Οι εταιρείες του ενεργειακού τομέα φιγουράρουν πάνω - πάνω στη λίστα των προς εκποίηση εταιρειών. μεταξύ αυτών και οι ΔΕΠΑ - ΔΕΣΦΑ, δύο εταιρείες του Δημοσίου, που διαχειρίζονται την προμήθεια και διάθεση του φυσικού αερίου, μέχρι σήμερα κερδοφόρες και με κοινωνική προσφορά..
Το ενδιαφέρον των υποψήφιων αγοραστών είναι μεγάλο. Αναμένεται σε σύντομο χρονικό διάστημα να αποσβέσουν το συμβολικό τίμημα αγοράς των εταιρειών και στη συνέχεια να θησαυρίσουν…
Είναι πάγια τακτική μεγάλες ενεργειακές εταιρείες να στήνονται από το Δημόσιο και να ξεπουλιούνται στη συνέχεια, έναντι μικρού τιμήματος, στους ιδιώτες (...)
Ας παρακολουθήσουμε την ιστορία των ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ από την αρχή...
Το 1987, υπογράφεται η Διακρατική Συμφωνία μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Σοβιετικής Ένωσης για τον εφοδιασμό της χώρας μας με φυσικό αέριο. Ακολουθούν συμφωνίες της ΔΕΠ με την ρωσική Sojuzgazexport (σήμερα Gazprom - Export) και με την αλγερινή Sonatrach για υγροποιημένο φυσικό αέριο (1988).
Τον Σεπτέμβριο του 1988 ιδρύεται η Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ) ως θυγατρική εταιρεία της τότε Δημόσιας Επιχείρησης Πετρελαίου (ΔΕΠ). Τον Δεκέμβριο του 1988 η ΔΕΠΑ υπογράφει την πρώτη σημαντική συμφωνία κατασκευής του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου, μήκους 512 χλμ., από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα έως την Αττική.
Το 2000 ολοκληρώνεται η κατασκευή της εγκατάστασης προσωρινής αποθήκευσης και αεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) στη νήσο Ρεβυθούσα και γίνεται η παραλαβή ΥΦΑ από την Αλγερία.
Το 2000, μετά την επιτυχή κατάληξη διεθνούς πλειοδοτικού διαγωνισμού για την επιλογή ιδιωτών επενδυτών, ιδρύονται οι δύο πρώτες Εταιρείες Παροχής Αερίου (ΕΠΑ) στην περιοχή της Θεσσαλονίκης και της Θεσσαλίας. Η ΔΕΠΑ συμμετέχει με ποσοστό 51% στο μετοχικό κεφάλαιο αυτών, ενώ το υπόλοιπο 49% ανήκει σε ιδιώτη οποίος έχει την ευθύνη της διαχείρισης 2001, ιδρύεται στην περιοχή της Αττικής με αντίστοιχη διαδικασία αυτή την ώρα και η τρίτη ΕΠΑ.
Το 2005 ψηφίζεται από τη Βουλή ο Ν. 3428 για την «απελευθέρωση» της αγοράς φυσικού αερίου, ο οποίος προβλέπει τη δημιουργία θυγατρικής εταιρείας της ΔΕΠΑ με την επωνυμία Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ Α.Ε.). Ο νόμος προβλέπει λειτουργική ανεξαρτησία των δύο νομικά διαχωρισμένων πλέον εταιρειών.
Η ΔΕΠΑ
Η ΔΕΠΑ που γνωρίζουμε σήμερα προήλθε από την απόσχιση του εμπορικού τομέα από την ενιαία -μέχρι το 2007- ΔΕΠΑ. O νέος όμιλος ΔΕΠΑ αποτελείται από τη μητρική εταιρεία και τις ακόλουθες θυγατρικές: τη ΔΕΣΦΑ, με ποσοστό 100% και αντικείμενο τη λειτουργία του ΕΣΦΑ (Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου) καθώς και το σύνολο του συστήματος μεταφοράς και Εγκατάστασης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ), τις 3 εταιρείες διανομής, ΕΠΑ Αττικής, ΕΠΑ Θεσσαλονίκης και ΕΠΑ Θεσσαλίας με ποσοστό 51% και την ΠΟΣΕΙΔΩΝ με 50%.
Η ΔΕΠΑ αγοράζει ποσότητες Φ.Α. (Φυσικού Αερίου) 4,2 bcm (δισ. κυβικά μέτρα) ετησίως σήμερα, κατά κύριο λόγο από την Ρωσική Gazprom (67%), από την αλγερινή Sonatrach (16%) σε υγροποιημένο ΦΑ (LNG) και από την τουρκική Botas (17%). Κατά περίπτωση λίγες ποσότητες παραλαμβάνονται με spot φορτία (LNG) από τη διεθνή αγορά Φ.Α.
ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ
Τις ποσότητες αυτές πουλά, μέσω του δικτύου Υψηλής Πίεσης, που διαχειρίζεται ο ΔΕΣΦΑ, στις ΕΠΑ με τελικό αποδέκτη τον Έλληνα καταναλωτή σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Βόλο, Καρδίτσα και Τρίκαλα. Ένα μεγάλο μέρος πουλά στην ΔΕΗ και στις ιδιωτικές εταιρείες ηλ/παραγωγής, επίσης μικρές ποσότητες διοχετεύονται σε ορισμένες βιομηχανίες που βρίσκονται εκτός ορίων των ΕΠΑ. Έχει κατασκευαστεί δίκτυο μέσης και χαμηλής πίεσης σε 16 νομούς της Ελλάδας και η ΔΕΠΑ τους τροφοδοτεί χωρίς να έχουν ιδρυθεί σ' αυτούς νέες ΕΠΑ. Από τις πωλούμενες ποσότητες 62,67% είναι για Ηλεκτροπαραγωγή, 15,77% για τις ΕΠΑ και το υπόλοιπο για βιομηχανίες και άλλες δραστηριότητες (κίνηση οχημάτων, ΔΕΣΦΑ κ.λπ.).
Μία άλλη εμπορική δραστηριότητα είναι η αεριοκίνηση. Η ΔΕΠΑ εδώ και αρκετά χρόνια έχει κατασκευάσει 2 σταθμούς συμπιεσμένου ΦΑ (CNG) από όπου εφοδιάζει λεωφορεία του ΟΑΣΑ και αρκετά οχήματα καθαριότητας δήμων της Αττικής καθώς και λίγους ιδιώτες καθημερινά. Για το CNG ξεκινά τώρα μια προσπάθεια για διείσδυση στην κίνηση ΙΧ οχημάτων και φορτηγών,(εκτός των λεωφορείων της ΕΘΕΛ), με τη δημιουργία μεικτών πρατηρίων σε συνεργασία με την ΕΚΟ. Ήδη κατασκευάστηκε ένα στη Θεσ/νίκη και άρχισε η κατασκευή δεύτερου στην Αθήνα. Η προοπτική είναι να γίνουν 7-8 σ' όλο τον άξονα Αθηνών - Θεσσαλονίκης. Η ΔΕΠΑ επεκτείνεται περαιτέρω στον τομέα αυτό, ευελπιστώντας να αποσπάσει μερίδιο από την Υγραεροκίνηση κατασκευάζοντας σε πρατήρια της Αθήνας της Θεσσαλονίκης και αλλού αντλίες Φ.Α. για τη κίνηση φορτηγών και Ι.Χ.
Η μάχη των αγωγών
Στις διεθνείς δραστηριότητες της ΔΕΠΑ συγκαταλέγεται η ολοκλήρωση των μελετών για τον ITGI από τη θυγατρική της Poseidon SA. Ο ITGI όμως μένει στα χαρτιά, ύστερα από τον αποκλεισμό του από τις εταιρείες του Shah Deniz II. Το ενδιαφέρον τώρα επικεντρώνεται στην κατασκευή του ελληνοβουλγαρικού αγωγού, που φαίνεται να προχωρά με κάποιες δυσκολίες λόγω της πολιτικής αστάθειας στη γειτονική Βουλγαρία.
Για τον ΤΑΡ έχει χυθεί πολύ μελάνι, έχουν γραφτεί πολλές αναλύσεις -πολλές από τις οποίες είναι από ελεγχόμενες κυβερνητικές γραφίδες. Η ουσία είναι ότι και αυτό το έργο είναι στον αέρα. Όσα γράφονται εξυπηρετούν κυρίως επικοινωνιακούς λόγους. Η κυβέρνηση ελπίζει να «ισοφαρίσει» την αποτυχία του ITGI με τον ΤΑΡ, γι' αυτό τα δίνει όλα στην εταιρεία εκμετάλλευσης του TAP μη διασφαλίζοντας τα ελληνικά συμφέροντα. Το σενάριο για τον South Stream φαίνεται να προχωράει μόνο εάν οι Ρώσοι αγοράσουν τη ΔΕΠΑ.
