν στην Ελλάδα, έδειξαν κάποιο ενδιαφέρον για την ιδιαίτερη παθογένεια του ελληνικού καπιταλισμού, που βασιζόταν στην πελατειακή -κλεπτοκρατική σχέση κράτους, πολιτικής και επιχειρηματικής ελίτ. Μπορεί τα μεγέθη της ελληνικής διαφθοράς να ωχριούν από άποψη τζίρου μπροστά στα μεγέθη της γερμανικής ή της γαλλικής διαφθοράς, αλλά η διαφθορά των ισχυρών εταίρων μας είχε και έχει μια κανονικότητα και διακριτικότητα που δεν παραλύει τη λειτουργία τους ως «κανονικά κράτη», με συνέχεια και αντοχή στις πολιτικές αναταράξεις και εναλλαγές. Ενδεχομένως, λοιπόν, να μην αποτελεί αστικό μύθο η πεποίθηση που αποδιδόταν από το 2011 και μετά στη σιδηρά Μέρκελ και στον ατσάλινο Σόιμπλε ότι η Ελλάδα είναι μια ειδική περίπτωση, στην οποία μια μικρή ομάδα διεφθαρμένων πολιτικών οικογενειών μοιράζονται τη χώρα ως λάφυρο με μια δράκα άπληστων επιχειρηματιών. Ίσως αυτός είναι ένας από τους λόγους που η συγκυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου αφέθηκε στα τέλη του 2014 κυριολεκτικά στην προδιαγεγραμμένη τύχη της, παρότι η εναλλακτική που ερχόταν φαινόταν απειλητική και απρόβλεπτη για τους δανειστές.

Η καχυποψία των δανειστών απέναντι στο ελληνικό πολιτικό σύστημα και στη διάθεσή του να εφαρμόσει τις επιθυμητές γι’ αυτούς μεταρρυθμίσεις εμμέσως διαπερνά και τα τρία Μνημόνια, στα οποία, εκτός από τη δημοσιονομική πειθάρχηση και τη δέσμευση της δημόσιας περιουσίας, υπάρχουν άπειρα και λεπτομερέστατα προαπαιτούμενα αστικού εκσυγχρονισμού του κράτους και των επιμέρους βραχιόνων του. Από τη δομή των φορολογικών αρχών μέχρι την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης και από τη διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος μέχρι τον τρόπο επιλογής των στελεχών της δημόσιας διοίκησης. Οι χιλιάδες σελίδες των Μνημονίων που ψήφιζαν χωρίς να προλαβαίνουν να διαβάσουν οι βουλευτές βρίθουν λεπτομερών ρυθμίσεων που δυσκολεύεται να καταλάβει κανείς γιατί ενδιέφεραν τόσο τους τεχνοκράτες της τρόικας που επέβαλαν τη συμπερίληψή τους.

Η φιλοσοφία των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων της κρατικής διοίκησης άλλωστε δεν είναι καινοφανής. Αποτελεί συνέχεια ενός κύματος νεοφιλελεύθερης μεταρρύθμισης του κράτους που ξεκίνησε από τη δεκαετία του 2000, με χαρακτηριστικότερο προϊόν της τις περίφημες ανεξάρτητες αρχές, ορισμένες από τις οποίες γνώρισαν και συνταγματική κατοχύρωση. Η λογική των ανεξάρτητων αρχών, της επιλογής κορυφαίων στελεχών του κράτους από την «αγορά» βάσει προσόντων, ακόμη και των τεχνοκρατών υπουργών ή και πρωθυπουργών, πατάει μεν στο υπαρκτό πρόβλημα της ενδημικής διαφθοράς και γραφειοκρατίας του κράτους, αλλά το απαντάει με τρόπο που απαξιώνει την πολιτική διαδικασία και εμμέσως τη λαϊκή κυριαρχία. Σας θυμίζω την ένταση της σχετικής συζήτησης όταν επιβλήθηκαν ως διορισμένοι «τεχνοκράτες» πρωθυπουργοί ο Μόντι στην Ιταλία και ο Παπαδήμος στην Ελλάδα.

Κι ερχόμαστε στο παράδοξο της συγκυρίας, η αντιστροφή ρόλων για την οποία μιλήσαμε. Καλώς ή κακώς, ο ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε το μεγαλύτερο μέρος της βαριάς δουλειάς του αστικού εκσυγχρονισμού του κράτους, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας επιλογής των επιτελικών στελεχών του κράτους βάσει πιστοποιημένων προσόντων. Αυτή η διαδικασία είναι ό,τι πλησιέστερο στην «αποπολιτικοποίηση» του κράτους που η Ν.Δ. ως γνήσια νεοφιλελεύθερη δύναμη όφειλε να υποστηρίζει. Είναι ό,τι πλησιέστερο στις «κανονικές» ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες μια πολιτικά «στεγανή» δημόσια διοίκηση εγγυάται τη λειτουργία της αγοράς και του επιχειρηματικού ανταγωνισμού με όρους «ουδετερότητας». Στον αντίποδα αυτού, η Ν.Δ. του Κ. Μητσοτάκη φέρεται ως παραδοσιακή κρατικιστική δύναμη, αντλώντας τα επιτελικά στελέχη του κράτους από δύο «επετηρίδες»: μία των εμπίστων πολιτικών και κομματικών στελεχών και μία των εκπροσώπων των επιχειρηματικών λόμπι. Η διασταύρωση των δύο «επετηρίδων» εκκολάπτει τέρατα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL