«Ουσιαστικά τα ΑΤΜ πώλησης γάλακτος ενσαρκώνουν την ιδέα της αυτοδιάθεσης του προϊόντος χωρίς μεσάζοντες. Πρόκειται για μια εναλλακτική ποιοτική πρόταση για τους καταναλωτές»
Από τη Λάρισα και τη Θεσσαλονίκη μέχρι την Αθήνα και από την Αλεξανδρούπολη και την Κομοτηνή μέχρι τα Γιάννενα, τα ΑΤΜ γάλακτος επιβεβαιώνουν πως πίσω από κάθε ιστορία επιτυχίας βρίσκεται κάποιος που πήρε μια θαρραλέα απόφαση
Η δημιουργία του Αγροτικού Συνεταιρισμού ΘΕΣγάλα - Πιες ήταν μια μικρή «επανάσταση του αυτονόητου». Γιατί; Διότι ξέφυγε από τη λογική του μεμονωμένου, από τη λογική να τα περιμένει όλα από το μαγικό ραβδί του κράτους, εισήγαγε τον όρο «καινοτομία» στην επιχειρηματική του λογική και έχει καταφέρει τα μέλη του να αναπνεύσουν ως παραγωγοί και ως επιχειρηματίες.
Ο Συνεταιρισμός ΘΕΣγάλα - Πιες, γνωστός στο ευρύ κοινό μέσω των αυτόματων πωλητών γάλακτος, που είναι ένα από τα πιο επιτυχημένα καινοτόμα εγχειρήματα εν μέσω κρίσης, και μάλιστα συνεταιριστικό, έχει καταφέρει να ανατρέψει όλα όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για το γάλα, αλλά κυρίως για το συνεταιριστικό κίνημα.
Όλα άρχισαν το 2011, όταν μια μικρή ομάδα γαλακτοπαραγωγών από τη Λάρισα διερεύνησε το ενδεχόμενο συνασπισμού των δυνάμεών της με στόχο να αυξήσει τον όγκο της παραγωγής. Η αρχική ομάδα των 15 ατόμων σήμερα αριθμεί πάνω από 100 μέλη και έχει επιτύχει πολλά περισσότερα από το να αυξήσει την παραγωγή: «χτίζει» ένα από τα πιο πετυχημένα success stories του σύγχρονου συνεταιριστικού κινήματος, ενώ επιτυγχάνει ρυθμούς ανάπτυξης τους οποίους θα ζήλευαν πολλές αμιγώς ιδιωτικές εταιρείες.
Επί της ουσίας αυτό που κατάφεραν οι 100 αγελαδοτρόφοι με τις 55 φάρμες τους -που παράγουν το 10% της εγχώριας παραγωγής- όταν συνεταιρίστηκαν ήταν να εξασφαλίσουν αφενός ένα εγγυημένο εισόδημα και αφετέρου να στήσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα έναν βιώσιμο συνεταιρισμό αγελαδινού γάλακτος -τον πρώτο στην Ελλάδα-, ο οποίος αποτελεί ένα case study αποδεικνύοντας ότι υπάρχει επόμενη ημέρα για την πρωτογενή παραγωγή της χώρας.
Άλλωστε, όπως λέει ο Θανάσης Βακάλης, ο οποίος βρίσκεται στο τιμόνι του συνεταιρισμού, η καινοτομία δεν είναι οι Αυτόματοι Πωλητές Γάλακτος (ATM) μέσω των οποίων έγινε ευρέως γνωστός στο καταναλωτικό κοινό, αλλά η ίδια η ίδρυση του Συνεταιρισμού ΘΕΣγάλα - ΠΙΕς στη βάση των παγκόσμιων αρχών και αξιών του συνεταιριστικού κινήματος, που αναπτύσσεται με ορθολογικό πρότυπο, μακριά από τα χαρακτηριστικά των συνεταιρισμών «παλαιού τύπου» που αμαύρωσαν την εικόνα του συνεταιριστικού κινήματος στην Ελλάδα και φόρτισαν αρνητικά τον όρο «συνεταιρισμός».
«Καταφέραμε», λέει ο ίδιος, «να συνεταιριστούμε με διαφορετική αντίληψη, αποφεύγοντας λάθη και στρεβλώσεις και λειτουργώντας στη βάση ιδιωτικοοικονομικών προτύπων με έντονα στοιχεία Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και με μια οργανωτική δομή που στηρίζεται σε ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο ανάπτυξης το οποίο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργικότητα και ενισχύει τις πρωτοβουλίες και τις καινοτόμες ιδέες των στελεχών μας».
Από τη φάρμα στο ποτήρι
Πάντως ο παράγοντας που εκτόξευσε τη δημοφιλία του συνεταιρισμού είναι τα ATM γάλακτος. Το φθινόπωρο του 2013 ο Συνεταιρισμός ΘΕΣγάλα - Πιες, επιχειρώντας να... μειώσει την απόσταση που χωρίζει τον παραγωγό από τον καταναλωτή, εισήγαγε στην ελληνική αγορά μια καινοτομία που φέρει -κατά κύριο λόγο- ιταλική σφραγίδα εγκαθιστώντας τα πρώτα ΑΤΜ γάλακτος στη Λάρισα.
Σήμερα ο συνεταιρισμός, που άνοιξε τον δρόμο για τον αυτόματο... γαλατά της γειτονιάς, όχι μόνο χαράσσει αναπτυξιακή τροχιά για τον ίδιο και τα μέλη του, αλλά έχει καταφέρει να βρει μιμητές ανά την επικράτεια. Από τη Λάρισα και τη Θεσσαλονίκη μέχρι την Αθήνα και από την Αλεξανδρούπολη και την Κομοτηνή μέχρι τα Γιάννενα, τα ΑΤΜ γάλακτος επιβεβαιώνουν όσους υποστηρίζουν πως πίσω από κάθε ιστορία επιτυχίας βρίσκεται κάποιος που πήρε μια θαρραλέα απόφαση.
Το αν «τρέχει» το συγκεκριμένο μοντέλο το αποδεικνύουν τα στοιχεία των πωλήσεων (σ.σ.: κάθε ATM γάλακτος πουλάει καθημερινά περί τα 1.000 λίτρα γάλα), το δίκτυο των καταστημάτων, το οποίο αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, αλλά και το ενδιαφέρον που έχουν εκδηλώσει τα τελευταία χρόνια λιανεμπορικοί όμιλοι τροφίμων να το εντάξουν στα καταστήματά τους ως shop in a shop. Οι έως σήμερα προτάσεις έχουν απορριφθεί από τους συνεταιριστές του ΘΕΣγάλα, ωστόσο κανείς δεν αποκλείει το ενδεχόμενο -ούτε οι ίδιοι μάλλον- στο μέλλον να υπάρξει μια μορφή συνεργασίας, υπό την προϋπόθεση φυσικά να αποβεί προς όφελος των γαλακτοπαραγωγών.
«Ουσιαστικά τα ΑΤΜ ενσαρκώνουν την ιδέα της αυτοδιάθεσης του προϊόντος χωρίς μεσάζοντες. Πρόκειται για μια εναλλακτική ποιοτική πρόταση για τους καταναλωτές. Και ναι! Αν θέλετε, η αποδοχή αυτής της καινοτομίας μας επιτρέπει τη σκέψη ότι εμείς ξεκινήσαμε από μια ανάγκη και δημιουργήσαμε μια νέα ανάγκη στην ελληνική αγορά» λέει ο κ. Βακάλης.
Από τα ATM γάλακτος στο... ράφι
Σήμερα το μερίδιο του Αγροτικού Συνεταιρισμού ΘΕΣγάλα - Πιες στην αγορά του φρέσκου γάλακτος υπερβαίνει το 2%, ενώ στελέχη του εκτιμούν ότι μπορεί να κατακτήσει μερίδιο 5% σε βάθος χρόνου.
Εν τω μεταξύ ο συνεταιρισμός διεκδικεί μερίδιο και στο κομμάτι των τυποποιημένων γαλακτοκομικών προϊόντων. Μετά το γάλα -λευκό και σοκολατούχο- και τη γραβιέρα, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός ΘΕΣγάλα - Πιες εισήλθε πρόσφατα και στην αγορά γιαουρτιού. Με την παραγωγή στραγγιστού γιαουρτιού τα καταστήματα των αυτόματων πωλητών γάλακτος εξελίσσονται σε μικρές γαλακτοκομικές γωνιές.
Το πλήρες στραγγιστό γιαούρτι είναι ήδη διαθέσιμο στους καταναλωτές, στο διευρυμένο πλέον δίκτυο του ΘΕΣγάλα, που με τη νέα επέκταση θα περιλαμβάνει πλέον 53 καταστήματα στις τρεις πόλεις όπου προμηθεύει καθημερινά το φρέσκο γάλα και τα γαλακτοκομικά του προϊόντα: Αθήνα 20 καταστήματα, Λάρισα 16, Θεσσαλονίκη 17. Παράλληλα, υλοποιώντας το πλάνο επέκτασης του δικτύου των αυτόματων πωλητών, ο ΘΕΣγάλα προχωρεί στον διπλασιασμό του δικτύου του στην Αθήνα.
Το μοντέλο λειτουργίας
Η διάθεση του προϊόντος που παράγουν τα μέλη του συνεταιρισμού γίνεται με δύο τρόπους:
● Πέτυχε, πρώτη φορά στην Ελλάδα, νομικά κατοχυρωμένες συμφωνίες για τη διάθεση του γάλακτος σε εγχώριες γαλακτοβιομηχανίες. Τα συμβόλαια προασπίζουν τα συμφέροντα των παραγωγών (εγγυημένη τιμή, χρόνος πληρωμής), των βιομηχανιών (εγγυημένη ποιότητα πρώτης ύλης, μείωση σε μεταφορικά και άλλα κόστη) αλλά και των καταναλωτών.
● Ο δεύτερος τρόπος αφορά την ιδιοδιάθεση μέρους της παραγόμενης ποσότητας απευθείας στους καταναλωτές μέσω των ΑΤΜ γάλακτος, όπως έχει επικρατήσει να λέγονται οι αυτόματοι πωλητές.
Τα προβλήματα της αγοράς
Σύμφωνα με στελέχη του ΘΕΣ-γάλα, «το μεγαλύτερο πρόβλημα της αγοράς εντοπίζεται στις γκρίζες ζώνες, δηλαδή στην ανυπαρξία ελέγχων (δεν υπάρχει, λένε, το σύστημα εκείνο που θα ελέγχει την αγορά για ελληνοποιήσεις, για τους βαθμούς παστερίωσης του προϊόντος και το πότε έγινε η συλλογή), στην απροθυμία των κυβερνήσεων να χαράξουν μια ξεκάθαρη στρατηγική για τον πρωτογενή τομέα και φυσικά στο γεγονός ότι δεν έχει υπάρξει από πλευράς παραγωγών μια συντονισμένη προσπάθεια δημιουργίας εύρωστων σχημάτων σε μεγάλη κλίμακα».
