Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
H «επαναφορά της κανονικότητας» στον χωρικό σχεδιασμό
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

H «επαναφορά της κανονικότητας» στον χωρικό σχεδιασμό

Της Ρένα Κλαμπατσέα*

Τα δείγματα γραφής της κυβέρνησης για το διαχρονικό αίτημα «ολοκλήρωση χωρικού σχεδιασμού με κανόνες για όλους και διαφάνεια» επιβεβαιώνουν την εκ διαμέτρου διαφορετική αντίληψή της για τον ρόλο και τον χαρακτήρα του χωρικού σχεδιασμού σε σύγκριση με αυτήν της προηγούμενης διακυβέρνησης.

Με αφορμή δύο άρθρα του υπό συζήτηση στη Βουλή αναπτυξιακού νομοσχεδίου τεκμηριώνεται η σπουδή της κυβέρνησης να «επαναφέρει την κανονικότητα» και στα θέματα που αφορούν τον σχεδιασμό του χώρου. Τα άρθρα 207 και 208 επιχειρούν αυτή την επαναφορά στο καθεστώς προ του 2015. Συγκεκριμένα:

α) Στην επικρότηση και ενίσχυση του κατ' εξαίρεση σχεδιασμού μέσω της αυτόματης νομιμοποίησης οποιουδήποτε Ειδικού Χωρικού Σχεδίου (ΕΧΣ) ώστε να επιβάλλεται σε οποιονδήποτε ισχύοντα σχεδιασμό της περιοχής αναφοράς του, καταργώντας την υποχρεωτική σήμερα διαδικασία προέγκρισης και παραπέμποντάς τη στη διακριτική ευχέρεια του κάθε ενδιαφερόμενου. Με απλά λόγια, ο ισχύων σήμερα Νόμος 4447/16 επιβάλλει την εύλογη διαδικασία της προέγκρισης οποιουδήποτε Ειδικού Χωρικού Σχεδίου.

H νέα ρύθμιση έρχεται να «τρυπήσει» τον υφιστάμενο σχεδιασμό της εκάστοτε περιοχής και να αλλάξει χρήσεις γης και συντελεστή δόμησης. Μια γρήγορη (όπως φαίνεται από τα πεπραγμένα μας) διαδικασία, διάφανη (γνωμοδότηση συλλογικού οργάνου, ΚΕΣΥΠΟΘΑ), που σε πρώιμο στάδιο έδινε ή όχι πράσινο φως για να προχωρήσει ένα Ειδικό Χωρικό Σχέδιο με χρήσεις και συντελεστή. Άρα ενσωμάτωνε και ασφάλεια δικαίου ως προς τα κρίσιμα στοιχεία και τη συνέχεια της παρέμβασης (επενδυτικής / επιχειρηματικής, κοινωνικής / περιβαλλοντικής). Αυτή η win-win προσέγγιση εξασφάλιζε και τους δύο εταίρους, Πολιτεία και ενδιαφερόμενο φορέα, σε μικρό χρονικό διάστημα, με ουσιαστική, συνοπτική και χαμηλού κόστους σχετική τεχνική έκθεση.

Με την προτεινόμενη διάταξη (άρθρο 207) οι ημέτεροι θα μπορούν να καταθέτουν απευθείας ΕΧΣ και ΣΜΠΕ (Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) και μετά θα πιέζουν ποικιλοτρόπως τους εμπλεκόμενους από την πλευρά της Πολιτείας για θετική γνωμοδότηση στο τέλος μιας διαδικασίας, ενώ κάποιοι (αν υπάρχουν ανυποψίαστοι) μπορεί να ακολουθήσουν την ασφαλή, νόμιμη και υπέρ του δημοσίου συμφέροντος διαδικασία της προέγκρισης.

β) Στον κατακερματισμό (διάσπαση) των χωρικών ενοτήτων αναφοράς των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων (ΤΧΣ) και τη μη ολοκλήρωση του χωρικού σχεδιασμού. Με βάση τον ίδιο νόμο (4447/16), κάθε ΤΧΣ εκπονείται ανά δήμο και θεσμοθετείται μέσω Προεδρικού Διατάγματος. Θεσμοθετήθηκε, δηλαδή, το απολύτως αυτονόητο και επιστημονικά τεκμηριωμένο, ότι τα ΤΧΣ πρέπει να αναφέρονται και να ρυθμίζουν μέσω Προεδρικού Διατάγματος τις χρήσεις και τους όρους δόμησης στην έκταση κάθε δήμου, ενσωματώνοντας ή και αναθεωρώντας όποια παλιότερα σχέδια (καποδιστριακών δήμων, σημερινών δημοτικών ενοτήτων) βρίσκονται σε ισχύ. Άρα κάθε δήμος, ένα ΤΧΣ. Με αυτό το σκεπτικό ζητήσαμε και επιτύχαμε δάνειο 200 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ύστερα από κοστολόγηση όλων των απαιτούμενων μελετών ΤΧΣ της χώρας.

Μέσω της προτεινόμενης διάταξης (άρθρο 208) επιχειρείται η επαναφορά του κατακερματισμού του χώρου, η μελέτη ανά δημοτική ενότητα, αναιρώντας την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση χωροκοινωνικών, αναπτυξιακών και περιβαλλοντικών θεμάτων που καλείται από τη φύση του να ρυθμίσει, να οργανώσει το σχέδιο κάθε περιοχής.

Η αντίληψη της εφαρμογής διαφορετικών ταχυτήτων και σημείων εκκίνησης του σχεδιασμού στη χώρα μας, ανά περίπτωση, ανά βούληση, ανά..., ταυτίζεται με την επικρατούσα πολιτική βούληση επί δεκαετίες, στοιχειοθετώντας την «κανονικότητα» για τον χωρικό σχεδιασμό και κυρίως τον μη σχεδιασμό.

Η προσχηματική εντέλει καταγγελία της εκτός σχεδίου δόμησης, της καθυστέρησης της ανάπτυξης λόγω μη ολοκληρωμένου και σύγχρονου σχεδιασμού (χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δόμησης) απαντάται το 2019 με δύο χειρονομίες επαναφοράς στην «κανονικότητα», δηλαδή την ενίσχυση της εξαίρεσης, της περίπτωσης και του κατακερματισμού.

* Η Ρένα Κλαμπατσέα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ, πρώην γενική γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL