Τα βαρίδια αμιγώς πελατειακού χαρακτήρα εις βάρος του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος αποτινάσσει σταδιακά το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με καθυστέρηση είναι η αλήθεια. Έτσι, μετά την κατάργηση 19 άρθρων του Ν. 4269/2014 -τα οποία ανέτρεπαν θεσμοθετημένες χρήσεις γης πριμοδοτώντας ξενοδοχεία, κτήρια ιδιωτικής εκπαίδευσης, υγείας κ.λπ., εντείνοντας τις δυσλειτουργίες πόλεων και οικισμών- με τροπολογία στον Ν. 4389 που ψηφίστηκε τον Μάιο, τώρα "σβήνονται" διατάξεις οι οποίες μετέτρεπαν τη γη υψηλής παραγωγικότητας σε οικόπεδα.
Στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, το οποίο συζητείται στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής με τον τίτλο "πλαίσιο για την ασφάλεια στις υπεράκτιες εργασίες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, ενσωμάτωση της Οδηγίας 2013/30/Ε.Ε., τροποποίηση του Π.Δ. 148/2009 για την περιβαλλοντική ευθύνη και άλλες διατάξεις "απαγορεύει εφεξής τη δόμηση στη γεωργική γη εκατέρωθεν των οδικών αξόνων. Παράλληλα, άλλες ρυθμίσεις εισάγουν διαδικασίες εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής υποβολής αιτημάτων εγγραφής πράξεων και έκδοσης πιστοποιητικών από τα κτηματολογικά γραφεία, ενώ ενισχύουν τη λειτουργία του μοναδικού ελεγκτικού μηχανισμού για τον εντοπισμό του περιβαλλοντικού εγκλήματος, παρότι παραμένει τραγικά υποστελεχωμένος.
Προστασία πολύτιμου πόρου
Αναλυτικότερα, με το άρθρο 50 καταργούνται οι διατάξεις προηγούμενου νόμου (Ν. 4178/2013) που κατά παρέκκλιση ευνοούσαν την αλλαγή χρήσης στη γη υψηλής παραγωγικότητας. Εφεξής επιτρέπεται σε υφιστάμενα κτήρια η αλλαγή χρήσης μόνον αν εξυπηρετεί αγροτική δραστηριότητα.
Στη σχετική προσθήκη αναφέρεται: "Νομίμως εκδοθείσες διοικητικές πράξεις, οι οποίες έχουν εκδοθεί μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος, σε ακίνητα εντός εκτάσεων Αγροτικής Γης Υψηλής Παραγωγικότητας με πρόσωπο σε εθνικές, επαρχιακές και δημοτικές οδούς, ή και βρίσκονται εντός αποστάσεως διακοσίων (200) μέτρων από τον άξονα εθνικών, επαρχιακών οδών και εκατόν πενήντα (150) μέτρων από τον άξονα δημοτικών οδών, εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη δημοσίευση του παρόντος.
Στα παραπάνω ακίνητα δεν επιτρέπεται η ανανέωση έγκρισης δόμησης και άδειας δόμησης στην περίπτωση που η αρχική δεν έχει υλοποιηθεί. Στα ήδη υφιστάμενα κτήρια επιτρέπεται ο εκσυγχρονισμός τους, καθώς και η λήψη και ανανέωση περιβαλλοντικών όρων, αδειών λειτουργίας και αδειών εγκατάστασης, όπου απαιτούνται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Ενδεχόμενη αλλαγή χρήσης και έκδοση νέας έγκρισης δόμησης και άδειας δόμησης για τα εν λόγω ακίνητα μετά τη δημοσίευση του παρόντος, λαμβάνει χώρα κατόπιν γνωμοδότησης της Περιφερειακής Επιτροπής Χωροταξίας και Περιβάλλοντος (ΠΕΧΩΠ) της οικείας Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής (ΔΑΟΚ), αποκλειστικά προς τον σκοπό υλοποίησης Αγροτικής Δραστηριότητας, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2 παρ. 1 του Ν. 3874/2010, όπως ισχύει, καθώς και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων. Αιτήσεις έκδοσης αδειών έγκρισης και αδειών δόμησης που έχουν κατατεθεί νομίμως με πλήρη φάκελο δικαιολογητικών μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος, εξετάζονται βάσει των καταργούμενων διατάξεων ύστερα από υπεύθυνη δήλωση του αιτούντος».
Στην αιτιολογική έκθεση επισημαίνεται ότι η νέα ρύθμιση συντείνει στην προστασία, τη διατήρηση και τη διαφύλαξη του μη ανανεώσιμου και συνταγματικά κατοχυρωμένου φυσικού πόρου της Γεωργικής Γης Υψηλής Παραγωγικότητας, ο οποίος αποτελεί κοινωνικό αγαθό με σημαντική συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη και παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.
Επιτάχυνση σύνταξης του Κτηματολογίου
Το άρθρο 40 του σχεδίου νόμου προβλέπει την ηλεκτρονική υποβολή τοπογραφικών διαγραμμάτων που συντάσσονται και προσαρτώνται σε πράξεις εγγραπτέες στα βιβλία μεταγραφών και υποθηκών και στα κτηματολογικά βιβλία, όπως και των διαγραμμάτων γεωμετρικών μεταβολών στη βάση δεδομένων της εταιρείας Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Ανώνυμη Εταιρεία (ΕΚΧΑ Α.Ε.). Η έναρξη ισχύος της υποχρέωσης ηλεκτρονικής υποβολής θα καθοριστεί με υπουργική απόφαση, όπως και ο τρόπος, οι όροι, οι προϋποθέσεις και η σχετική διαδικασία. Κατά την ειδική έκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο, δαπάνη που προκύπτει από την ανάγκη συνεχούς αναβάθμισης του ηλεκτρονικού συστήματος εκτιμάται στο ποσό των 50.000 ευρώ ετησίως περίπου, και θα αντιμετωπισθεί από τις πιστώσεις του προϋπολογισμού της ΕΚΧΑ Α.Ε. Με την ηλεκτρονική υποβολή καταργείται η υποχρέωση για την υποβολή αντιγράφου του τοπογραφικού διαγράμματος στο Κτηματολογικό Γραφείο.
Επιθεωρητές Περιβάλλοντος
Οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος, ο αριθμός των οποίων έχει συρρικνωθεί δραματικά -φτάνουν δεν φτάνουν τους δώδεκα για όλη την επικράτεια-, ξέμειναν και από πόρους για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών τους, καθώς μέχρι τώρα αυτές καλύπτονταν από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Περιβάλλοντος (ΕΠΠΕΡ, ΕΠΠΕΡΑΑ). Ο κρατικός προϋπολογισμός κάλυπτε μόνον τη μισθοδοσία. Προκειμένου να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα, στο άρθρο 52 καθιερώνεται η χρηματοδότηση από τα πρόστιμα των παραβάσεων.
Όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση "Προβλέπεται η δυνατότητα εγγραφής μέρους των εισπραττόμενων προστίμων για παραβάσεις της περιβαλλοντικής και μεταλλευτικής - λατομικής νομοθεσίας, το οποίο θα καθορίζεται με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε ειδικό κωδικό, με σκοπό την κάλυψη των δαπανών των πάσης φύσεως ελέγχων και επιθεωρήσεων που διενεργεί το ΣΕΠ - ΔΕΜ.
Οι δαπάνες αυτές, οι οποίες, από την ίδρυση της πρώην Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, το έτος 2003, έως το τέλος του έτους 2015, καλύπτονταν από κοινοτικούς πόρους, δεν ήταν νομικά δυνατό να ενταχθούν στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014 -2020, με αποτέλεσμα, μετά την 1η.1.2016 να πρέπει να καλυφθούν από τον τακτικό προϋπολογισμό του ΥΠΕΝ.
Σε περίπτωση που τα διαθέσιμα κονδύλια του τακτικού προϋπολογισμού του ΥΠΕΝ δεν καταστούν επαρκή, υπάρχει κίνδυνος να αποβεί ιδιαίτερα δυσχερής, ή ακόμα και αλυσιτελής, ο περιβαλλοντικός έλεγχος και το ελεγκτικό έργο εν γένει του Σώματος Επιθεώρησης Περιβάλλοντος Δόμησης, Ενέργειας και Μεταλλείων (ΣΕΠΔΕΜ), το οποίο απαραιτήτως προϋποθέτει επιτόπιες αυτοψίες στα ελεγχόμενα έργα ή δραστηριότητες, δεδομένου ότι οι σχετικές παραβάσεις δεν μπορούν να βεβαιωθούν με άλλο τρόπο. Οι δαπάνες αυτές ελέγχου και επιθεωρήσεων των υπηρεσιών του ΣΕΠΔΕΜ περιλαμβάνουν κατ' ελάχιστον έξοδα μετακινήσεων για τη διενέργεια αυτοψιών και παράσταση στα δικαστήρια, συντήρηση και λειτουργία των υπηρεσιακών αυτοκινήτων, υπηρεσίες ταχυμεταφορικής για την επίδοση των κλήσεων, εξοπλισμό δειγματοληψιών, προμήθεια μέσων ατομικής προστασίας κ.ά.
Με τη δυνατότητα εγγραφής μέρους των εισπραττόμενων περιβαλλοντικών προστίμων σε κωδικό για την ενίσχυση του ελεγκτικού έργου των υπηρεσιών του ΣΕΠΔΕΜ, καθίσταται διαθέσιμος ένας σημαντικός πόρος, άμεσα σχετιζόμενος με την προστασία του περιβάλλοντος και απολύτως αναγκαίος για τη διασφάλιση της δυνατότητας λυσιτελούς εκπλήρωσης του υπηρεσιακού σκοπού του ΣΕΠΔΕΜ".
Για να διασφαλιστεί, δε, το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού στους ελέγχους, καταργείται η ανάρτηση των εντολών μετακίνησης στη Διαύγεια, αλλά και τα διακριτικά στα οχήματα.
Πράσινα σημεία
Το άρθρο 42 προβλέπει την έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης για την αποσαφήνιση των ορισμών, των κατηγοριών και των προδιαγραφών των Πράσινων Σημείων και ΚΑΕΔΙΣΠ (Κέντρων Ανακύκλωσης, Εκπαίδευσης και Διαλογής στην Πηγή) στο πλαίσιο του εγκεκριμένου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων.
Ακόμη επανακαθορίζονται (άρθρο 43) οι πόροι του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ), που το 2011 συγχωνεύθηκε αυθαίρετα με το ΙΓΜΕ, άλλαξε ονομασία και το 2015 αυτονομήθηκε εκ νέου, όπως και το ΙΓΜΕ. Στους ιδρυτικούς του σκοπούς, το 2000 περιλαμβάνονταν η παρακολούθηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της χώρας και η παροχή συμβουλών για τη χάραξη περιβαλλοντικής πολιτικής. Ουδέποτε, όμως, απέκτησε το προβλεπόμενο προσωπικό και στην ουσία υπολειτουργούσε με αποσπάσεις, αντλώντας πόρους για τη λειτουργία του από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του Περιβάλλοντος. Τώρα προβλέπεται και ετήσια επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του ΥΠΕΝ.
