Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
Η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Διαγραφής του Χρέους
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Διαγραφής του Χρέους

Το ζήτημα των διαφόρων εκδοχών ως προς τη διαγραφή του χρέους, όπως είναι φυσικό, βρίσκεται διαρκώς στην επικαιρότητα. Πέραν των «τεχνικών ζητημάτων» που έχουν τεθεί σε δημόσιο λόγο1 για την αντιμετώπιση του (με κοινή παραδοχή) αδιατήρητου ελληνικού χρέους, κυριαρχεί η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ αναφορικώς με τη δημιουργία «Ευρωπαϊκής Διάσκεψης για τη Διαγραφή του Χρέους». Ενόψει της συγκεκριμένης πρότασης, η οποία κατ' επανάληψη επιβεβαιώνεται από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, χρήσιμο είναι να λεχθούν τα παρακάτω, τα οποία (κατά τη γνώμη του γράφοντος) αποτελούν και τη νομική βάση του όλου εγχειρήματος:

Ως προς το Διεθνές Δίκαιο

Η Ευρωπαϊκή Ένωση με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας απέκτησε για πρώτη φορά νομική προσωπικότητα2 και έχει καταστεί υποκείμενο του Διεθνούς Δικαίου. Στηρίζεται δε σε δύο ισοδύναμες νομικά Συνθήκες: α) στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και β) στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

Ως εκ τούτου την Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύουν οι κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Προς την κατεύθυνση δε αυτή νομολογεί και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Λουξεμβούργου.3 Επίσης κοινός τόπος είναι στην επιστήμη και στη νομολογία ότι θεμελιώδης αρχή των συνταγματικών παραδόσεων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ο σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο.4 Συνεπής δε προς την αρχή αυτή είναι και η παρ. 2 του άρθρου 2 του Ελληνικού Συντάγματος.5

Περαιτέρω, το Διεθνές Δίκαιο δεσμεύει την Ευρωπαϊκή Ένωση και για τον λόγο ότι συμβάλλεται στο διεθνές πεδίο.6 Ως εκ τούτου τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και τα κράτη-μέλη δεσμεύονται με τη Σύμβαση της Βιέννης για το Δίκαιο των Διεθνών Συνθηκών.

Με βάση δε τη Σύμβαση της Βιέννης, οι διακρατικές συμφωνίες7 ερμηνεύονται με «καλή πίστη» και ρυθμίζονται με βάση «την επιγενόμενη αδυναμία εκτέλεσης» καθώς και τη «θεμελιώδη μεταβολή των περιστάσεων». Θεσπίζονται δε πρόνοιες ώστε να αντιμετωπίζονται οι καταστάσεις όταν «μεταβάλλεται ριζικώς η έκταση των υποχρεώσεων που απομένει να εκπληρωθούν».

Ως προς το Ευρωπαϊκό Ενωσιακό Δίκαιο

Ως προς το αυτοτελές μέρος που αφορά στο Ευρωπαϊκό Ενωσιακό Δίκαιο επισημειώνονται τα εξής:

Η Ευρωπαϊκή Ένωση8 «προάγει την ειρήνη, τις αξίες της και την ευημερία των λαών της», «παρέχει ασφάλεια και δικαιοσύνη στους πολίτες», «προάγει την οικονομική και κοινωνική συνοχή», «την κοινωνική πρόοδο» και την «αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών». Επίσης με βάση τις Συνθήκες «αναγνωρίζεται η κοινωνία των πολιτών» και θεσπίζονται τόσο η υποχρέωση για την «πλήρη απασχόληση και την κοινωνική πρόοδο» όσο και η «καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού».

Ταυτοχρόνως η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει: α) «τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων» και β) «την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών».

Αξιοσημείωτο είναι ότι με βάση τις αυστηρές δεσμεύσεις της ενωσιακής έννομης τάξης έχει καθορισθεί η νομιμότητα του ορίου του χρέους, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 60% στο ΑΕΠ.9 Ενταύθα συλλειτουργούν τόσο η διάταξη του άρθρου 126 ΣΛΕΕ όσο και το σχετικό Πρωτόκολλο 12.

Τα προαναφερόμενα αφορούν επαρκείς βάσεις για καταλογισμό ευθυνών στα όργανα της Ένωσης για την επαναδιαπραγμάτευση και τη διαγραφή του χρέους, όπως αξιώνουν το Διεθνές Δίκαιο και η ευρωπαϊκή έννομη τάξη.

Επειδή δε, μπορεί να υποστηριχθεί ότι μια «Διάσκεψη», όπως αυτή υποστηρίζεται από τον ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί να έχει μεν πολιτική διάσταση, αλλά να στερείται νομικού περιεχομένου και βάσης, υπ' όψιν τα εξής:

Η «Δήλωση 30»

Ως έχει προεκτεθεί, εφαρμοστέος κανόνας είναι, όπως άλλωστε αποδέχονται τα σχετικά «Μνημόνια» που αφορούν στην Ελλάδα, το άρθρο 126 ΣΛΕΕ σε συνάρτηση με το όριο του νόμιμου χρέους που ορίζει το Πρωτόκολλο 12. Για την εκκίνηση της διαδικασίας τήρησης της νομιμότητας, ενταύθα γίνεται ρητή αναφορά στη «Δήλωση 30», όπως αυτή είναι προσαρτημένη στη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Η «Δήλωση» αυτή αποτελεί κρίσιμη νομική βάση για το όλο εγχείρημα, καθόσον συναρτάται ευθέως με το άρθρο 126 ΣΛΕΕ.

Με τη Δήλωση αυτή «επιβεβαιώνεται η προσήλωση στους στόχους... για δημιουργία θέσεων απασχόλησης, και κοινωνικής συνοχής», ενώ, «στόχος είναι η προοδευτική δημιουργία δημοσιονομικού πλεονάσματος σε περιόδους (όμως!) ευνοϊκής συγκυρίας, ώστε να υπάρχει περιθώριο αντιμετώπισης των περιόδων οικονομικής ύφεσης».

Δηλαδή, με βάση τα προαναφερόμενα, τα Μνημόνια και οι εφαρμοστικοί νόμοι κατά το μέρος που αφορούν στην Ελλάδα τήρησαν ακριβώς το αντίθετο!

Επειδή η παρούσα συγκυρία θέτει αμείλικτα ερωτήματα: πώς ο άνεργος θα συμβάλει στην αποπληρωμή του χρέους, πώς ο άεργος επιχειρηματίας θα συμβάλει στην ανάκαμψη και πώς ο οριακά ευρισκόμενος ασφαλιστικός φορέας θα καλύψει στοιχειώδεις ανάγκες του ανήμπορου, είναι πρόδηλο ότι η «Δήλωση 30» αφορά βάση εκκίνησης της όλης διαδικασίας. Και τούτο γιατί στη «Δήλωση 30» σαφώς προβλέπεται «συμβολή των κρατών-μελών προκειμένου να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα» ώστε «να ενισχυθούν οι δυνατότητες ανάπτυξης των οικονομιών».

Αξιοσημείωτο είναι δε ότι δεν τίθεται περίγραμμα δεσμευτικό του πλαισίου και του περιεχομένου των παρεμβάσεων - πρωτοβουλιών των κρατών-μελών, καθόσον ρητώς ορίζεται ότι «η παρούσα Δήλωση δεν προδικάζει τις μελλοντικές συζητήσεις», ενώ μια τέτοια «Διάσκεψη» πρέπει να την προκριματίζει η επικράτηση της σωφροσύνης, του μέτρου και η Αρχή της Αναλογικότητας.10

Τούτων δοθέντων η πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ έχει στέρεες νομικές βάσεις, πολιτική ηθική και αντλεί κύρος από τις Συνθήκες. Το ερώτημα είναι εάν με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ η υφιστάμενη (τότε) αντιπολίτευση θα στηρίξει μια τέτοια πρωτοβουλία και γι' αυτό πρέπει από τώρα να προκληθεί να απαντήσει!

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια Στρασβούργου και Λουξεμβούργου (ECHR και GG-EU) και είναι μέλος του Τμήματος της Ευρωπαϊκής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 Βλ. σχετικώς Γ. Βαρουφάκης - J.K.Galbraith - S.Holland, "Μια μετριοπαθής πρόταση για την επίλυση της κρίσης του ευρώ", εκδόσεις Ποταμός (2014).

2 Βλ. άρθρο 47 ΣΕΕ

3 Βλ. ενδεικτικώς ΔΕΚ υπ. 104, 114, 116, 117 και 125-9 [Ahlstrom] Συλλ. 1988,5243.

4 Βλ. ΔΕΚ υπ. 29/69 [Stauder], Συλλ. 1969, 419.

5 Βλ. Π.Ι. Μηλιαράκης, Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο και Ελληνικό Σύνταγμα, εκδόσεις Λιβάνη (2008).

6 Βλ. άρθρα 216 και επ. ΣΛΕΕ

7 Βλ. συνδυασμό των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 31, του άρθρου 61 και παρ. 1β του άρθρου 62 της Σύμβασης της Βιέννης για το δίκαιο των Συνθηκών

8 Βλ. συνδυασμό διατάξεων των παρ. 1 και 3 του άρθρου 3 ΣΕΕ, της παρ. 2 του άρθρου 11 ΣΕΕ, των παρ. 1 και 2 του άρθρου 6 ΣΕΕ, και του άρθρου 151 ΣΛΕΕ

9 Βλ. συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 126 ΣΛΕΕ και του άρθρου 1 του 12ου Πρωτοκόλλου.

10 Βλ. παρ. 4 του άρθρου 5 ΣΕΕ σε συνδυασμό με το Πρωτόκολλο 2 της Συνθήκης της Λισσαβώνας.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL