Η μέθοδος επιμέτρησης των διοικητικών προστίμων που επιβάλλονται στους ΟΤΑ Α' βαθμού, ένας συνδυασμός σοβαρότητας της παράβασης και του είδους αυτής, εφόσον δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους για την εναλλακτική διαχείριση και τη χωριστή συλλογή των δημοτικών αποβλήτων, καθορίζεται σε Κοινή Απόφαση του υπουργού Εσωτερικών Αλ. Χαρίτση και του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σ. Φάμελλου.
Οι παραβάσεις κατηγοριοποιούνται ανάλογα με τη σοβαρότητά τους (χαμηλή, σημαντική, πολύ σημαντική, υψηλή, πολύ υψηλή) και με βάση την επιλογή του κάθε ΟΤΑ να οργανώσει την ανακύκλωση των δημοτικών αποβλήτων σε συνεργασία με Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ή αυτοτελώς, οπότε ο δήμος αναλαμβάνει περισσότερες αρμοδιότητες.
Η μέθοδος περιλαμβάνει διαβάθμιση υπέρ των ΟΤΑ που έχουν ξεκινήσει τον σχεδιασμό ή και την υλοποίηση εργασιών χωριστής συλλογής, έστω και σε μικρότερο βαθμό από τον προβλεπόμενο στα τοπικά τους σχέδια, και επιβάρυνση των ΟΤΑ που δεν αναλαμβάνουν καμία δράση για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την εφαρμογή των χωριστών ρευμάτων αποβλήτων. Π.χ. χαρακτηρίζεται χαμηλή παράβαση η εμπρόθεσμη υποβολή ετήσιας απολογιστικής έκθεσης / έκθεσης προγραμματισμού στον Εθνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης στην περίπτωση που ο ΟΤΑ Α' βαθμού οργανώνει αυτοτελώς την εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασιών και διαθέτει εγκεκριμένο επιχειρησιακό σχέδιο εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασιών. Αντίθετα, πολύ υψηλή χαρακτηρίζεται η παράβαση για τους δήμους που αδρανούν.
Στην ΚΥΑ ορίζεται το εύρος και η κλιμάκωση των προστίμων από 1.000 ευρώ έως 100.000 ευρώ. Θα εφαρμόζονται στην περίπτωση που διαπιστώνονται παραβάσεις από τους ΟΤΑ, λαμβάνοντας υπόψη πρόσθετα κριτήρια σε σχέση με τις παραβάσεις των λοιπών υπόχρεων φορέων, που σχετίζονται ιδίως με δημογραφικά, γεωμορφολογικά, διοικητικά, οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των δήμων, σε ακολουθία με τη νέα κατηγοριοποίηση των δήμων, σύμφωνα με τον "Κλεισθένη".
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του ΥΠΕΝ, συμπληρωματικά με τα παραπάνω κριτήρια, τον προσδιορισμό της βαρύτητας των κυρώσεων καθορίζουν και άλλες παράμετροι, όπως η συμμόρφωση μετά τη διαπίστωση της παράβασης ή -αντίθετα- η επανάληψη της παράβασης, ο βαθμός υπαιτιότητας και η διάρκεια της παράβασης. Το επιβαλλόμενο διοικητικό πρόστιμο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 7% των ετήσιων εσόδων του δήμου από το ενιαίο ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας και φωτισμού του προηγούμενου έτους από τη βεβαίωση της παράβασης.
