Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.6°C16.5°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
13 °C
11.1°C14.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
8.0°C14.4°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.8°C14.1°C
2 BF 82%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
5 °C
4.9°C11.8°C
0 BF 100%
Για έναν νέο τύπο κόμματος μελών...
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Για έναν νέο τύπο κόμματος μελών...

Του Αντρέα Παναγόπουλου

Το θεμελιώδες ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντάει ένα κόμμα της Αριστεράς, ως πολιτικά αναγκαία υπαρξιακή συνθήκη και προϋπόθεση διεκδίκησης της εξουσίας, είναι το ποιους εκπροσωπεί. Κι αυτό το ερώτημα να το θέτει ξανά και ξανά όταν οι κοινωνικές συνθήκες αλλάζουν.

Για τον ΣΥΡΙΖΑ, η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα αποκτά πλέον επείγοντα χαρακτήρα, όπως το έθεσε και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας το βράδυ των εκλογών της 7ης Ιουλίου αναφερόμενος στην τεράστια αναντιστοιχία μελών και ψηφοφόρων και στην ανάγκη μετασχηματισμού.

Οι αιτίες αυτής της αναντιστοιχίας, αντικειμενικές και υποκειμενικές, είναι:

* Η απομαζικοποίηση και κατάτμηση των κοινωνικών τάξεων και κυρίως της εργατικής τάξης λόγω της αλλαγής της φύσης της εργασίας με την οποία καταργούνται ή μειώνονται στο ελάχιστο οι μαζικοί εργασιακοί χώροι (μεγάλες, «βαριές» βομηχανίες, ορυχεία κ.λπ.) όπως και οι αντίστοιχες εργατικές ενώσεις και τα συνδικάτα.

* Η μετακίνηση του εργατικού δυναμικού στον τριτογενή τομέα (εμπόριο και υπηρεσίες), που φτάνει σε ποσοστά άνω του 70-80% έναντι των εργαζομένων στον δευτερογενή (βιομηχανία, κατασκευές) και πρωτογενή τομέα (γεωργία και κτηνοτροφία).

* Η υποταγή των αστικών, συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στους μηχανισμούς διαπλοκής που στήθηκαν από τους νέους μεγάλους παίκτες, τις τράπεζες και τα ΜΜΕ, με την αρωγή, βεβαίως, του κράτους.

* Η πλήρης αμηχανία των κομμάτων της Αριστεράς μπροστά σ’ αυτές τις εξελίξεις με τα κομμουνιστικά κόμματα να έχουν επιπλέον να αντιμετωπίσουν το σοκ της κατάρρευσης του «υπαρκτού» σοσιαλισμού και τα κόμματα της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς να μην μπορεί να ανανεώσουν και γι’ αυτό να απορρίπτουν τα μαρξιστικά τους εργαλεία ώστε να μπορέσουν να ερμηνεύσουν τις κοινωνικές, οικονομικές εξελίξεις (και αντιθέσεις) οι οποίες επιταχύνονταν από το τέλος της δεκαετίας του ’90 και μέχρι την κρίση του 2008.

* Η λανθασμένη επιλογή των ηγεσιών της Αριστεράς να συγκροτήσουν και διατηρήσουν όλο και πιο κλειστούς και δυσκίνητους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς επιβίωσης, οι οποίοι με τη σειρά τους ενίσχυσαν τον «παραγοντισμό», αποτρέποντας τους ενεργούς πολίτες να ενταχθούν σ’ αυτά.

* Ο περιορισμός του πεδίου της εκπροσώπησης σε έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή ο οποίος περιλάμβανε γενικά αιτήματα για δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώματα, αντίθεσης στις πολιτικές λιτότητας.

* Η επέλαση του ατομικισμού, του life style και του χρηματιστηριακού τζόγου η οποία εγκλωβίζει τους πολίτες των μεσαίων στρωμάτων σε μια ατομική «φούσκα - καναπέ» αποδυναμώνοντας τη ριζοσπαστική κουλτούρα των δεκαετιών του ’70 και του ’80 και εκμηδενίζοντας τη διαπραγματευτική δύναμη του μεμονωμένου εργαζόμενου.

* Η ιστορική επιλογή της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας (Κεντροαριστεράς) να αποδεχτεί την εφαρμογή πολιτικών λιτότητας και συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους, ανοίγοντας διάπλατα την αγκαλιά της στην παγκοσμιοποίηση και στον τραπεζικό καζινοκαπιταλισμό, επιλογή που είχε ως αποτέλεσμα τη διάλυση της δημογραφικής της βάσης.

* Η ανακλαστική αντίδραση μεγάλου μέρους των εργαζομένων των φτωχών και μικρομεσαίων στρωμάτων, εκείνων που έβλεπαν να χάνεται η γη κάτω από τα πόδια τους, να στραφούν είτε προς ξενοφοβικά, εθνικιστικά κόμματα είτε προς κοσμοπολίτικους εθνικισμούς. Η ίδια ανακλαστική αντίδραση παρόμοιων κοινωνικών στρωμάτων έχει και κάποιες θετικές εκφάνσεις με τη στροφή προς μικρά ριζοσπαστικά κόμματα και σχήματα της Αριστεράς στην Ισπανία με το Podemos και στην Ελλάδα με τον ΣΥΡΙΖΑ, και πάλι όμως με βάση έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή: την έξοδο από τα Μνημόνια και όχι ευρύτερες προγραμματικές συγκλίσεις.

Ένα σύγχρονο μεγάλο κόμμα της Αριστεράς δεν μπορεί να στηρίζεται σε έναν μονολιθικό δογματισμό τον οποίο είναι υποχρεωμένα να ενστερνίζονται τα μέλη του, ούτε όμως να είναι και ένα κόμμα - σούπερ μάρκετ στη βάση μιας ελάχιστης συναίνεσης σε δύο ή τρία κεντρικά θέματα. Το ερώτημα λοιπόν είναι: ποιοι θέλουν τον κοινωνικό μετασχηματισμό προς μια προοδευτική κατεύθυνση και ποιοι έχουν την πρόθεση, το σχέδιο και τη δύναμη να το κάνουν;

Γιατί αυτό είναι που θα καθορίσει το ποιους εκπροσωπούμε αλλά και το πώς εκείνοι θα θελήσουν να συμμετάσχουν ενεργά στο πολιτικό σχέδιο μετασχηματισμού κόμματος και κοινωνίας.

Απαραίτητη προϋπόθεση, η «γείωση» με την κοινωνία, η επανασύνδεση με κοινωνικούς χώρους και κινήματα και ως προς αυτό θα πρέπει να αντιληφθούμε και να μελετήσουμε το τι σημαίνει «δικτυωμένος πολίτης», τι σημαίνουν και πώς λειτουργούν οι κοινότητες πολιτών οι οποίες σχηματοποιούνται και αναδεικνύονται μέσα στο ψηφιακό περιβάλλον ήδη από τις αρχές του 21ου αιώνα.

Από το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης του Σιάτλ το 1999 και αργότερα της Γένοβας μέχρι την Αραβική Άνοιξη και τις μεγάλες συγκεντρώσεις στις πλατείες του Καΐρου, της Μαδρίτης, της Κωνσταντινούπολης και της Αθήνας, μέχρι το κίνημα «Occupy» στις ΗΠΑ αλλά και τις πρόσφατες διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, έχουμε πλέον τον κοινωνιολογικά και πολιτικά αποδεκτό νέο ιστορικό υποκείμενο: τον δικτυωμένο πολίτη που σχηματίζει δικτυακές κοινότητες σε μια νέα δημόσια σφαίρα. Δεν είναι μάλιστα λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι αυτό το νέο ιστορικό υποκείμενο θα αντικαταστήσει τη βιομηχανική εργατική τάξη στο προοδευτικό της έργο ακριβώς όπως αυτή αντικατέστησε τους υφαντουργούς και τους τεχνίτες του 18ου αιώνα.

