Live τώρα    
12°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Σποραδικές νεφώσεις
12 °C
8.6°C15.2°C
1 BF 87%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
11 °C
8.1°C13.2°C
1 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
11.0°C14.4°C
2 BF 75%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.8°C13.6°C
2 BF 66%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
6 °C
5.9°C9.6°C
0 BF 100%
Ν. Μιχαλόπουλος, dιευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου: / Αν μείνουμε άπρακτοι, τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ν. Μιχαλόπουλος, dιευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου: / Αν μείνουμε άπρακτοι, τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο

Νίκος Μιχαλόπουλος, διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης

Τάρανδοι που αναζητούν δροσιά και σκιά σε σήραγγες αυτοκινητοδρόμων της Νορβηγίας. Πολικές αρκούδες που κατεβαίνουν στις πόλεις του Καναδά για να αναζητήσουν τροφή. Ο ποταμός Έλβας που έφερε στην επιφάνεια πυρομαχικά και χειροβομβίδες γιατί έπεσε η στάθμη των υδάτων. Η υψηλότερη κορυφή του βουνού Κεμπνεκάιζε που έχασε τέσσερα μέτρα ύψος από τις υψηλές θερμοκρασίες και δεν είναι πια η υψηλότερη στη Σουηδία. Παρατεταμένοι καύσωνες, μεγάλες πυρκαγιές στο βόρειο ημισφαίριο, ξηρασίες, πλημμύρες, τυφώνες, έντονες βροχοπτώσεις. Αυτές είναι μερικές μόνο από τις επιπτώσεις της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής, με βασικά χαρακτηριστικά την αύξηση της θερμοκρασίας, το λιώσιμο των πάγων, την αστάθεια του καιρού, την αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων.

Τι έχει αλλάξει;

Μελέτες και εκθέσεις διεθνών οργανισμών δείχνουν ότι η αποσταθεροποίηση του κλίματος ευνοεί τη δημιουργία ακραίων καιρικών φαινομένων. Παράλληλα, υπογραμμίζουν ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα δύσκολο και σύνθετο πρόβλημα, που επηρεάζει δραματικά την ασφάλεια και την υγεία των πολιτών αλλά και τομείς όπως οι υποδομές, η γεωργία, η κτηνοτροφία, η οικονομία και η μετανάστευση.

"Έντονα καιρικά φαινόμενα είχαμε πάντα. Αυτό που συμβαίνει τα τελευταία είκοσι χρόνια, κυρίως, είναι ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής τόσο η έντασή τους όσο και η διάρκεια και η συχνότητά τους έχουν αυξηθεί. Αυτό, σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθυσμού, την αστικοποίηση αλλά και την άναρχη δόμηση έχουν σαν αποτέλεσμα οι συνέπειές τους να είναι πολύ πιο καταστροφικές" δηλώνει στην "Α" ο Νίκος Μιχαλόπουλος, διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης. "Δυστυχώς, τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν πως στο μέλλον, αν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα, η συχνότητα, η ένταση και η διάρκεια των ακραίων φαινομένων θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο" προειδοποιεί.

Αυτό σημαίνει ότι η προσαρμογή στα νέα δεδομένα είναι πλέον μονόδρομος: οι συνθήκες επιτάσσουν τον σχεδιασμό νέων στρατηγικών και εργαλείων που θα συμβάλουν στην πρόληψη και την αναχαίτιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι μηχανισμοί εκείνοι που θα επιτρέψουν τη διαχείριση έκτακτων αναγκών με στόχο να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά οι αναδυόμενες απειλές από ακραία φυσικά φαινόμενα.

Στην Ελλάδα

"Μετά τα πρόσφατα δραματικά γεγονότα στην Ανατολική Αττική αλλά και τα περσινά στη Μάντρα, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να καταγράψουμε αλλά και να αποκωδικοποιήσουμε τις βασικές αιτίες των φυσικών φαινομένων που είχαν τα καταστροφικά αποτελέσματα που βιώσαμε. Είναι σημαντικό τόσο επιστημονικά όσο και για την αναγκαία προετοιμασία της Πολιτείας προκειμένου να αντιμετωπίσει όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα τα αναμενόμενα έντονα και ακραία φαινόμενα -τα οποία από εδώ και πέρα διαφαίνεται πως θα μπουν στη καθημερινότητά μας λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής- αλλά και να θωρακίσει όσο το δυνατόν καλύτερα τους πολίτες της και τις υποδομές της" τονίζει ο πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και καθηγητής Μανώλης Πλειώνης.

Με την Ελλάδα να μετρά τους νεκρούς της στο Μάτι Αττικής, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες τον σχεδιασμό της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και τη διαχείριση έκτακτων αναγκών στη χώρα μας: καταργείται με τη σημερινή της μορφή η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και στη θέση της ιδρύεται η Εθνική Υπηρεσία Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών. Στον νέο αυτό φορέα θα συγκροτηθεί ένα μόνιμο επιστημονικό συμβούλιο, στο οποίο θα συμμετέχουν όλα τα επιστημονικά ιδρύματα και όλες οι δομές της χώρας που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. Μεταξύ των φορέων είναι και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), το οποίο, μεταξύ άλλων, παρέχει εξειδικευμένες και καινοτόμες υπηρεσίες σχετικά με την πρόγνωση, την ανίχνευση, την παρακολούθηση και την εκτίμηση αποτελεσμάτων έντονων φυσικών φαινομένων και καταστροφών.

Μέσα σε έξι ώρες έβρεξε όσο περίπου τον μισό χρόνο

"Το ΕΑΑ έχει τη δυνατότητα, αναλύοντας τα δεδομένα που συλλέγουμε από τους μετρητικούς μας σταθμούς και δορυφόρους, να μελετά τις συνθήκες που επικράτησαν πριν και κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων φαινομένων" εξηγεί ο Μανώλης Πλειώνης. "Παραδείγματος χάριν, τη βασική αιτία της καταστροφικής πλημμύρας της Μάντρας μπορέσαμε να την αποδώσουμε σε ένα σπάνιο γεγονός εντονότατης βροχόπτωσης με ιδιαίτερα μικρή χωρική κάλυψη πάνω από το όρος Πατέρα. Η συνολική βροχόπτωση μέσα σε έξι ώρες ήταν περισσότερη από 200mm, όταν για σύγκριση το ετήσιο συνολικό μέσο ύψος βροχής στην Ελευσίνα είναι 373mm - έβρεξε δηλαδή μέσα σε έξι ώρες περίπου όσο σε μισό χρόνο. Η σφοδρότητα του φαινομένου μαζί με την επιμονή του πυρήνα της καταιγίδας να παραμείνει περίπου στάσιμη (σ.σ.: στην περιοχή) δημιούργησε τις προϋποθέσεις της αιφνίδιας πλημμύρας, που σε συνδυασμό με τις χρόνιες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στα τοπικά ρέματα οδήγησαν στα καταστροφικά αποτελέσματα που βιώσαμε".

Ριπές ανέμου 90-120 km/h

"Σχετικά με την πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική στις 23 Ιουλίου με τα δραματικά αποτελέσματα, καταγράφηκαν θυελλώδεις δυτικοί - βορειοδυτικοί άνεμοι για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, περίπου από τις 12 το μεσημέρι ώς και τις 10 το βράδυ, με ριπές ανέμου που έφτασαν στα 90-120 km/h σε αρκετές περιοχές της Αττικής, ενώ στο μεγαλύτερο μέρος της Περιφέρειας οι ριπές ξεπέρασαν τα 60 km/h" αναφέρει ο πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου. Όπως υπογραμμίζει, το αξιοσημείωτο ήταν "ότι σε αρκετούς μετεωρολογικούς μας σταθμούς οι ριπές ανέμου ήταν οι μεγαλύτερες που έχουν καταγραφεί καλοκαιρινούς μήνες κατά την τελευταία οκταετία (που λειτουργούν οι συγκεκριμένοι σταθμοί), στους περισσότερους δε από αυτούς και ανεξάρτητα διεύθυνσης ανέμου. Δυστυχώς, οι δυτικοί άνεμοι δρουν ως καταβάτες στις ανατολικές περιοχές της Αττικής και έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική άνοδο της θερμοκρασίας (καταγράφηκαν θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 38-39 βαθμών Κελσίου σε πολλούς σταθμούς ανατολικά) και τα χαμηλά επίπεδα σχετικής υγρασίας, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες για την ταχύτατη εξάπλωση πυρκαγιών".

Κλιματική αλλαγή και Συμφωνία του Παρισιού

"Χρειάστηκαν, δυστυχώς, δυστυχέστατα, οι δύο μεγάλες πρόσφατες τραγωδίες στη Μάνδρα και στο Μάτι για να αναδειχθεί το θέμα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε όλες του τις διαστάσεις" δηλώνει ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης, υπογραμμίζοντας την "επιτακτική ανάγκη να δραστηριοποιηθούμε ώστε οι πρόσφατες τραγωδίες να είναι και οι τελευταίες". Η κλιματική αλλαγή, όπως αναφέρει, αποτελεί ένα φαινόμενο με πολλαπλές σύνθετες διεργασίες "ντόμινο", τα αίτια και οι επιπτώσεις των οποίων έχουν παγκόσμια εμβέλεια. "Το θέμα δεν αντιμετωπίζεται με απλές, τεχνοκρατικές παρεμβάσεις. Σαφώς χρειάζονται παγκόσμια κινητοποίηση, πολιτική αποφασιστικότητα, συνέπεια και συντονισμός" υπογραμμίζει.

"Στο πλαίσιο αυτό, πριν από μια διετία, εκπρόσωποι από σχεδόν διακόσιες χώρες συγκεντρώθηκαν στη γαλλική πρωτεύουσα και κατέληξαν σε μια συμφωνία, η οποία θα τεθεί σε ισχύ το 2020 και αποτελεί ένα σχέδιο δράσης για τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, φιλοδοξώντας να μειώσει την υπερθέρμανση αρκετά κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου (η περίοδος έως το 2020 καλύπτεται από το Πρωτόκολλο του Κιότο). Ο στόχος είναι να μειωθεί στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Είναι γεγονός ότι η συμφωνία ουσιαστικά κήρυξε το τέλος εποχής των ορυκτών καυσίμων και δικαίως χαρακτηρίστηκε ως 'νίκη για ολόκληρο τον πλανήτη'. Βεβαίως, το θέμα είναι βαθιά πολιτικό, γιατί υπάρχουν χώρες που δεν είναι έτοιμες να απεμπολήσουν εύκολα συμφέροντα που υπάρχουν".

Σύμφωνα με τον διευθυντή του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΕΑΑ Νίκο Μιχαλόπουλο, η Συμφωνία του Παρισιού είναι αναμφισβήτητα ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, τονίζει ότι απαιτούνται μέτρα σε παγκόσμιο επίπεδο και με ουσιαστική συνεισφορά όλων των χωρών - κυρίως αυτών που εκπέμπουν τις μεγαλύτερες ποσότητες θερμοκηπικών αερίων, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία η Ρωσία και η Ε.Ε. Το εγχείρημα είναι σαφώς δύσκολο, διότι "τα θερμοκηπικά αέρια έχουν ένα πολύ μεγάλο χρόνο ζωής (από δέκα έως εκατό χρόνια), που τους επιτρέπει να έχουν εξαπλωθεί σε όλο τον πλανήτη με την ίδια συγκέντρωση αλλά και να παραμένουν στην ατμόσφαιρα για μεγάλο διάστημα ακόμα κι αν σταματούσαμε σήμερα τις εκπομπές τους".

Η μάχη έχει χαθεί;

"Με δεδομένο τον μεγάλο χρόνο ζωής των θερμοκηπικών αερίων, είναι ξεκάθαρο ότι μέτρα έπρεπε να έχουν ληφθεί από 'χθες'" σημειώνει ο Νίκος Μιχαλόπουλος. Πιστεύει ότι η μάχη είναι δύσκολη, αλλά ότι δεν έχει χαθεί. Άλλωστε, όπως αναφέρει, "μια θεώρηση πως το 'παιχνίδι έχει χαθεί' θα βοηθούσε άτομα και κυβερνήσεις από την άλλη πλευρά ώστε να μην πάρουμε κανένα μέτρο και να συνεχίσουμε να ρυπαίνουμε ασύστολα. Πρέπει να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα για τις επόμενες γενιές. Είναι χρέος μας".

Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα;

"Αν και η χώρα μας θα έπρεπε να έχει συνειδητοποιήσει νωρίτερα το μέγεθος του προβλήματος, τα τελευταία χρόνια έχει δραστηριοποιηθεί έντονα σε θεσμικές και επιστημονικές πρωτοβουλίες που δημιουργούν αισιοδοξία για την επίτευξη του στόχου μέχρι το 2030" επισημαίνει ο Κώστας Φωτάκης. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Έρευνας και Καινοτομίας, η Ελλάδα στηρίζει έμπρακτα τις παγκόσμιες προσπάθειες για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, θέτοντας ως στόχο να καλύψει το 50% των ενεργειακών της αναγκών από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) ώς το 2030. Παράλληλα, υπογραμμίζει το συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδας στην αξιοποίηση του φυσικού της πλούτου (ήλιος, νερό και αέρας) για την παραγωγή ενέργειας.

"Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είναι από τους μεγαλύτερους ρυπαντές μπορεί και πρέπει να εκμεταλλευτεί το μεγάλο της πλεονέκτημα που είναι ο ήλιος" αναφέρει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΕΑΑ Νίκος Μιχαλόπουλος, προτείνοντας την αντικατάσταση ακόμα μεγαλύτερου μέρους από τη συμμετοχή του λιγνίτη στην παραγωγή ενέργειας, που σήμερα ανέρχεται περίπου στο 40% με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας".

Η συνεισφορά των πολιτών

Εμείς, ως πολίτες, τι μπορούμε να κάνουμε σε ατομικό επίπεδο για την αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής ώστε να μην αισθανόμαστε "Δον Κιχώτες" που κυνηγάμε χίμαιρες; "Πέρα από την πίεση προς την 'εξουσία', σαν πολίτες πρέπει και μπορούμε να κάνουμε μια σειρά από μικρά πράγματα σε καθημερινή βάση: να μην αφήνουμε άσκοπα φώτα ή ηλεκτρικές συσκευές αναμμένες, να αντικαταστήσουμε τους ενεργοβόρους λαμπτήρες με άλλους χαμηλής κατανάλωσης, να αναβαθμίσουμε ενεργειακά την κατοικία μας, να αποφύγουμε την άσκοπη χρήση αυτοκινήτου στις αστικές κυρίως μετακινήσεις μας και να χρησιμοποιούμε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ποδήλατο ή και να κινούμαστε πεζοί, να καταναλώνουμε εποχικά προϊόντα κ.λπ." μας προτρέπει ο Νίκος Μιχαλόπουλος. Την ίδια ώρα, όμως, θέτει ως βασική προϋπόθεση την εκπαίδευση του κόσμου και των επόμενων γενεών. "Πρέπει", όπως τονίζει, "το κομμάτι 'κλιματική αλλαγή και δράσεις για τον μετριασμό της' να μπει στα σχολεία και να εκπαιδεύσουμε τον κόσμο από μικρή ηλικία να δρα τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και να απαιτεί από τους πολιτικούς να λαμβάνουν μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής".

Μανώλης Πλειώνης, πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου:

Στα Αντικύθηρα η βάση της ελληνικής έρευνας

Για τη μελέτη της κλιματικής αλλαγής σε σχέση με την ύπαρξη ακραίων φυσικών φαινομένων, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ορμώμενο από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, την 4η Έκθεση Αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή αλλά και τη θεματική στρατηγική της Ε.Ε. για την ατμοσφαιρική ρύπανση, αποφάσισε να συστήσει, ήδη από πέρσι το καλοκαίρι, το Παρατηρητήριο Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής στα Αντικύθηρα (ΠΑΓΓΑΙΑ) κατά τα πρότυπα του Συστήματος Παρακολούθησης του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (GAW/WMO), μια πρωτοβουλία που έχουν αγκαλιάσει και ενισχύει τόσο ο τομέας έρευνας του ΥΠΠΕΘ όσο και η Περιφέρεια Αττικής. Η ΠΑΓΓΑΙΑ θα λειτουργεί ως εθνικός κόμβος για την αδιάλειπτη παρακολούθηση κλιματικών παραμέτρων και την έγκαιρη ενημέρωση της Πολιτείας για ακραία φυσικά φαινόμενα εστιάζοντας: α) στην παροχή πιστοποιημένων δεδομένων και εμπειρογνωμοσύνης σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, η ποιότητα του αέρα και οι φυσικές καταστροφές β) στην έγκαιρη παροχή υπηρεσιών και πληροφοριών σε δημόσιους φορείς για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων στη διαχείριση κρίσεων από φυσικές καταστροφές γ) στη βελτίωση των κλιματικών προγνώσεων σε περιφερειακή κλίμακα για τον αποτελεσματικό μετριασμό των επιπτώσεων και την προσαρμογή.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL