Μία στις τέσσερις μέρες κατά τη διάρκεια του 2015, οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου ήταν εκτεθειμένοι στα επικίνδυνα αιωρούμενα σωματίδια εκτός ορίων και μια στις επτά ημέρες στον φωτοχημικό ρύπο του όζοντος, όπως καταδεικνύει η ετήσια έκθεση για την ατμοσφαιρική ρύπανση της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Όμως, ουδείς αρμόδιος ασχολείται με το πρόβλημα, ούτε καν σε επίπεδο δημόσιας συζήτησης προς αναζήτηση λύσεων.
Άλλο ένα καινούργιο εύρημα είναι η υπέρβαση της οριακής τιμής των 5 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο αέρα, σε μια θέση μέτρησης, στην Πατησίων, για το βενζόλιο, ρύπο με βασική πηγή εκπομπής τα βενζινοκίνητα οχήματα, το οποίο, όμως, δεν θεωρείται αξιόπιστο διότι υπήρξε "μικρή πληρότητα μετρήσεων". Από την έκθεση αναδεικνύεται η γύμνια ακόμη και σε βασικές υποδομές καταγραφής και μέτρησης της ρύπανσης σε όλη την επικράτεια, ενώ στην Αττική οι σταθμοί παραμένουν μόλις 14, όταν για να "λάμπει" ο Αττικός ουρανός το 2004 με την περιπέτεια της Ολυμπιάδας αριθμούσε 17 σταθμούς.
Οι πόλεις που διαθέτουν σταθμούς μέτρησης, με την ευθύνη λειτουργίας να ανήκει στις περιφερειακές αρχές, είναι μόνο η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, ο Βόλος, η Λάρισα και τα Ιωάννινα, χωρίς όμως χρονοσειρά δεδομένων για διάφορους ρύπους.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση για το 2015, η οποία αναρτήθηκε με μεγάλη καθυστέρηση στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ στις αρχές Οκτωβρίου, όταν από το 2001 και μετά δημοσιοποιούνταν το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο, στην περιοχή του Λεκανοπεδίου τα μικροσωματίδια ΑΣ 10 υπερέβησαν την οριακή τιμή των 50 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο αέρα, η οποία δεν πρέπει να ξεπερνιέται πάνω από 35 ημέρες τον χρόνο, 89 ημέρες στον Πειραιά και, 67 στην Αριστοτέλους, στο κέντρο της πόλης. Υπερβάσεις καταγράφονται στη μέση ετήσια τιμή των 40 μικρογραμμαρίων τόσο στον Πειραιά όσο και στην Αριστοτέλους, αλλά αποδίδονται στην... εισαγόμενη σκόνη της Σαχάρας.
Η "επιδρομή" μικροσωματιδίων στην Αθήνα, αλλά και άλλων αστικών κέντρων, λόγω της λειτουργίας τζακιών και ξυλόσομπων, η οποία πρωτοεκδηλώθηκε στα τέλη του 2012- αρχές 2013, μετά την εξίσωση του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης με αυτόν της κίνησης, σε συνδυασμό με τη μείωση μισθών και εισοδημάτων, που οδήγησε σε βίαιη αλλαγή του τρόπου θέρμανσης, ακροθιγώς αναφέρεται. Καταγράφεται "ως απότομη αύξηση τον Δεκέμβριο του 2012 λόγω της έναρξης χρήσης σε μεγάλο βαθμό βιομάζας ως θερμαντικού μέσου". Το 2015 ο ρύπος αυτός μετρήθηκε σε τρεις επιπλέον σταθμούς (Νέα Σμύρνη, Περιστέρι και Λιόσια).
Όσο για τα υπέρλεπτα σωματίδια ΑΣ 2,5, τα οποία θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνα για την υγεία, η "ύπαρξή" τους σαφώς υποβαθμίζεται με την αναφορά ότι "δεν παρουσίασαν υπέρβαση της οριακής τιμής σε καμιά θέση μέτρησης". Το όριο είναι 25 μικρογραμμάρια, όμως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θέτει ώς όριο τα 10, ενώ οι ΗΠΑ έχουν θεσμοθετήσει τα 12 μικρογραμμάρια. Μέχρι το 2014 καταγράφονταν μόνο στον Πειραιά, τη Λυκόβρυση και την Αγία Παρασκευή και από πέρσι προστέθηκαν μετρήσεις κι από άλλους τόσους σταθμούς (Αριστοτέλους, Λυκόβρυση, Αγία Παρασκευή).
Ο έτερος "δυνάστης", γνώριμος από τα παλιά, που εμφανίζεται τους καλοκαιρινούς μήνες, το όζον, κινήθηκε εκτός του ορίου ενημέρωσης των 180 μικρογραμμαρίων σε 8 σταθμούς μέτρησης. Τα όρια συναγερμού, τα 240 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα επί τρεις συνεχόμενες ώρες, ξεπεράστηκαν μια φορά σε Αγία Παρασκευή, Λυκόβρυση, Θρακομακεδόνες και δύο στο Μαρούσι, με διάρκεια υπέρβασης μία ώρα. Οι τιμές - στόχοι για την προστασία της δημόσιας υγείας, που ορίζονται στα 120 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα σε οκτάωρη βάση ως μέση τιμή τριών συνεχών ετών (2013-2015), ξεπεράστηκαν κατά πολύ. Ο αριθμός των ημερών με υπερβάσεις είναι 49 στη Νέα Σμύρνη, 46 στα Λιόσια, 37 στο Περιστέρι, 48 στη Λυκόβρυση, 74 στους Θρακομακεδόνες και 82 στην Αγία Παρασκευή. Σε αυτό δεν υπάρχουν καταγραφές του 2014, διευκρινίζεται στην έκθεση.
Το διοξείδιο του αζώτου, άλλο συστατικό του πνιγηρού νέφους, ξεπέρασε τη μέση ετήσια, η οποία έχει ορισθεί στα 40 μικρογραμμάρια, σε τέσσερις σταθμούς, εκ των οποίων οι τρεις στο κέντρο της Αθήνας. Στην Πατησίων με 67 μικρογραμμάρια, στην Αθηνάς με 41, στην Αριστοτέλους με 55, όπως και στον Πειραιά με την ίδια τιμή.
Χαρτογράφηση της ρύπανσης
Η έκθεση του 2015 συνοδεύεται και από εκτίμηση της ποιότητας του αέρα, στο πλαίσιο του έργου «Επικαιροποίηση της χαρτογραφικής απεικόνισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μέσω της καταγραφής ατμοσφαιρικών εκπομπών των πηγών και ανάπτυξης κατάλληλου υπολογιστικού εργαλείου» του "Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη" του ΕΣΠΑ.
Όπως αναφέρεται, αυτή στηρίχτηκε σε ενδεικτικές μετρήσεις σε θέσεις πέραν των σταθερών μετρήσεων του Δικτύου, αλλά και για επιπλέον ρύπους από τους μετρούμενους στους σταθμούς. Η εκτίμηση επεκτάθηκε και στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας με χρήση τεχνικών προσομοίωσης όπου πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες αιωρούμενων σωματιδίων ΑΣ10 και ΑΣ 2,5 και βενζολίου που καλύπτουν το 14% των ημερών του έτους, τη χρονική περίοδο Σεπτέμβριος 2014 - Οκτώβριος 2015.
Άλλοι ρύποι, όπως το βενζοαπυρένιο, προέκυψαν από χημική ανάλυση στο κλάσμα των ΑΣ10. Οι μετρήσεις σε 36 σημεία δείχνουν υπερβάσεις της μέσης ετήσιας τιμής (40 μικρογραμμάρια) των ΑΣ 10 στην Αριστοτέλους (43), στην Αθήνα και στα Γιάννενα (46,4) και των ΑΣ 2,5 στον Βόλο με ετήσια τιμή 28,7 μικρογραμμάρια. Μετρήσεις του βενζοαπυρενίου, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως καρκινογόνα χημική ένωση, έγιναν σε 20 περιοχές.