Κατά μια εκτίμηση η κυβέρνηση θα περιμένει να δει τι αποφάσεις θα πάρουν οι διαχειριστές του κοιτάσματος Shah Deniz II, δηλαδή να επιλέξουν μεταξύ Nabucco West και ΤΑΡ, και μετά θα προχωρήσουν στην επιλογή του πλειοδότη για την πώληση της ΔΕΠΑ.
Αν η απόφαση του Shah Deniz είναι υπέρ του Nabucco (που είναι και το πιο πιθανό), θεωρούν ότι μπορούν να παρακάμψουν πιο εύκολα τις αντιρρήσεις των Αμερικανών και της Ε.Ε., ώστε να προχωρήσουν με τους Ρώσους. Αν όμως επιλεγεί ο ΤΑΡ, οι πιέσεις θα είναι τέτοιες, ώστε προβλέπεται ν' αποκλειστούν οι Ρώσοι, έστω και αν είναι πλειοδότες, με το επιχείρημα ότι δεν πληρούν τους κανόνες ανταγωνισμού της Ε.Ε. Σ' αυτήν την περίπτωση πολλά σενάρια είναι ανοικτά, για να κουμπώσουν όλα τελικά κατά τις επιθυμίες των δανειστών.
Οι επίδοξοι "επενδυτές" δεν θέλουν τη ΔΕΠΑ για την εγχώρια αγορά Φ.Α. που είναι μικρή μπροστά στις ποσότητες που πουλούν στην Ευρώπη και την Ασία, αλλά για τη δυνατότητα κύρια άσκησης πολιτικής επιρροής στην ευρύτερη περιοχή. Οι Ρώσοι θέλουν να "εξουδετερώσουν" τον εν δυνάμει ανταγωνιστή τους, που ελέγχει τα κοιτάσματα της Κασπίας.
Τι πρέπει να γίνει
Tο στρατηγικό αυτό πλεονέκτημα της ΔΕΠΑ η νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, που θα προκύψει σύντομα, πρέπει να το ενισχύσει διατηρώντας τη δημόσια συμμετοχή του 65% που έχει σήμερα και αξιοποιώντας τις δυνατότητες που υπάρχουν για να προχωρήσει σε:
* Σύναψη διακρατικών συμφωνιών με τα γειτονικά κράτη για προώθηση ποσοτήτων Φ.Α. με σκοπό την ενεργειακή επάρκεια της περιοχής.
* Επαναδιαπραγμάτευση της τιμής αγοράς από τους προμηθευτές και σύναψη νέων συμβάσεων.
* Εξάπλωση της χρήσης Φ.Α. σε όλη την ελληνική επικράτεια για φθηνή και πιο καθαρή ενέργεια.
Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πάνω από 200.000 μέτρα κατασκευασμένου δικτύου μέσης και χαμηλής πίεσης που μένουν θαμμένα χωρίς να αξιοποιούνται όπως θα έπρεπε. Ο διαγωνισμός για τις νέες ΕΠΑ "κόλλησε" άλλη μια φορά. Τον περασμένο χρόνο ο προηγούμενος διαγωνισμός κατέληξε άγονος λόγω ανυπαρξίας ενδιαφέροντος, ενώ το ίδιο συνέβη και με παλαιότερους. Αποτέλεσμα; Χιλιάδες νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις να μένουν χωρίς Φ.Α., ενώ όλοι μιλούν για ανταγωνισμό!
Η ΔΕΠΑ πρέπει να πάρει πρωτοβουλίες ώστε να καλύψει το κενό. Τα εμπόδια που τυχόν θα προκύψουν από τους ρυθμιστικούς κανόνες της Ε.Ε. σχετικά με την ανταγωνιστικότητα, μπορούν να παρακαμφθούν ζητώντας μια παράταση της εφαρμογής τους μέχρι να ωριμάσει η αγορά Φ.Α. ή δημιουργώντας μεικτές εταιρείες ειδικά για τη διανομή με συμμετοχή των δήμων ή και ιδιωτών.
Βέβαια πρέπει να συζητηθεί εκτενώς το μοντέλο ανάπτυξης της ΔΕΠΑ, ώστε να μη ακολουθηθούν τα πρότυπα που οδήγησαν τον δημόσιο τομέα στις γνωστές παθογένειες. Καθήκον μιας νέας κυβέρνησης με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ είναι πρώτα από όλα να υπηρετεί τον ελληνικό λαό και όχι τους Έλληνες και ξένους ολιγάρχες, όπως γίνεται σήμερα..
