Συνύπαρξη λιγνίτη, φυσικού αερίου, μεγάλων υδροηλεκτρικών μονάδες και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Σύμφωνα με τον παραγωγικό προγραμματισμό θα υπάρξει σαφής μείωση της εγκατεστημένης λιγνιτικής ισχύος και της λιγνιτικής παραγωγής μετά το 2020, επομένως θα υπάρξει αντίστοιχη μείωση εκπομπών συμβατικών ρύπων και αερίων θερμοκηπίου
Το κόστος των επενδύσεων για τη μείωση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου ανέρχεται σε 31,51 εκατ. ευρώ και ο προϋπολογισμός των έργων μείωσης εκπομπών διοξειδίου του θείου σε 75 εκατομμύρια ευρώ
Ισορροπίες ανάμεσα στην απαίτηση για ασφάλεια τροφοδοσίας του συστήματος με ηλεκτρική ενέργεια, σε συνδυασμό με την ανάγκη εξασφάλισης οικονομικότητας για τους καταναλωτές και τον περιορισμό της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, καλείται να κρατήσει η ΔΕΗ -και μάλιστα σε μια αγορά που, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, αλλάζει ραγδαία.
Βασική επιλογή της για την ικανοποίηση των ανωτέρω παραμέτρων, στο πλαίσιο της λειτουργίας της, είναι η διασπορά του χαρτοφυλακίου ηλεκτροπαραγωγής σε όσο το δυνατόν περισσότερες διαφορετικές τεχνολογίες και καύσιμα. Αυτό σημαίνει ότι στο χαρτοφυλάκιο των μονάδων της «συνυπάρχουν» μονάδες στερεών καυσίμων (π.χ. λιγνίτης), μονάδες φυσικού αερίου, μεγάλες υδροηλεκτρικές μονάδες και λοιπές μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Σε αυτό το πλαίσιο λαμβάνεται υπόψη ότι ο λιγνίτης –αν και, ως και ορυκτό καύσιμο, χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα ρυπογόνο- αποτελεί εγχώριο καύσιμο με σχετικά χαμηλή τιμή τροφοδοσίας, χωρίς μεγάλες διακυμάνσεις τιμής, διαχρονικά, έναντι άλλων καυσίμων (π.χ. φυσικό αέριο), ενώ εξασφαλίζει πολυάριθμες θέσεις εργασίας με αντίστοιχη επίδραση στις τοπικές κοινωνίες τόσο για την εξόρυξή του όσο και για την εκμετάλλευσή του στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής.
Βέβαια, όπως είναι γνωστό, ανεπιθύμητο χαρακτηριστικό της εκμετάλλευσης του λιγνίτη είναι η μεγαλύτερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος σε σχέση με άλλα καύσιμα και άλλες τεχνολογίες. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια οι τεχνολογίες καύσης λιγνίτη για την ηλεκτροπαραγωγή έχουν εξελιχθεί σημαντικά επιτυγχάνοντας υψηλούς βαθμούς απόδοσης και χαμηλότερες εκπομπές ρύπων, τις οποίες αξιοποιεί πλέον η ΔΕΗ.
Στην κατεύθυνση αυτή, προκειμένου να τηρηθούν σχετικές περιβαλλοντικές Οδηγίες, ο σχεδιασμός της περιλαμβάνει μείωση της λιγνιτικής ισχύος και παραγωγής, αποσύρσεις παλαιών - συμβατικών λιγνιτικών μονάδων και αντικατάσταση παλαιών και ρυπογόνων μονάδων με νέες λιγνιτικές μονάδες βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών.
Οι στόχοι
Σύμφωνα με τον παραγωγικό προγραμματισμό, που βασίζεται κατ’ εξοχήν στις απαιτήσεις υφιστάμενων περιβαλλοντικών Οδηγιών, θα υπάρξει σαφής μείωση τόσο της εγκατεστημένης λιγνιτικής ισχύος όσο και της λιγνιτικής παραγωγής μετά το 2020, επομένως θα υπάρξει αντίστοιχη μείωση εκπομπών συμβατικών ρύπων και αερίων θερμοκηπίου.
Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα έχουν ήδη αποσυρθεί παλαιές συμβατικές μονάδες της ΔΕΗ συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 2.000 MW περίπου, εκ των οποίων 900 MW περίπου παλαιών λιγνιτικών μονάδων (Μεγαλόπολη 1-2, Πτολεμαΐδα 1-4, ΛΙΠΤΟΛ 1-2).
Σταδιακά και έως το 2023 θα αποσυρθούν κι άλλα 1.800 MW περίπου παλαιών λιγνιτικών μονάδων για λόγους περιβαλλοντικούς και παλαιότητας.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΗ, το έτος 2030 και με έτος αναφοράς το 2005, αναμένεται:
● Η λιγνιτική ισχύς της χώρας να έχει μειωθεί κατά 55%.
● Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη να έχει μειωθεί κατά 59%.
● Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη λιγνιτική παραγωγή να έχουν μειωθεί κατά 62%.
Επιπλέον το έτος 2030 οι συνολικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της χώρας από την ηλεκτροπαραγωγή θα είναι μειωμένες κατά 55% σε σχέση με το έτος αναφοράς 2005, έναντι του στόχου του 43%, τον οποίο έχε θέσει το Συμβούλιο Κορυφής της Ε.Ε. του Οκτωβρίου 2014 -αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα έχει υπερκαλύψει τους στόχους της.
Με βάση τα στοιχεία αυτά το ενεργειακό μείγμα την περίοδο 2020 - 2050 θα είναι πλήρως συμβατό με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, όπως προβλέπεται και από τον ισχύοντα Μακροχρόνιο Ενεργειακό Σχεδιασμό της Πολιτείας (Οδικός Χάρτης για το 2050).
Για την περιβαλλοντική αναβάθμιση των υφισταμένων λιγνιτικών μονάδων η ΔΕΗ έχει προχωρήσει σε σημαντικές παρεμβάσεις στην κατεύθυνση αυτή, που αφορούν κυρίως έργα μείωσης των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (ΝΟx) στις λιγνιτικές μονάδες του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου και της Μεγαλόπολης, καθώς και έργα μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του θείου στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου.
Το κόστος των έργων των επενδύσεων για τη μείωση των εκπομπών NOx ανέρχεται σε 31,51 εκατομμύρια ευρώ και ο προϋπολογισμός των έργων μείωσης εκπομπών διοξειδίου του θείου σε 75 εκατομμύρια ευρώ, περίπου.
Οι σχετικές διαδικασίες για την υλοποίηση / συμβολαιοποίηση των έργων αυτών είναι σε εξέλιξη. Συγκεκριμένα:
1. Έχει αποφασιστεί η κατασκευή έργου υγρής αποθείωσης καυσαερίων στη Μονάδα V του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου (υγρή αποθείωση εξαναγκασμένης οξείδωσης με χρήση ασβεστολίθου).
Στις 26.2.2015 πραγματοποιήθηκε η διακήρυξη του έργου και στις 15.10.2015 υπεβλήθησαν πέντε προσφορές. Η διαδικασία τεχνικής και οικονομικής αξιολόγησης των προσφορών περατώθηκε και αναμένεται η απόφαση της επιχείρησης για την ανάθεση του έργου (προϋπολογισμός έργου: 75 εκατ. ευρώ).
1. Ύστερα από διεθνή μειοδοτικό διαγωνισμό, που προκηρύχθηκε στις 7.10.2013, υπογράφτηκε στις 24.6.2014 σύμβαση για το έργο «Αναβάθμιση λέβητα Μονάδας V ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου για μείωση εκπομπών ΝΟx με πρωτογενή μέτρα» (συμβατικό τίμημα: 2,94 εκατ. ευρώ). Το έργο υλοποιήθηκε και επίκειται άμεσα η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας.
3. Έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς η πιλοτική δοκιμή εφαρμογής της μεθόδου υβριδικής ξηρής αποθείωσης στη Μονάδα ΙΙΙ του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου. Έπειτα από προκήρυξη ανοιχτού μειοδοτικού διαγωνισμού, αναλόγως του αποτελέσματος, θα εφαρμοστεί η εν λόγω μέθοδος ή άλλη τεχνικά ισοδύναμη λύση.
4. Στις 7.8.2014 προκηρύχθηκε το έργο «Αναβάθμιση λεβήτων Μονάδων Ι και ΙΙ ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου για μείωση εκπομπών ΝΟx με πρωτογενή μέτρα» και η σχετική σύμβαση υπογράφτηκε στις 23.11.2015 (συμβατικό τίμημα 13,75 εκατομμύρια ευρώ). Το έργο αυτό εκτελείται κανονικά.
5. Στις 26.05.2015 προκηρύχθηκε το έργο «Αναβάθμιση λεβήτων Μονάδων III και IV ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου για μείωση εκπομπών ΝΟx με πρωτογενή μέτρα» και η σχετική σύμβαση υπογράφτηκε στις 12.11.2015 (συμβατικό τίμημα 14,82 εκατ. ευρώ). Και αυτό το έργο εκτελείται κανονικά.
6. Στον ΑΗΣ Μεγαλόπολης Β θα απαιτηθούν επεμβάσεις περιορισμένης κλίμακας, χωρίς αντικατάσταση καυστήρων, για τη μείωση των εκπομπών ΝΟx.
7. Στις 30.06.2014 προκηρύχθηκε το έργο «Διασύνδεση εναλλακτών των Μονάδων Ι-ΙΙ με τα υφιστάμενα εγκατεστημένα συστήματα ανάκτησης ενέργειας των Μονάδων ΙΙΙ-ΙV του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου». Στις 29.05.2015 υπογράφηκε σύμβαση με τον ανάδοχο του έργου (συμβατικό τίμημα: 2,884 εκατ. ευρώ). Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2017.
Μηχανισμοί αποζημίωσης
Σε αυτό το πλαίσιο κρίνεται αναγκαία η ενίσχυση της χώρας με την ένταξή της στους Μηχανισμούς Αποζημίωσης, που το σχέδιο αναθεώρησης της Οδηγίας 2003/87/ΕΚ προβλέπει για την υποστήριξη ευάλωτων οικονομικά κρατών - μελών (με ΑΕΠ πάνω από 60% του μέσου ευρωπαϊκού όρου το έτος 2013) προκειμένου να επιτύχουν τους κοινούς κλιματικούς στόχους της Ε.Ε. (ένταξή της στις επιλέξιμες χώρες των άρθρων 10c και 10d -απαιτείται να επιτραπεί εναλλακτική επιλογή ως έτους βάσης για το ΑΕΠ το 2014 αντί του 2013, σύμφωνα και με την πρόταση της Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Βιομηχανία Έρευνα και Ενέργεια ITRE).
Στο πλαίσιο των μηχανισμών αποζημίωσης, προβλέπονται:
1. Μεταβατική δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων για τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού τομέα, εξασφαλίζοντας όμως ότι μόνο τα έργα που συμβάλλουν στη διαφοροποίηση του ενεργειακού τους μείγματος και των πηγών εφοδιασμού, την απαραίτητη αναδιάρθρωση, την περιβαλλοντική αναβάθμιση και τη μετασκευή των υποδομών, τις καθαρές τεχνολογίες και τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής ενέργειας, των τομέων μεταφοράς και διανομής είναι επιλέξιμα για να χρηματοδοτηθούν με δωρεάν κατανομή.
2. Υποστήριξη μέσω του Ταμείου Επενδύσεων Εκσυγχρονισμού των Ενεργειακών Συστημάτων και Βελτίωσης της Ενεργειακής Απόδοσης.
Η Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη Βιομηχανία, την Έρευνα και την Ενέργεια (ITRE), στην πρόσφατη (13 Οκτωβρίου 2016) γνωμοδότησή της επί του σχεδίου της Οδηγίας, ζήτησε κατηγορηματικά να μην είναι επιλέξιμες για τους παραπάνω μηχανισμούς επενδύσεις που ενισχύουν την εξάρτηση από τον άνθρακα, ενώ υποστήριξε την αλλαγή του έτους βάσης για την επιλεξιμότητα των κρατών (άρθρο 10c) από το 2013 στο 2014, οπότε η Ελλάδα ικανοποιεί το κριτήριο του ΑΕΠ.
Εκτιμάται ότι η προσπάθεια για την ένταξη της χώρας στους παραπάνω μηχανισμούς αποζημίωσης πρέπει να συνεχιστεί εντατικά το επόμενο διάστημα καθώς, μεταξύ άλλων, πρέπει να υλοποιηθούν τα έργα των διασυνδέσεων όλων των ηλεκτρικώς απομονωμένων νησιωτικών συστημάτων για τη συμμόρφωση τόσο με τις νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις της Ε.Ε. (Οδηγίες IED & MCPD) όσο και με την περαιτέρω προώθηση των ΑΠΕ. Τα έργα αυτά, τα οποία, αν και αναγκαία, θεωρούνται ιδιαιτέρως δαπανηρά, είναι κατ’ εξοχήν επιλέξιμα από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού.