Κι ενώ τόσο το Κίνημα του Μπέρνι Σάντερς όσο και οι Εργατικοί του Κόρμπιν δουλεύουν εδώ και καιρό στη νέα δημόσια σφαίρα, στην ελληνική Αριστερά φαίνεται να επικρατεί μέχρι σήμερα η φοβική αντιμετώπιση μιας υπολανθάνουσας μαρξιστικής ορθοδοξίας η οποία δεν θέλει να ακούσει κουβέντα για νέο ιστορικό υποκείμενο και πολύ περισσότερο για ψηφιακές κοινότητες και ψηφιακό κόμμα, καθώς αυτό ανατρέπει, στο μυαλό τους, το βασικό δόγμα της ταξικής εκπροσώπησης.

Στην ουσία το μόνο που ανατρέπεται από τους δικτυωμένους πολίτες και τις κοινότητές τους είναι «η διάχυση της πλαδαρής κοινοτοπίας που αποστεγνώνει π.χ. τις κομματικές συνεδριάσεις και μετατρέπει τον λόγο σε ρητορεία, τη σκέψη σε εγκεφαλισμό, τη θεωρία σε θεωρητικολογία, τη δράση σε ρουτίνα, την έμπνευση σε συνήθεια, τη γνώση σε άγνοια, την ανησυχία σε επανάπαυση, την πολιτικοποίηση σε απολιτικότητα», όλα εκείνα δηλαδή που κάνουν την ένταξη σε ένα κόμμα απωθητική, όπως έγραφε ο Άγγελος Ελεφάντης και μας θύμισε σε πρόσφατο κείμενό του ο Δημήτρης Καραμάνης.

Ας το θέσουμε ξεκάθαρα: η συμμετοχή μας ως πολιτικά υποκείμενα στη δημόσια σφαίρα δεν υπαγορεύεται από μια μετανεωτερική υποχρέωση ενός κοινωνικού marketing, δεν είναι απλώς άλλος ένας τρόπος επικοινωνίας πέραν της παραδοσιακής. Είναι πολιτικό καθήκον υψηλής βαρύτητας και προτεραιότητας. Ας μην ξεχνάμε ότι η λέξη community (κοινότητα) δεν είναι νεολογισμός, αλλά από αυτή προήλθε η λέξη κομμουνισμός.

Τη φωνή αυτών των κοινοτήτων θα πρέπει ν ακούσει με προσοχή ένα σύγχρονο κόμμα της Αριστεράς για να διαπιστώσει ότι αυτές δεν εκφράζουν μόνο άρνηση, δεν αρκούνται στο να πετροβολούν. Διατυπώνουν αιτήματα, διεκδικούν δικαιώματα, υπερβαίνουν παλιά εμπόδια, μιζέριες και αντιθέσεις και συνδιαμορφώνουν θετικές προτάσεις εκφράζοντας όχι μόνο τις απόψεις αλλά και τις επιθυμίες τους για έναν άλλο τρόπο ζωής. Ενίοτε συναρθρώνονται σε μεγάλα κινήματα που μεταφέρονται από Διαδίκτυο στους δρόμους, όπως ήταν τα κινήματα των «Αγανακτισμένων», το «Occupy»,το #MeToo, το #Black_lives_matter, το #This_is_a_coup κ.ά.

Ο μετασχηματισμός ενός κόμματος της Αριστεράς (και) σε ψηφιακό κόμμα δεν σημαίνει τη μετατροπή του σε ένα ψηφιακό υποκατάστατο όπου μέλη και στελέχη θα επικοινωνούν και θα συνεδριάζουν, θα δρουν και θα παρεμβαίνουν μέσω... e-mail, Twitter και Facebook όπως κάποιοι νομίζουν. Σημαίνει ότι το κόμμα μπορεί να διευρυνθεί κατ’ αναλογία με τη δημόσια σφαίρα, να γίνει πιο ελκυστικό, πιο δημιουργικό και πιο αποτελεσματικό για τους νέους ανθρώπους. Να διευρύνει τους ορίζοντές του και να καθορίσει το ποιους πραγματικά εκπροσωπεί. Εκείνους δηλαδή που θέλουν τον κοινωνικό μετασχηματισμό συμμετέχοντας στο εγχείρημα και όχι αναθέτοντάς το σε άλλους.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL